دست‌اندازهای رشد طلای سیاه

 مجید حیدری: هفته گذشته تقویت شاخص جهانی دلار در کنار آمار مربوط به تولید آمریکا، به عنوان عوامل سرعت‌گیر قیمت نفت عمل کردند و بهای نفت چهار افت متوالی روزانه را ثبت کرد. هفته گذشته، نوسانات در بازار دلار پایتخت نیز افزایش یافت و روز چهارشنبه بار دیگر بهای دلار در بازار آزاد از چهار هزار و 600 تومان گذر کرد. همچنین هفته گذشته، شاخص بورس تهران عقبگردی 4 /1‌درصدی را ثبت کرد.

عقب‌نشینی بهای نفت

هفته گذشته، بهای نفت روند نزولی را طی کرد، این در حالی است که طی هفته‌های قبل، روند افزایشی طلای سیاه به دلیل گزارش صندوق بین‌المللی پول از پیش‌بینی بهبود وضعیت اقتصاد در سال 2018 قوت گرفته بود. به گزارش بانک مرکزی، روز دوشنبه، در پی تقویت شاخص دلار و افزایش تولید نفت خام آمریکا، قیمت‌های نفت تضعیف شد. اما همچنان در مسیر بیشترین افزایش ماه ژانویه طی پنج سال اخیر باقی ماند. بررسی اولیه رویترز نشان داد؛ تحلیلگران انتظار داشتند که تولید نفت خام آمریکا برای اولین بار طی ۱۰ هفته اخیر با افزایش هفتگی همراه باشد. روز دوشنبه، بنا به اذعان وزیر نفت عراق در لندن، بازار نفت در حال بهبود است و با وجود تلاش عراق برای افزایش ظرفیت صادرات خود، این کشور همچنان از برنامه کاهش تولید اوپک پیروی خواهد کرد. تولیدات نفت آمریکا از اواسط سال ۲۰۱۶ میلادی بیش از ۱۷ درصد رشد داشته و انتظار می‌رود به زودی به بیش از ۱۰ میلیون بشکه در روز برسد.

 بر اساس گزارش روز جمعه (دو هفته قبل) موسسه بیکرهیوز، شرکت‌های نفتی آمریکا در هفته منتهی به ۲۶ ژانویه، ۱۲ حلقه چاه نفتی جدید اضافه کرده‌اند که این امر باعث افزایش روند نزولی بازار شده است. در حال حاضر تولید نفت خام آمریکا با دو تولیدکننده بزرگ نفت خام دنیا، یعنی روسیه و عربستان مقایسه می‌شود. تولید روسیه در این میان از تمام تولیدکنندگان نفت دنیا بیشتر است و میانگین آن در سال ۲۰۱۷ به ۹۸ /‌۱۰ میلیون بشکه در روز رسید. اما نشانه‌هایی از افزایش تولید نفت خام کانادا نیز در روزهای اخیر از سوی رسانه‌های بین‌المللی پررنگ شده است. در حال حاضر کل تولید نفت خام کانادا ۲ /‌۴ میلیون بشکه در روز است که با افزایش سرمایه‌گذاری در بخش شیل این کشور، می‌تواند به سرعت با افزایش همراه شود. هفته گذشته، اعلام شد تولید در پروژه «نفت ماسه‌ای فورت هیل» کانادا آغاز شده است و تولید آن در ماه‌های آینده به ۱۸۰ هزار بشکه در روز خواهد رسید. در پایان وقت معاملات روز دوشنبه، بهای نفت برنت و آمریکا به ترتیب ۵ /۱ و ۹ /۰ درصد کاهش یافت.

اصرار بازار نفت بر بالاترین سطح قیمتی از سال ۲۰۱۴ به این‌سو در حالی است که برخی تحلیلگران به سه عامل، به‌عنوان عوامل بازدارنده رشد قیمت در بازار جهانی نفت خام اشاره می‌کنند. به گزارش «دنیای اقتصاد» افزایش تولید نفت خام آمریکا، شاخص دلار و حجم اندک قراردادهای آتی در پوزیشن‌های اختیار فروش سه عاملی هستند که به نظر می‌رسد زیر سایه آنها، نفت نمی‌تواند با رشد مداوم همراه شود. در کنار این سه عامل، انتظار برای رشد تولید نفت خام کانادا، به ویژه با سرمایه‌گذاری در بخش شیل این کشور نیز چشم‌انداز افزایش عرضه را تقویت کرده است. اما تحلیلگران در حالی به سه عامل یادشده اشاره می‌کنند که یکی از عوامل کاهش قیمت در معاملات روز دوشنبه به افزایش تولید نفت خام از سوی آمریکا مربوط می‌شد. این رشد تولید در شرایطی رقم می‌خورد که تولیدکنندگان عضو و غیرعضو اوپک، در حال تلاش برای کاهش تولیدات خود در جهت ایجاد تعادل در بازار نفت هستند. به گزارش رویترز، با وجود فشاری که از ناحیه رشد تولید آمریکا به معاملات در روز دوشنبه وارد آمد؛ معامله‌گران بازار نفت عقیده دارند شرایط بازار زیر سایه پایبندی به توافق کاهش تولید و روند عرضه و تقاضا، پایدار باقی مانده است.

اثرگذاری دلار در تضعیف طلای سیاه

دلار آمریکا به‌عنوان ارزی که اکثریت قریب به اتفاق معاملات روزانه نفت بر پایه آن رقم می‌خورد، در حال حاضر نزدیک به کف سه‌ساله قرار دارد. به‌طور کلی هنگامی که ارزش دلار در مقایسه با سایر ارزهای مرجع مانند یورو، پوند، یوآن و... افزایش پیدا می‌کند، تقاضای نفت خام کاهش پیدا می‌کند. زیرا طلای سیاه بر اساس دلار قیمت‌گذاری می‌شود و رشد شاخص دلار، کاهش قدرت خرید دیگر ارزها را به همراه دارد. در حال حاضر شاخص دلار ضعیف است و این به معنای افزایش تقاضا برای نفت خام و تقویت قیمت‌ها در بازار است. اگرچه همواره افت شاخص دلار، حمایت از قیمت نفت را به همراه داشته است اما به نظر می‌رسد این رابطه مستقیم در حال حاضر کمتر از آنچه در گذشته بوده، اثرگذار شده است. در واقع تضعیف شاخص دلار، عاملی برای فروش بیشتر نفت از سوی آمریکا و تمرکز بر صادرات است.

روز سه‌شنبه، در حالی که سرمایه‌گذاران محافظه‌کار به فروش سهام، اوراق قرضه و کالاهای اساسی مبادرت کردند، شواهد موجود از افزایش تولید نفت خام آمریکا باعث افت قیمت‌های نفت برای دومین روز متوالی شد. پس از انتشار گزارش موسسه نفت آمریکا مبنی بر افزایش 2 /3 میلیون بشکه‌ای ذخایر نفت خام این کشور، بهای قراردادهای آتی نفت برنت و آمریکا در معاملات پس از تسویه بازار کاهش یافت. درصورتی که آمار اداره انرژی آمریکا نیز حاکی از افزایش ذخایر نفت این کشور باشد، روند نزولی 11 هفته‌ای ذخایر نفت خام این کشور متوقف خواهد شد. تحلیلگران شرکت‌کننده در نظرسنجی رویترز پیش‌بینی می‌کنند ذخایر نفت خام این کشور 100 هزار بشکه افزایش یابد. در پایان وقت معاملات روز سه‌شنبه، بهای نفت برنت و آمریکا به ترتیب 44 سنت و 06 /1 دلار تضعیف شد.

روز چهارشنبه بهای نفت برای چهارمین روز متوالی، کاهشی شد. به گزارش رویترز، افزایش تولید نفت به عنوان مهم‌ترین عامل در کاهش بهای نفت مطرح شد. همچنین، به گفته تحلیلگران بازار نفت، به‌رغم روند صعودی قیمت این محصول در هفته‌های اخیر، افزایش میزان تولید نفت در آمریکای جنوبی از افزایش چشمگیر قیمت آن جلوگیری کرده است. در این خصوص، مت استنلی یکی از تحلیلگران بازار نفت در دوبی اذعان کرده است که چشم‌انداز قیمت نفت نشان می‌دهد که قیمت نفت آمریکا تا زمانی که اوپک مجدداً در خصوص ادامه اجرای تفاهم کاهش تولید نفت جلسه بگذارد تا ۶۰ دلار کاهش خواهد یافت.

علائم بهبود شاخص جهانی دلار

پس از روند نزولی دلار، هفته گذشته این روند تغییر کرد و مسیر نزول شش‌هفته‌ای قطع شد. بر اساس گزارش بانک مرکزی، روز دوشنبه، در پی اظهار نظر یکی از مقامات بانک مرکزی اروپا که منجر به افزایش انتظارات برای کاهش اعمال برنامه محرک‌های پولی بانک‌های مرکزی جهان به دلیل بهبود چشم‌انداز اقتصادی شد، بازده اوراق قرضه ۱۰ساله خزانه‌داری آمریکا به بالاترین سطح از اوایل سال ۲۰۱۴ (۶۹۵۵ /۲ درصد) تقویت شد. 

این موضوع در کنار انتظار معامله‌گران برای نشست فدرال‌رزرو و انتشار گزارش اشتغال آمریکا در اواخر هفته گذشته، منجر به تقویت شاخص دلار شد. شاخص دلار پس از شش هفته متوالی روند نزولی، تغییر مسیر داد. نرخ یورو در برابر دلار در مقطعی از معاملات روز دوشنبه به ۲۳۳۵ /۱ کاهش یافت، اما در پایان وقت با تعدیل بخشی از روند نزولی خود با ۲۷ /۰ درصد کاهش به ۲۳۸۶ /۱ رسید. پوند استرلینگ نیز در برابر دلار ۶۷ /۰ درصد تضعیف شد. به‌رغم پیش‌بینی برخی تحلیلگران اقتصادی از جمله گلدمن ساکس و جی پی مورگان در خصوص افزایش نرخ‌های بهره آمریکا برای چهار بار دیگر در سال جاری، رویترز سه‌ مرحله افزایش نرخ‌های بهره آمریکا در سال جاری را پیش‌بینی کرده است.

روز سه‌شنبه، در آستانه تصمیم فدرال‌رزرو پیرامون سیاست پولی، روند تقویتی دلار متوقف و در نهایت تضعیف شد. در نتیجه؛ نرخ یورو و ین ژاپن در برابر دلار تقویت شدند. نرخ یورو و ین در برابر دلار هرکدام با 11 /0 درصد تقویت به ترتیب به 23 /1 و 8 /108 رسیدند. نرخ پوند در برابر دلار نیز که تا حد زیادی وابسته به ریسک است.، برای اولین بار طی هفته گذشته به زیر 40 /1 افت کرد. روز سه‌شنبه، در پی انتظار بازارها برای سخنرانی سالانه دونالد ترامپ و اخبار مربوط به سیاست پولی آمریکا، بهای نقدی طلا در مقطعی از روز به پایین‌ترین سطح یک هفته اخیر (10 /1334 دلار در هر اونس) افت نکرد. اما در نهایت با 22 /0 درصد کاهش به 9 /1336 دلار در هر انس رسید. بهای طلای قراردادهای آتی آمریکا تحویل ماه فوریه نیز 4 /0 درصد کاهش داشت. در حالی که شاخص دلار بعد از تقویت یک‌شبه، دوباره کاهش داشت و با وجود تجربه بزرگ‌ترین افت دوروزه طی شش ماه اخیر در بازارهای سهام دنیا، بهای طلا در سطح نزدیک به کمترین میزان یک هفته اخیر در نوسان بود.

هفته پرنوسان دلار

هفته گذشته، قیمت دلار در بازار تهران در مسیر افزایشی قرار گرفت. یکی از مهم‌ترین عوامل این افزایش بالا بودن تقاضا برای خرید دلار عنوان می‌شود. در اولین روز هفته، دلار چهارمین افت متوالی را تجربه کرد تا قیمت این ارز به مرز چهار هزار و ۵۰۰ تومان نزدیک‌تر شود. روز شنبه، شاخص بازار ارز ۱۹ تومان از ارزش خود را از دست داد و به قیمت چهار هزار و ۵۱۵ تومان رسید. اما این روند در روزهای بعد تغییر کرد.

دلار پس از چهار کاهش متوالی سرانجام در مسیر افزایشی قرار گرفت. اولین افزایش قیمت دلار از دوشنبه گذشته در شرایطی تجربه شد که بازار ارز نیز اولین روز برفی خود را در سال ۹۶ تجربه می‌کرد. بارش برف در میدان رو به روی پاساژ افشار موجب شده بود که معامله‌گران ارزی نیز محل معاملات خود را تغییر دهند و به درون راهروهای پاساژ افشار بروند. آخرین قیمت برای دلار در این روز چهار هزار و 547 تومان گزارش شد که 32 تومان نسبت به روز شنبه بیشتر بوده است. کارشناسان معتقدند هر چقدر به ابتدای کانال چهار هزار و ۵۰۰ تومان نزدیک شویم، مقاومت بازار در برابر افت بیشتر قیمت افزایش خواهد یافت و خریدهای ارزی بالا خواهد رفت.

در سومین روز هفته، شاخص بازار ارز افزایش 45‌تومانی را تجربه کرد و به قیمت چهار هزار و 592 تومان رسید. به گفته فعالان، تحرکات معامله‌گران آتی و امروزی موجب شد که در ساعات انتهایی روز یکشنبه قیمت این ارز به بالای چهار هزار و ۵۹۰ تومان برود. این موضوع قیمت دلار در ابتدای روز دوشنبه را تحت تاثیر قرار داد. با این حال، این رشد که بدون معامله خاصی صورت گرفته بود در ادامه سومین روز هفته شدت نگرفت و این ارز زیر مرز چهار هزار و ۶۰۰ تومان به کار خود پایان داد. روز سه‌شنبه، پس از دو روز افزایش متوالی، دلار کاهش قیمت را تجربه کرد. در چهارمین روز هفته، دلار ۲۲ تومان از ارزش خود را از دست داد و به بهای چهار هزار و ۵۷۰ تومان رسید. علت اصلی افت دلار، ناتوانی خریداران برای عبور این ارز از مرز چهار هزار و ۶۰۰ تومان بود، عاملی که تعداد فروشنده‌ها را از بعدازظهر روز دوشنبه بالا برد.

با این حال باز در روز چهارشنبه، نوسانات افزایشی در بازار دلار شدت گرفت. روز چهارشنبه، دلار پس از هشت روز به کانال چهار هزار و 600 تومان بازگشت. در پنجمین روز هفته، شاخص بازار ارز 40 تومان افزایش را تجربه کرد و به قیمت چهار هزار و 620 تومان رسید. برداشت‌های متفاوت از تغییر رویه در ثبت سفارشات و خروج صرافی‌ها از مبادلات تجاری با چهار کشور، باعث شد که در این روز معامله‌گران با جوسازی پیرامون آن خریدهای خود را افزایش دهند. به نظر می‌رسد که با عبور از سطح چهار هزار و 600 تومان، همچنان بازار ارز برای معامله‌گران جذاب باقی بماند.

 ناکامی شاخص در تداوم رشد

در هفته منتهی به 11 بهمن‌ماه سال جاری، شاخص بورس تهران با افت 4 /1‌درصدی به سطح 98 هزار و 557 واحد رسید. بدین ترتیب شاخص کل با افت بیش از 1380 واحد بازدهی از ابتدای سال آن را به 27 درصد رساند. در هفته مورد بررسی شاخص کل هم‌وزن نوسان چندانی را تجربه نکرد و با 31 واحد کاهش، افت 2 /0‌درصدی را ثبت کرد. شاخص کل فرابورس نیز در هفته گذشته تغییر چندانی نداشت و بازدهی در حد صفر را کسب کرد. کارشناسان معتقدند، تنش در بازارهای جهانی و کاهش قیمت نفت و برخی مواد خام مانع خوش‌بینی خریداران سهام گروه‌های کالایی شده و سبب چرخش روند صعودی شاخص‌های بازار سرمایه به سمت روند نزولی شده است. همچنین، در سیاست خارجی، ادامه تهدیدات رئیس‌جمهور آمریکا در مورد برجام و تلاش برای همراه کردن کشورهای اروپایی در راستای اعمال فشارهای بیشتر در موضوعات مورد اختلاف در حوزه خارجی موجب شده معامله‌گران با احتیاط بیشتری خریدوفروش کنند که این امر می‌تواند سبب از رونق افتادن بورس تهران در کوتاه‌مدت شود.

وضعیت در بخش‌های اقتصادی

بررسی گروه‌های فعال در بازار سرمایه در هفته گذشته، نشان می‌دهد که به‌رغم افت 2 /2‌درصدی شاخص گروه فلزات اساسی که بیشتر به علت افت سهام فولادی در این گروه بوده است، در نمادهای مرتبط با فلز روی، سرب و مس افزایش تقاضا سبب رشد قیمتی بوده است. بررسی‌ها نشان می‌دهد در هفته گذشته ادامه روند صعودی قیمت روی و سرب در بازارهای جهانی سبب افزایش تقاضا برای این دو فلز در بازارهای داخلی شده است. گروه فرآورده‌های نفتی نیز در هفته منتهی به 11 بهمن‌ماه حدود 7 /2 درصد کاهش را تجربه کرد. در این گروه گزارش عملکرد مانند سال‌های گذشته با وقفه منتشر می‌شود و افت شدید قیمتی را تجربه می‌کند. تنها نمادی که در این گروه معاملات مثبتی را تجربه کرده است شرکت نفت پارس با نماد معاملاتی «شنفت» است. شنفت در روز سه‌شنبه با پیام ناظر بازار مبنی بر تغییرات بیش از 20‌درصدی قیمت این سهم متوقف شد و پس از شفاف‌سازی شرکت در روز چهارشنبه با محدودیت نوسان قیمت به تابلوی معاملات بازگشت. این نماد در روز بازگشایی بیش از 10 درصد رشد قیمتی را تجربه کرد. این در حالی است که در نامه شفاف‌سازی به این نکته اشاره شده است که تغییر قابل توجهی در صورت‌های مالی این شرکت رخ نداده است. از سوی دیگر در هفته مورد بررسی، گروه محصولات شیمیایی نیز بازدهی منفی 9 /1 درصد را کسب کرد. در این گروه شرکت‌های اوره‌ساز مانند شرکت پتروشیمی پردیس در نماد «شپدیس»، صنایع پتروشیمی کرمانشاه در نماد معاملاتی «کرماشا» و شرکت پتروشیمی خراسان در نماد «خراسان» معاملات مثبتی داشتند اما در مقابل به جز شرکت پتروشیمی زاگرس، سایر نمادهای متانول‌ساز با کاهش تقاضا مواجه بودند. «زاگرس» در گزارش 10‌ماهه منتهی به دی‌ماه خود، 81 درصد از مقدار تولید و 93 درصد از مقدار فروش در نظر گرفته‌شده در بودجه خود را تحقق بخشید. به این ترتیب، این میزان تولید و فروش 3479 میلیارد تومان درآمد برای این شرکت به همراه داشته که معادل 94 درصد مبلغ فروش پیش‌بینی‌شده است.

در گروه معدنی، در هفته گذشته، نماد سرمایه‌گذاری معادن و فلزات با تعدیل مثبت ۲۹‌درصدی سود هر سهم و اعلام پیش‌بینی ۲۴۲‌ریالی برای هر سهم (از ۵۸۲ به ۷۵۱ میلیارد تومان) شاهد توقف نماد بود. این شرکت به‌دلیل تعدیل ۳۵، ۴۰ و ۳۷‌‌درصدی سه زیرمجموعه چادرملو، فولاد ارفع و گل گهر تعدیل سود اعلام کرد. در صورت انتشار و تعدیل درآمد شرکت‌های فولاد خراسان و توسعه معدنی و صنعتی صبا نور، درآمد «ومعادن» باز هم تغییر خواهد کرد. گروه خودرو نیز در هفته مورد بررسی با افت یک‌درصدی مواجه شد. در این گروه دو شرکت ایران‌خودرو در نماد معاملاتی «خودرو» و شرکت گسترش سرمایه‌گذاری ایران‌خودرو در نماد معاملاتی «خگستر» دو روز پایانی هفته را با صف فروش سنگین سپری کردند.

در گروه ماشین‌آلات و دستگاه برقی، شرکت موتوژن اطلاعات و صورت‌های مالی میان‌دوره‌ای سه ماه منتهی به ۳۰ آذرماه ۹۶ را حسابرسی‌نشده و با سرمایه معادل ۶۸۰ میلیارد و ۴۰۰ میلیون ریال منتشر کرد. «بموتو» با انتشار عملکرد سه‌ماهه خود اعلام کرد در دوره یادشده مبلغ ۳۵ میلیارد و ۱۹۷ میلیون ریال سود خالص کسب کرد و بر این اساس مبلغ ۵۲ ریال سود به ازای هر سهم محقق کرد. در گروه سیمانی، شرکت سیمان ارومیه اطلاعات و صورت‌های مالی میان‌دوره‌ای ۹ ماه منتهی به ۳۰ آذرماه ۹۶ را حسابرسی‌نشده و با سرمایه معادل ۷۰۰ میلیارد ریال منتشر کرد. «ساروم» با انتشار عملکرد ۹ماهه خود اعلام کرد: در دوره یادشده مبلغ ۳۴۹ میلیارد و ۷۴۶ میلیون ریال سود خالص کسب کرد و بر این اساس مبلغ ۵۰۰ ریال سود به ازای هر سهم محقق کرد.

عضو جدید در فرابورس

در روزهای پایانی سال به دلیل نیاز سرمایه‌گذاران حقوقی به ویژه دولت و صندوق‌های بازنشستگی و تامین اجتماعی به نقدینگی بیشتر، فرآیند انتشار و تخصیص اوراق بدهی سرعت بیشتری می‌گیرد. در این راستا فرابورس اعلام کرده است که در یکشنبه هفته آینده عرضه اولیه اسناد خزانه اسلامی با تاریخ سررسید 16 دی‌ماه سال 1398، در نماد «اخزا 6141» صورت می‌گیرد. همچنین بنا به پیشنهاد کانون کارگزاران و تصویب سازمان بورس، دوره زمانی تسویه معاملات سهام به جای سه روز به دو روز کاهش پیدا می‌کند. این تغییر مهم در نیمه بهمن‌ماه در بورس اجرایی خواهد شد. کارشناسان معتقدند کوتاه کردن زمان تسویه وجه معامله سبب کاهش ریسک کلی تسویه وجوه و افزایش نقدشوندگی در بازار خواهد شد.