شهر معلق
بازار ارز در آینده به چه سمتی می‌رود؟
آینده برای ما دقیقاً شبیه گذشته است اگر سیاست‌ها تغییری نکند و در بر همان پاشنه‌ای بچرخد که تاکنون بوده. اما سیاستگذاران ما با تکرار یک اشتباه انتظار دارند نتیجه‌ای متفاوت بگیرند.
مرضیه محمودی: آینده برای ما دقیقاً شبیه گذشته است اگر سیاست‌ها تغییری نکند و در بر همان پاشنه‌ای بچرخد که تاکنون بوده. اما سیاستگذاران ما با تکرار یک اشتباه انتظار دارند نتیجه‌ای متفاوت بگیرند. عملکرد دولت یازدهم را حداقل در حوزه ارزی می‌توان با عملکرد دولت دهم قیاس کرد؛ سال‌هایی که بانک مرکزی نرخ ارز را ثابت نگه داشت و جهش فنر آن، اقتصاد را در هم کوبید. از سال 92 به این سو، نرخ ارز در محدوده‌ای ثابت ماند. اگرچه پیش‌بینی‌های بسیاری افزایش یکباره نرخ ارز در سال 96 را پیش‌بینی می‌کرد اما سیاستگذار ارزی، رویه پیشین را تکرار کرد و درست از همان سوراخی گزیده شد که دولت دهم گزیده شده بود.
مواجهه سیاستگذار ارزی با افزایش نرخ ارز هم مانند سال‌های 91 بود. بازار امنیتی شد. رئیس سازمان برنامه‌وبودجه گفته بود ما دنبال جمشید بسم‌الله‌ها نیستیم. اما تعداد زیادی از دلالان ارزی با کمک نیروی انتظامی از بازار جمع شدند. در بررسی دلایل چرایی افزایش یکباره ارز، عامل اصلی، کاهش نرخ سود بانک‌ها عنوان شد و دولت به‌عنوان یک داروی موقت، بسته سه‌گانه‌ای تدوین کرد. بسته پیشنهادی اما چندان با اقبال اقتصاددانان مواجه نشد. برخی گفتند نوشداروی بعد از مرگ سهراب است و باید قبل از افزایش ارز تجویز می‌شد و برخی گفتند دارویی موقتی است. تعبیری که پویا ناظران برای این بسته به کار می‌برد «داروی خواب‌آور ریخته‌شده در یک غذای پرکالری است که مقابل غول ارزی گذاشته‌ایم.» غول ارزی را برای شش ماه احتمالاً آرام می‌کند اما از نیمه سال 97 با قدرت تخریب بیشتر برمی‌خیزد. نیمه سال 97 همزمان است با سررسید یک‌ساله سپرده‌گذاری 20درصدی بانک‌ها. شش ماه بعد از آن هم در اسفند 97 گواهی اوراق ریالی و ارزی سررسید می‌شود. آن زمان بانک مرکزی برای مهار غول نقدینگی باید مسکن بالاتری برای آرام کردن بازار ارز تجویز کند؛ شاید سودهایی بالاتر از نرخ کنونی که بانک‌ها را به نقطه بحران نزدیک‌تر می‌کند. تاثیر موقت بسته پیشنهادی بر نرخ ارز هم بر دولت آشکار است و هم بانک مرکزی و هم اقتصاددانان. راه‌حل را ولی‌الله سیف چندی پیش در یک برنامه تلویزیونی عنوان کرده و گفته بود نرخ ارز باید سالانه به اندازه تفاوت تورم ایران و تورم جهانی اضافه شود. این نسخه ثابتی است که اقتصاددانان زیادی آن را می‌دانند و حتی خود سیف هم به آن اذعان کرده اما مشخص نیست چرا دولت مصر است تا قیمت‌ها را رام کند و در مدیریت و کنترل خود نگه دارد. پویا ناظران در گفت‌وگوی این پرونده تشبیه جالبی دارد. او می‌گوید داستان مدیریت نرخ‌ها در ایران داستان ساختن شهری معلق است. باید تلاش کرد همه منابع را هدر داد تا بتوان در یک فضای نامتعادل تعادل ایجاد کرد. اما در نهایت قدرت نگه داشتن خانه‌ها برای لحظه‌ای از دست می‌رود، خانه‌ها می‌افتند و در اقتصاد زلزله می‌آید.
اگر می‌خواهیم بدانیم آینده ارزی به کدام سمت می‌رود کافی است به گذشته نگاه کنیم. به جهش نرخ ارز، به رکود اقتصادی، به مشکلات نظام بانکی از جهت افزایش نرخ سود. آینده ارزی ما، مانند گذشته ماست. مادامی که سیاستگذاری‌ها تغییری نکند و تنها افتخار سیاستگذار، کنترل و مدیریت موقت بازار ارز باشد.
