دشمنان بورس
بی‌ثباتی از کجا به بازار سهام سرازیر می‌شود؟
بهاره چراغی: بازار سهام و اوراق بهادار در ذات خود دارای ریسک است، اما به میزان زیادی تحت تاثیر سرریز نوسان و بی‌ثباتی سایر بازارها قرار دارد. معمولاً بازارها یا تحت تاثیر مسائل سیاسی دچار نوسان می‌شوند یا از نوسان متغیرهای اصلی اقتصاد تاثیر می‌پذیرند. برخی پژوهش‌ها تاکید دارند که بورس تهران از بی‌ثباتی اقتصاد کلان بیشترین ضربه را می‌خورد و پس از آن، بی‌ثباتی سیاسی در بی‌ثباتی بازار سهام نقش دارد. بنابراین براساس نتایج این پژوهش‌ها می‌توان عوامل اصلی بی‌ثبات‌کننده بورس تهران را به «تورم»، «نوسان نرخ ارز»، «نوسان قیمت نفت»، «نوسان قیمت طلا» و «بی‌ثباتی سیاسی» نسبت داد. به‌طور مثال نوسان در بازارهای موازی، توسط عواملی نظیر مناقشات سیاسی و مشکلات بین‌المللی ایجاد شده و پس از آن بر بازار سهام اثر می‌گذارد.
با این حال، دیدگاه‌های متفاوتی در رابطه با دلایل نوسانات قیمت سهام مطرح است. برخی از دیدگاه‌های کلی‌نگر، مساله را به‌صورت یک نگرش معلولی مدنظر قرار می‌دهند، به‌طوری که شعاع این‌گونه نگرش‌ها افق بیرونی تحولات را مورد توجه قرار داده و به بنیان‌های تحول‌آفرین در بازار کمتر توجه دارند. اما در یک تحلیل جامع از دلایل نوسان‌پذیری قیمت سهام، تغییرات مزبور به عوامل درون‌شرکتی و پدیده‌های کلان اقتصادی وابسته است. به استناد چنین تحلیل‌هایی، عوامل موثر در نوسان‌پذیری قیمت سهام را سود جاری مورد انتظار، ریسک یا درصد اطمینان نسبت به کسب سود، میزان سرمایه‌گذاری‌های آتی مورد انتظار شرکت، نرخ بازدهی سرمایه‌گذاری‌های آتی، نرخ هزینه سرمایه (تفاوت بازدهی و هزینه سرمایه) و پارامترهای کلان اقتصادی مانند نرخ تورم، ارز، بهره، مقررات و... تشکیل می‌دهند.
از سوی دیگر برخی از دست‌اندرکاران بازار سرمایه در بیان علت اساسی نوسانات شاخص یا کاهش مقطعی قیمت سهام، به افزایش عرضه ناشی از ترس بعضی خریداران از کاهش بیشتر اشاره دارند. این تحلیل می‌تواند نقطه روشنی برای این مدعا باشد که ایجاد فضای اطمینان‌بخش‌تر که به‌طور عمده در سایه مقررات جامع اوراق بهادر و روابط بین‌الملل و مسائل سیاسی فراهم می‌شود، بسیاری از نگرانی‌ها را رفع می‌کند. با این حال عموم تحلیلگران بر این باورند که فعالیت و توسعه بازار سرمایه همانند شبکه پولی به اعتماد و اطمینان سرمایه‌گذار وابسته است و افزایش قیمت تدریجی و مداوم، به تنهایی زمینه‌ای برای باقی ماندن تمامی سرمایه‌گذاران در صحنه نخواهد بود. اما دیدگاه غالب دیگری نیز وجود دارد که عامل بی‌ثباتی در بازار سهام را به موضوعات سیاسی گره می‌زند. آنها معتقدند مهم‌ترین عامل ایجادکننده نوسان در بازارها، تنش‌های سیاسی داخلی و تنش با دیگر کشورهای جهان است که اثرات غیرقابل کنترلی بر بازارهای موازی می‌گذارد و در نهایت اثر آن در بازار سهام منعکس می‌شود. در پرونده پیش‌رو با در نظر داشتن دیدگاه‌های مختلف درخصوص دشمنان ثبات بازار سرمایه، از اقتصاددانان و صاحب‌نظران پرسیده‌ایم که «بی‌ثباتی از کجا به بازار سهام سرازیر می‌شود؟».
