جهش لجستیکی

بهاره چراغی: 32 پله جهش آورده‌ای تازه‌ترین گزارش بانک جهانی برای ایران در شاخص جهانی عملکرد لجستیک است. بر اساس گزارش 2018 که عملکرد لجستیکی بیش از 160 کشور مورد بررسی قرار گرفته است، آلمان به عنوان بهترین کشور در رده نخست و پس از آلمان کشورهای سوئد، بلژیک، اتریش، ژاپن، هلند، سنگاپور، دانمارک، انگلیس و فنلاند به ترتیب در رده‌های دوم تا دهم قرار گرفته‌اند. اما یکی از نکات حائز اهمیت در این گزارش، بهبود چشمگیر عملکرد ایران و جایگاه آن در رتبه‌بندی امسال است. در شاخص عملکرد لجستیک 2018، ایران نه‌تنها توانسته است با کسب نمره 85 /2 در میان 163 کشور در رده 64 قرار گیرد، بلکه این بهبود عملکرد در تمامی معیارهای شاخص عملکرد لجستیک نیز رخ داده است. این در حالی است که در گزارش قبلی بانک جهانی (سال 2016)، ایران با کسب نمره 6 /2 در جایگاه 96 قرار گرفته بود. حال این سوال مطرح است که یکه‌تازی ایران در تمام زیرشاخص‌ها چه ابعادی را پوشش می‌دهد و این بهبود ریشه در کدام جریان یا پارامتر دارد؟ تحلیلگران اقتصادی بر این ‌باورند که زیرساخت‌های مورد نیاز برای تقویت لجستیک در سه بخش «توزیع، حمل‌ونقل، ناوگان و ماشین‌آلات و تجهیزات عملیات لجستیکی»، «جریان جابه‌جایی و کیفیت دسترسی به بستر عملیاتی مانند هاب‌ها» و «زیرساخت و بستر فناوری و اطلاعات اثربخش» تمرکز دارند. تقویت این زیرساخت‌ها نهایتاً بر کاهش دو عنصر کلیدی زمان و هزینه در تجارت داخلی و فرامرزی تاثیر بسزایی ایفا می‌کند. ارزیابی داده‌های بانک جهانی نشان می‌دهد ایران در سال‌های 2010 تا 2014 همواره در شاخص کلی عملکرد لجستیکی روند نزولی را طی کرده است، اما این معادله از سال 2014 و همزمان با ایجاد سامانه الکترونیکی در کشور که از جمله می‌توان به اجرای موفق پنجره واحد گمرک و سامانه جامع تجارت وزارت صنعت، معدن و تجارت اشاره کرد، تغییر جهت داده و نهایتاً در سال 2016 رتبه ایران برای نخستین‌ بار جهش را تجربه کرده است. این در حالی است که تازه‌ترین گزارش بانک جهانی در نوع خود قابل توجه است زیرا ایران با جهش تندی به رتبه 64 صعود کرده که به اعتقاد کارشناسان این حوزه یک جهش مطلوب در شبکه لجستیک کشور به شمار می‌رود. «تجارت فردا» در پرونده پیش‌رو به بهانه‌ گزارش بانک جهانی از شاخص عملکرد لجستیک و رشد 32پله‌ای ایران این موضوع را واکاوی می‌کند که این رشد بر چه اساسی صورت گرفته و چه نهادهایی در ارتقای آن دخالت داشته‌اند. همچنین به این سوال پاسخ داده شده است که عملکرد لجستیک (LPI) چه زیرشاخص‌هایی دارد و چگونه محاسبه می‌شود؟ نقش گمرک در ارتقای شاخص جهانی لجستیک ایران و اینکه آیا با وجود رسوب کالا در گمرکات می‌توان همچنان به بهبود این شاخص امیدوار بود، از دیگر سوالاتی است که در ادامه پرونده «جهش لجستیکی» به آنان پاسخ داده شده است. در پایان راهکارهای ماندگاری ایران در قله‌های این شاخص جهانی و مسیرهایی که می‌توان از طریق آن رتبه کشور را در میان 160 کشور ارتقا داد هم مورد بررسی قرار گرفته است.