تخلیه شوک ترامپ در بازارها

 مجید حیدری:  رویداد سیاسی مهم هفته گذشته را می‌توان خروج ترامپ از برجام عنوان کرد، اما به نظر می‌رسد که این تصمیم بازارها را غافلگیر نکرد و نوسان‌های شاخص‌ها در سطوح روزهای قبل ادامه یافت. هفته گذشته را می‌توان به دو مرحله تقسیم‌بندی کرد. از ابتدای هفته تا سه‌شنبه شب، یعنی موعد سخنرانی ترامپ، بازارها به دنبال قلق‌گیری و حدس و گمان درباره واکنش ترامپ بودند. اما پس از اعلام موضع ترامپ درباره برجام، بازارها از روند ابهام‌آلود خارج شدند و به این تصمیم واکنش نشان دادند. هرچند این واکنش‌ها به شکلی نبود که بازار را با نوسان قابل توجهی روبه‌رو سازد و به نظر می‌رسد شوک ترامپ در بازارها تخلیه شد.

نوسان محدود در بازار نفت

پیش از اعلام تصمیم ترامپ نیز شرایط بازار نفت، تحت تاثیر فشارهای افزایشی قرار داشت. قیمت نفت روز دوشنبه، برای چهارمین روز متوالی تقویت شده بود و به بیشترین سطح از اواخر سال 2014 رسیده بود و این روند در روز سه‌شنبه نیز تداوم یافت. در پی خروج آمریکا از برجام، قیمت نفت در معاملات صبح روز چهارشنبه افزایشی بود، اما این افزایش به شکلی نبود که به شکل قابل توجهی سمت و سوی بازارها را تغییر دهد. در ابتدای معاملات روز چهارشنبه بهای هر بشکه نفت به بیش از 77 دلار در هر بشکه رسید که از چهارسال گذشته، بالاترین قیمت ثبت‌شده محسوب می‌شود. بر اساس پیش‌بینی‌های موجود، با آغاز اثرگذاری تحریم‌های ثانویه آمریکا که در سال 2019 رقم خواهد خورد، صادرات نفت ایران با روندی کاهشی مواجه خواهد شد. به گفته کارشناسان بازگشت دوباره تحریم‌ها علیه ایران، تاثیر فوری نیز خواهد داشت و در گام نخست (در بخش نفت) به شکل کاهش حدوداً 200 هزار بشکه‌ای صادرات نفت خام آشکار خواهد شد. این روند بعد از شش ماه احتمالاً حدود 500 هزار بشکه از صادرات روزانه نفت خام ایران را تحت تاثیر قرار خواهد داد. بر اساس این گزارش، به احتمال قوی متحدان آمریکا از جمله کره جنوبی و ژاپن، خرید نفت خام ایران را کاهش خواهند داد. با این حال تحلیلگران عقیده دارند «تحریم‌های یک‌جانبه آمریکا مانند آنچه پیش از سال 2012 و به واسطه تحریم‌های چندجانبه علیه ایران جریان داشت، اثرگذار نخواهد بود.» بر اساس آخرین نظرسنجی‌های انجام‌شده از سوی پلاتس، تولید نفت ایران در ماه آوریل 83 /3 میلیون بشکه در روز بوده است. این میزان، از تولید روزانه 91 /2 میلیون بشکه‌ای در ژانویه 2016، یعنی زمانی‌که تحریم‌های هسته‌ای ایران به واسطه اجرای برجام لغو شد، بسیار بیشتر است. همچنین صادرات نفت خام ایران نیز در ماه آوریل به 45 /2 میلیون بشکه در روز رسید که 81 /1 میلیون بشکه از آن به آسیا تعلق داشت. 67 درصد از کل این میزان، به صادرات نفت خام به چین اختصاص داشته و پیش‌بینی می‌شود تقاضای چین و هند برای نفت خام ایران همچنان در سطحی بالا باقی بماند. در این میان تنها ضربه‌ای که به پالایشگاه‌های این کشورها وارد خواهد شد، رشد قیمت نفت خام به واسطه افزایش اختلاف آمریکا و ایران خواهد بود، هرچند ممکن است ایران با ارائه تخفیف قیمتی، این مشکل را تا حدودی برای مشتریان سنتی خود برطرف کند. دولت ایران در لایحه بودجه امسال مجموع درآمدهای ناشی از فروش نفت را ۱۰۶ هزار میلیارد تومان برآورد کرده که در مقایسه با سال قبل (۱۳۹۶) کاهش داشته است. این میزان درآمد بر اساس نفت ۵۵دلاری و دلار ۳۵۰۰تومانی محاسبه شده است. نوسان افزایشی نفت برنت در عصر روز چهارشنبه کاهشی گزارش شد، به نحوی که قیمت نفت برنت از سطح 77 دلار عقب‌نشینی کرد و به سطح 76 دلار در هر بشکه رسید.

افت قیمت‌ها در بازار طلا

در حالی که پیش از خروج ترامپ، انتظارات افزایشی در بازار طلای جهانی قوت گرفته بود، اما پس از خروج ترامپ از برجام، از سطح قیمت طلا کاسته شد. بازارهای جهانی سناریو خروج آمریکا از توافق هسته‌ای با ایران را منجر به افزایش نااطمینانی‌های سیاسی در عرصه بین‌الملل و افزایش پناه به ذخایر امنی همچون طلا می‌دانستند. فلز گران‌بها با اینکه تا ساعات پایانی بازار روز سه‌شنبه از این سناریو پیروی کرد؛ اما پس از چند ساعت، تغییر مسیر ناگهانی از خود بروز داد که موقعیت قیمت 1317 دلاری فلز زرد را از بین برد. طلا تا ظهر روز چهارشنبه به قیمت 1305دلاری نیز نزول کرد؛ اما این مسیر نیز تداوم نداشت تا در نوبت عصرگاهی روز چهارشنبه، قیمت این فلز گران‌بها به سطح 1309دلاری بازگردد. به این ترتیب، انتظار ادامه داشتن رفت و برگشت‌های متوالی قیمت طلا با توجه به تغییر مسیر چندباره ظرف کمتر از 12 ساعت، در بازار جهانی فلزات گران‌بها به وجود آمده بود. البته طلا تنها سوژه پرفرازونشیب بازار روز سه‌شنبه نبود. شاخص دلار نیز چند نوبت تغییر مسیر را تجربه کرد. در ساعات اولیه بازار، شاخص دلار روی یک خط ممتد حرکت کرد؛ اما در ادامه تا 93 واحد به پایین کشیده شد. بازگشایی بازارهای اروپایی با حمایت دلار اثرگذاری خود را استارت زدند و شاخص را به رکورد جدیدی در سال 2018 میلادی سوق دادند. شاخص دلار برای نخستین بار از اواسط دسامبر سال جاری میلادی 4 /93 واحد را لمس کرد؛ اما پرونده دلار با یک کانال کاهشی دیگر ادامه پیدا کرد. شاخص عصر چهارشنبه بازهم به کف حمایتی 93واحدی اصابت کرد. بخشی از روند صعودی چند هفته اخیر دلار به رشد نرخ بازدهی اوراق بلندمدت خزانه‌داری با سررسید 10ساله مربوط می‌شد.

بازارهای سهام جهان نیز در جریان داد و ستدهای روز سه‌شنبه شاهد معاملات محتاطانه معامله‌گران بودند. از بازارهای سهام آمریکا گرفته تا اروپا، عمده شاخص‌های سهام به دلیل افزایش احتیاط در خریدها اندکی کاهش یافت. به عنوان نمونه در آمریکا شاخص نزدیک 04 /0 درصد کاهش یافت و در اروپا نیز شاخص 50 شرکت برتر 42 /0 درصد افت کرد. در مقابل شاخص تمامی بورس‌های عمده آسیا همچون ژاپن و چین طی معاملات روز سه‌شنبه کمتر از یک درصد افزایش یافت. در روز چهارشنبه نوسان بازارهای سهام دنیا روال عادی را داشت و عمدتاً زیر 5 /0 درصد نوسان را ثبت کرد.

رفتار منطقی در بازار ارز و سکه

در حالی که ترامپ حکم خروج از برجام را امضا کرد، بازیگران و فعالان در بازار ارز و سکه، رفتار هیجانی نداشتند و نوسان‌های قیمتی در حد هفته‌های پیش پیگیری شد. قیمت دلار در بازارهای رسمی در سطح چهار هزار و 200 تومان ثابت مانده، اما همچنان در برخی بازارهای غیررسمی خرید و فروش دلار ادامه دارد. روز شنبه هفته گذشته ارزش دلار در معاملات پشت خطی بالای شش هزار و ۳۰۰ تومان قرار داشت. بازیگران ارزی، مرزشکنی نرخ حواله درهم، افزایش ارزش شاخص ارزی در بازارهای همسایه، توقف پیش‌فروش سکه در سررسید شش‌ماهه و تغییر نوع قیمت‌گذاری ارزهای مرکز مبادلات در ابتدای روز را از جمله عوامل بنیادی دانستند که در انتظارات معامله‌گران و رشد قیمت دلار تاثیر داشت. در کنار این، هیجانات در اطلاع‌رسانی قیمتی همراه با جوسازی روانی پیرامون احتمال خروج آمریکا از برجام دو عامل دیگری بودند که در نوسانات قیمتی اثر گذاشتند. همزمان با رشد قیمت‌ها در بازار غیررسمی، سکه تمام بهار آزادی نیز مرز دومیلیونی را پشت سر گذاشت. روز شنبه، سکه با ۱۳۰ هزار تومان افزایش به قیمت دو میلیون و ۹۰ هزار تومان رسید. سکه پیش از این ‌چنین سطح قیمتی را تجربه نکرده بود و این میزان افزایش نیز تنها در اواخر بهار ۹۲ تجربه شده بود. در این میان، عده‌ای توقف پیش‌فروش سکه در سررسید شش ماهه را دیگر عاملی دانستند که در افزایش قیمت‌ها اثرگذار شد.

روز یکشنبه برای دلار نقطه سقفی اعلام شد که قیمت پس از برخورد با آن با کاهش شدیدی مواجه شد؛ به طوری که فاصله نرخ بسته‌شده با نقطه سقف میانه روز نشان‌دهنده کاهش ۵۰۰تومانی بود. در کنار برخورد با سطح مقاومتی، عده‌ای باور داشتند، حضور بازارساز به کاهش التهاب بازار کمک کرد. هر کدام از این دو گزاره صحیح باشد می‌توان گفت در این روز در بازار ریل‌گذاری صحیحی برای مهار هیجان صورت گرفته است. بر اساس اظهارات فعالان، هیجان ابتدای روز بازار ارز غیررسمی به اندازه‌ای بود که در مقطعی دلار به مرز شش هزار و ۹۰۰ تومان رسید. با این حال، از حدود ساعت یک بعدازظهر به یکباره کاهش شدیدی در قیمت‌ها رخ داد و بهای این ارز تا مرز شش هزار و ۴۰۰ تومان عقب‌نشینی کرد. در دومین روز هفته، سکه تمام بهار آزادی در مقطعی حتی از مرز دو میلیون و ۱۰۰ هزار تومان عبور کرد، ولی پس از ساعت یک بعدازظهر قیمت راه نزولی را در پیش گرفت و تا قیمت دو میلیون و ۲۰ هزار تومان عقب‌نشینی کرد. این قیمت ۷۰ هزار تومان پایین‌تر از روز شنبه بود. روز دوشنبه، سکه تمام بهار آزادی و دلار در بازار غیررسمی در مسیر کاهشی قرار گرفتند؛ نتیجه خروج فلز گران‌بهای داخلی از مدار دو میلیونی و عقبگرد دلار به میانه کانال شش هزار و ۳۰۰ تومان بود. در بازارهای مرزی، شاخص ارزی افت بیشتری را از خود نشان داد؛ به‌عنوان مثال، ارزش این ارز در هرات افغانستان تا محدوده شش هزار و ۹۰ تومان عقب نشست و بازیگران سلیمانیه نیز دلار را در محدوده شش هزار و ۱۹۰ تومان معامله کردند.

روز سه‌شنبه و پیش از اعلام خروج ترامپ از برجام رفتار متناقضی در بازار مشاهده می‌شد. روز سه‌شنبه، بازار ارز و سکه تحت‌تاثیر دو پدیده بود؛ به گفته فعالان، در چهارمین روز هفته، بازار از یک‌سو تحت‌تاثیر انتظار برای سخنرانی شب گذشته ترامپ قرار داشت و از طرف دیگر، تحویل سکه‌های پیش‌فروش زودتر از موعد در روز جاری، دیگر پدیده‌ای بود که نگاه برخی معامله‌گران را به خود معطوف کرده بود. این دو پدیده موجب شدند که واکنش بازار ارز و سکه یکدست نباشد و هر دو بازار رفتارهای متناقضی را از خود بروز دهند. در چهارمین روز هفته، در ابتدای روز قیمت دلار تقریباً در همان محدوده‌ای قرار داشت که روز دوشنبه در آن بود. حدود ظهر قیمت کمی در بازار غیررسمی افزایشی شد، ولی از ساعت دو بعدازظهر بار دیگر قیمت‌ها بیشتر سیر نزولی به خود گرفتند. همچنین در این روز قیمت سکه در ابتدا به کانال دومیلیونی رفت، ولی در ادامه روز به زیر این کانال بازگشت. سکه در بازار آزاد حتی در مقطعی به زیر سطح یک میلیون و ۹۵۰ هزار تومان سقوط کرد ولی در نهایت ساعت سه بعدازظهر روی قیمت یک میلیون و ۹۶۰ هزار تومان به کار خود پایان داد که افزایشی ۱۰ هزارتومانی نسبت به قیمت بسته‌شده روز دوشنبه داشت.

روز چهارشنبه بازار ارز و سکه به خروج ترامپ از برجام واکنش چندانی نشان ندادند، امری که نوسان‌گیران هر دو بازار را تا حدی غافلگیر کرد. در ساعات ابتدایی روز چهارشنبه معامله خاصی در بازار تهران صورت نمی‌گرفت ولی در بازار شهرهای مرزی قیمت کمی بالا آمده و از سطح شش هزار و 400 تومان عبور کرده بود. تا مدتی سایت‌ها و کانال‌های اعلام قیمت، تنها نرخ‌هایی را اعلام می‌کردند که از سوی خریداران اعلام می‌شد؛ ولی نکته مهم آن بود که در هیچ کدام از این نرخ‌ها معامله‌ای انجام نمی‌شد و کسی حاضر به فروش نبود. یکی از اولین نرخ‌های خریدی که اعلام شد، رقم شش هزار و 900 تومان بود که اختلافی 500تومانی با قیمت‌های هرات افغانستان داشت. 

همچنین سکه تمام بهار آزادی در ابتدای روز در واکنش به خروج ترامپ از برجام وارد کانال دومیلیونی شد ولی هر چقدر زمان به اواسط و انتهای روز نزدیک‌تر شد، قیمت سیر نزولی به خود گرفت و در نهایت حدود ساعت سه بعدازظهر با قیمت یک میلیون و 990 هزار تومان به کار خود پایان داد.

بی‌تفاوتی بازار سهام به ترامپ

شاخص بورس تهران در هفته منتهی به 19 اردیبهشت‌ماه سال جاری یک‌دهم درصد رشد را تجربه کرد و به سطح 93 هزار و 691 واحد رسید. بازار در هفته گذشته نوسانات شدیدی را تجربه کرد. به طوری که در یکشنبه هفته گذشته شاخص کل بورس تهران به کانال 92 هزارتایی سقوط کرد. به نظر می‌رسید در نیمه نخست هفته نگرانی از تصمیم‌گیری ترامپ در مورد برجام و مبهم بودن فضای بازار ارز بر تصمیم معامله‌گران موثر بوده، اما پس از آن بازار تغییر جهت داد و معاملات رویه مثبت گرفتند. در نهایت با اعلام نظر ترامپ در مورد برجام و خروج آمریکا از توافق هسته‌ای، بازار روز چهارشنبه با حمایت حقوقی‌ها 85 واحد مثبت شد و در واقع تاثیری از اتفاقات شب گذشته دنیای سیاست نگرفت. بررسی جزئیات خرید و فروش‌ها در آخرین روز بازار هفته گذشته حاکی از حجم بالای خرید سهامداران حقوقی در نماد فولاد مبارکه است. به طوری که 14 میلیارد و 500 میلیون تومان از سبد سهام حقیقی‌ها به حقوقی‌های «فولاد» منتقل شده است. علاوه براین «کالسمین» از گروه فلزات اساسی نیز با اقبال حقوقی‌ها مواجه شد و بیش از پنج میلیارد تومان از این نماد به سبد حقوقی‌های کالسمین اضافه شد.

البته تحلیلگران بازار معتقدند عملکرد اتحادیه اروپا بر تصمیم‌گیری فعالان بازار موثر خواهد بود. با توجه به افزایش قیمت نفت، اگر حجم صادرات نفتی ایران با کاهش جدی مواجه نشود شرکت‌های پالایشی و پتروشیمی با وضعیت مثبتی روبه‌رو خواهند بود.

هفته گذشته شاخص کل فرابورس نیز 2 /1 درصد مثبت شد و به سطح 9 /1069 واحد رسید. در مقابل شاخص کل هم‌وزن در مدت یک هفته 113 واحد کاهش داشته و بازدهی منفی 7 /0 درصد را ثبت کرد. ناهمسویی شاخص کل و شاخص کل هم‌وزن، نشان دیگری بر همکاری حقوقی‌ها برای حفظ شاخص کل است.

اخبار صنایع

در هفته منتهی به 19 اردیبهشت‌ماه، یکی از گروه‌های مثبت در فرابورس گروه قند و شکر بوده است. در این گروه شرکت فرآورده‌های غذایی و قند چهارمحال و بختیاری با سرمایه ثبت‌شده ۱۴ میلیارد تومان گزارش فعالیت یک‌ماهه منتهی به پایان اسفندماه را منتشر کرد. گزارش‌های این شرکت نشان می‌دهد که در اسفندماه سال گذشته فقط ۸۰۰ تن تفاله خشک توسط قچار تولید شده است. همچنین، این شرکت در ماه مورد بررسی 2 /22 میلیارد تومان انواع محصول را به فروش رساند. سال مالی شرکت فرآورده‌های غذایی و قند چهارمحال و بختیاری پایان اسفندماه سال ۹۶ است و این شرکت طی یک سال مالی بیش از ۱۲۸ هزار تن انواع محصول تولید کرد که شکر تولیدی از چغندرقند با تولید ۳۳ هزار تن بیشترین حجم تولید را میان محصولات این شرکت داشت. «قچار» اعلام کرده است در ۱۲ماهه منتهی به پایان اسفند سال گذشته، یک هزار و 5 /21 میلیارد تومان انواع محصول را به فروش رسانده است.

در این گروه همچنین شرکت قند اصفهان در دوره ۱۲ماهه منتهی به ۲۹ اسفندماه سال ۹۶ به ازای هر سهم 6 /151 تومان سود اختصاص داد که در مقایسه با دوره مشابه سال مالی ۹۵ معادل ۷۱ درصد افزایش داشت. دلایل تغییرات واقعی قند اصفهان نسبت به اطلاعیه قبلی این‌گونه اعلام شده است: علت افزایش ۷۹درصدی سود ناخالص مربوط به افزایش ۲۳درصدی جذب چغندر و افزایش ۶۹درصدی سهمیه شکرخام مالکیتی و استفاده بهینه از ظرفیت‌های بلااستفاده تولید است. همچنین علت افزایش سایر هزینه‌های عملیاتی مربوط به اعمال عوارض مازاد از محل واردات سال ۹۴ است. این شرکت اعلام کرده است: افزایش هزینه‌های عمومی و اداری مربوط به افزایش فعالیت واحدهای مربوطه به علت افزایش زمان بهره‌برداری و افزایش فروش داخلی و صادراتی بوده است.

در هفته منتهی به 19 اردیبهشت‌ماه سال جاری، در گروه بانکی‌ها نماد کوثر پس از رفع تعلیق و برگزاری مجمع سال مالی 95 و ارائه اطلاعات و تقسیم سود نقدی، بدون محدودیت دامنه نوسان بازگشایی و در روز بازگشایی با افت 25درصدی روبه‌رو شد.

شرکت شیمی دارویی داروپخش در مجمع عمومی سالانه خود از تقسیم 47 تومان سود نقدی به ازای هر سهم خبر داد.

هفته گذشته، نماد معاملاتی شرکت زرین معدن آسیا به دلیل افشای اطلاعات بااهمیت متوقف شد. «فزرین» در گزارش خود از شرکت در «مزایده فروش ماده معدنی سولفوره و کربناته معدن انگوران طی ۹ محموله جداگانه با عیارهای مختلف» خبر داد که مطابق اعلان خود، در نهایت برنده یکی از بخش‌های این مزایده شده است. همچنین نماد معاملاتی شرکت سرمایه‌گذاری اعتلا البرز برای برگزاری مجمع عمومی عادی سالانه صاحبان سهام از سوی نهاد ناظر متوقف اعلام شد.

هفته گذشته سیمان خاش در مجمع عمومی سالانه خود از تقسیم 160 تومان سود نقدی به ازای هر سهم خبر داد. علاوه براین شرکت صنعتی و معدنی کیمیای زنجان گستران در مجمع عمومی فوق‌العاده خود افزایش سرمایه 247درصدی را تصویب کرد. سرمایه فعلی این شرکت 5 /11 میلیارد تومان است که قرار است به 40 میلیارد تومان افزایش پیدا کند. سیمان کردستان در حالی برای هر سهم 6 /4 تومان سود پیش‌بینی کرده بود که این متغیر مهم را به 3 /1 تومان زیان تغییر داد و اعلام کرد: به دلیل تغییر در شرایط فروش و بازار صنعت سیمان، عدم کفایت تقاضا نسبت به عرضه کارخانه‌های منطقه غرب کشور و صادرات به کشور عراق، نرخ فروش پیش‌بینی‌شده این شرکت با کاهش مواجه شده است. همچنین افزایش نرخ ارز و حقوق و مزایای کارکنان بیش از میزان مورد انتظار بوده و تعدیل در بازبینی قیمت تمام‌شده کالای فروش‌رفته را دربر داشته است.