اشتغال اعانه‌ای

  ابراهیم علیزاده: هنگام شروع به کار دولت یازدهم یکی از مصائب پیش‌رو تعهدات دولت‌های پیشین بود. در پاییز سال 92 آن‌طور که سخنگوی دولت یازدهم اعلام کرد این دولت با 400 هزار میلیارد تومان تنها در بخش پروژه‌های نیمه‌تمام با بدهی‌ها و تعهدات از پیش داده‌شده مواجه بود. این وضعیت در بخش سازمان تامین اجتماعی نیز وجود داشت. میزان تعهدات و بدهی‌های دولت به سازمان تامین اجتماعی در سال 92 در حالی 60 هزار میلیارد تومان اعلام شد که در سال 84 این رقم تنها 2 /4 هزار میلیارد تومان بود. در دوران فعالیت دولت‌های نهم و دهم انواع معافیت‌ها و اجرای طرح‌هایی مانند بازنشستگی پیش از موعد باعث شد دولت وعده‌هایی به سازمان تامین اجتماعی بدهد که تبعات آن در سال‌های بعد خود را نشان داد. 19 هزار میلیارد تومان کسری بودجه در سال 96 (طبق اعلام کمیسیون برنامه و بودجه مجلس) تنها یکی از آسیب‌های باقی‌مانده از رفتارهای آن دوران است.

حال در این شرایط دولت دوازدهم در حالی که 110 هزار میلیارد تومان به سازمان تامین اجتماعی بدهی دارد (طبق اعلام مدیرعامل سازمان تامین اجتماعی)، تصمیم گرفته معافیت بیمه‌ای جدیدی اجرا کند. 24 بهمن‌ماه امسال رئیس‌جمهور در نشست مشترک وزرا و استانداران با روسای سازمان‌های اقتصادی گفت: «در حال حاضر ۱۲ میلیون جوان تحصیل‌کرده داریم و هر سال تعداد زیادی جوان از دانشگاه‌ها فارغ‌التحصیل می‌شوند که باید برای اشتغال آنها فکر کرد.» آن‌طور که ایلنا گزارش داده، حسن روحانی اضافه کرد: «به عنوان آموزش حین کار از همین امروز تا پایان سال ۹۷ هر صنف اگر فردی را مشغول به کار کند از دادن حق بیمه معاف است. دولت این آمادگی را دارد که حتی بیمه حوادث را هم بر عهده بگیرد.» اما آیا اقتصاد ایران تجربه‌های خوشایندی از کمک‌های دولتی یارانه‌ای برای استخدام نیروی کار دارد؟

نادر حبیبی و غلامرضا کشاورزحداد دو اقتصاددان در شماره 258 تجارت فردا با مروری بر چهار طرح ضربتی اشتغال در دولت اصلاحات، بنگاه‌های زودبازده در دولت احمدی‌نژاد، اشتغال فراگیر و اشتغال روستایی در دولت تدبیر و امید عنوان می‌کنند نرخ بیکاری جوانان معمولاً در برابر سیاست‌های دولتی برای بهبود بیکاری مقاومت نشان می‌دهد و باید سیاست‌هایی مانند بهبود روابط سیاسی و اقتصادی با دیگر کشورها را به عنوان یک سیاست مکمل برای سیاست‌های اشتغال‌زایی در کشور در نظر گرفت. از نگاه دیگر اقتصاددان نیز دولت باید بهبود فضای کسب‌وکار و اصلاح سیاست‌های کلان را در دستور کار قرار دهد تا بتوان به بهبود بازار کار و شاغل شدن جوانان امیدوار شد. رئیس‌جمهور نیز در همان سخنانش با تاکید بر اینکه فضا را باید برای ایجاد اشتغال مهیا کرد، آمار قابل توجهی داد که دولت یازدهم ۴۰۰ مانع در راستای ایجاد اشتغال و سرمایه‌گذاری را حذف کرده اما به‌زعم وی، این میزان در برابر هزاران مانع دیگر کسب‌وکار چیزی نیست. با این حال آیا دولت به جای تمرکز بر سیاست‌های تجربه شده کم‌اثر یا بی‌اثر بر اشتغال، اصلاح سیاست‌ها برای بهبود فضای کسب و افزایش تولید را در پیش می‌گیرد تا با تحقق و تکیه بر نرخ رشد اقتصادی بالا، اشتغال ایجاد شود؟