آرامش دلاری در پایان پاییز

 مجید حیدری: هفته گذشته را می‌توان یکی از آرام‌ترین هفته‌های دلار در فصل پاییز عنوان کرد. این آرامش با عقبگرد قیمتی دلار همراه بود. در این عقبگرد نقش بازارساز به منظور کنترل قیمت به چشم می‌خورد. در هفته‌ای که شاخص ارزی، روند نزولی را ثبت کرد، مسیر صعودی شاخص بورس ادامه داشت و این شاخص با ثبت بازدهی هفتگی 4 /2‌درصدی به کانال جدید رسید. در بازار نفت جهانی، قیمت‌ها در یک بازه مشخص نوسان می‌کرد، هر چند برخی از عوامل افزایشی در انتهای هفته باعث شد بهای نفت برنت به 64 دلار در بشکه نزدیک شود. در هفته گذشته، اونس طلا تلاش‌هایی را برای افزایش آغاز کرد، اما عوامل محرک برای تداوم رشد طلا در بازار کافی نبود.

نگرانی از افزایش تولید آمریکا

قیمت نفت هفته گذشته، در یک سطح مشخص نوسان کرد و عوامل کاهشی و افزایشی نتوانستند بر یکدیگر غلبه کنند. به گزارش بانک مرکزی، روز دوشنبه، تداوم تعطیلی خط لوله انتقال نفت دریای شمال به همراه اعتصاب کارگران صنعت انرژی نیجریه، سبب تقویت بهای نفت برنت شد. این در حالی است که افزایش نگرانی‌ها پیرامون رشد تولید نفت آمریکا منجر به کاهش بهای نفت آمریکا شد. آژانس بین‌المللی انرژی اعلام کرد؛ با افزایش تولید نفت شیل آمریکا، بازار جهانی در نیمه اول سال آتی با مازاد عرضه نفت به میزان 200 هزار بشکه در روز مواجه خواهد شد. همچنین، اداره اطلاعات انرژی آمریکا، آمار مشابهی از مازاد عرضه نفت در نیمه نخست سال 2018 ارائه و خاطر‌نشان کرد؛ این مازاد برای کل سال 2018 به طور متوسط روزانه 167 هزار بشکه خواهد بود.

به گزارش رویترز، طی معاملات روزهای اخیر قیمت نفت نوسان چندانی را شاهد نبوده و نفت برنت طی هفته گذشته در محدوده ۶۳ دلار تا ۶۳ دلار و ۹۱ سنت در نوسان بوده است. به گفته تجار، پس از آنکه اعتصاب کارگران نفتی در نیجریه لغو شد، تاثیر افزایشی این رویداد نیز از بازار نفت حذف شد. اما با وجود لغو این اعتصاب، ادامه تعطیلی خط لوله فورتیز موجب شده فضای بازار نفت در کل افزایشی باشد.

جفری هالی، تحلیلگر بازار نفت در این‌باره گفت: «تعطیلی خط لوله فورتیز همچنان موجب تقویت قیمت نفت برنت خواهد شد.» بخش دیگری از رشد بیشتر قیمت نفت‌های شاخص در بازار جهانی ناشی از کاهش داوطلبانه تولید نفت اوپک و متحدانش بوده است. این کاهش‌ها از ژانویه ۲۰۱۷ آغاز شد و قرار است تا پایان سال آینده میلادی ادامه داشته باشد. با این حال روسنفت روسیه روز دوشنبه اعلام کرد، توافق ممکن است بعد از سال ۲۰۱۸ نیز تمدید شود. موسسه برنستین انرژی اعلام کرد: «میزان ذخایر کشورهای عضو سازمان همکاری‌های اقتصادی و توسعه در ماه اکتبر ۴۰ میلیون بشکه کاهش یافته و به ۹۲ /‌۲ میلیارد بشکه رسیده، در حالی که میزان ذخایر کل جهان با ۶۱ میلیون بشکه کاهش به ۳۸ /‌۵ میلیارد بشکه رسیده است. این به وضوح نشان می‌دهد که بازار در سه‌ماهه پایانی امسال در وضعیت کمبود عرضه (یک میلیون بشکه در روز) قرار گرفته است.»

بر اساس گزارش این موسسه «موجودی جهانی نفت خام در حال حاضر کمتر از تقاضا برای ۵۶ روز است. با تصمیم اوپک برای تمدید توافق کاهش تولید، پیش‌بینی ما این است که ذخایر نفت خام تجاری کشورهای عضو سازمان همکاری‌های اقتصادی و توسعه (OECD) در سه ماه سوم سال ۲۰۱۸ به میانگین ذخایر نفت خام تجاری در پنج سال گذشته (۸۳ /‌۲ میلیارد بشکه) دست خواهد یافت. این سطح در چشم‌انداز بلندمدت، تا پایان سال آینده میلادی ۷ /‌۲ میلیارد بشکه خواهد بود.» با این حال رشد تولید شیل آمریکا همچنان به‌عنوان یک تهدید بر سر راه تعادل بازار قرار دارد. این انتظار مطرح است که تولیدکنندگان نفت شیل آمریکا در ماه ژانویه رشد تولید ۶۴ هزار‌بشکه‌ای داشته باشند که به معنای سیزدهمین ماه متوالی از افزایش تولید است. از دیگر سو آن‌طور که اداره اطلاعات انرژی آمریکا اعلام کرده است، تولید نفت خام در ایالات متحده آمریکا در سال ۲۰۱۸ به رکورد ۰۲ /‌۱۰ میلیون بشکه در روز خواهد رسید. در این صورت آمریکا با عربستان سعودی و روسیه که تولیدی حدوداً ۱۱ میلیون‌بشکه‌ای در روز دارند، فاصله‌ای نخواهد داشت و به رقیبی جدی برای آنها تبدیل خواهد شد. جورجی اسلاوف، مدیر تحقیقات در شرکت کارگزاری کالای مارکس اسپکترون نسبت به کندی احتمالی مصرف نفت هشدار داده که ممکن است قیمت‌های نفت را در سال ۲۰۱۸ تحت فشار نزولی قرار دهد. قیمت نفت روز چهارشنبه تحت تاثیر انتظارات برای کاهش ذخایر نفت آمریکا و ادامه تعطیلی سیستم خط لوله فورتیز در دریای شمال، افزایش یافت. البته به گفته تحلیلگران گروه بانکی ‌ANZ، قیمت‌های نفت تحت تاثیر انتظارات برای کاهش قابل توجه ذخایر آمریکا بالا رفته است. در انتهای روز چهارشنبه بهای نفت برنت به سطح 64 دلار در هر بشکه نزدیک شد.

محرک ناکافی برای رشد طلا

هفته گذشته طلای جهانی تلاش‌هایی را برای رساندن قیمت خود به سطح قابل توجه ماه‌های قبل آغاز کرد، اما این تلاش‌ها برای روند صعودی طلا کافی نبود. روز دوشنبه، در پی تضعیف شاخص دلار، بهای طلا تقویت شد. به گزارش بانک مرکزی با وجود این، طبق اظهار نظر یک تحلیلگر اقتصادی، احتمال دارد بهای شمش طلا در اوایل سال آینده با جریان‌های مخالف جدیدی روبه‌رو شود. در این روز، بهای نقدی طلا و طلای قراردادهای آتی آمریکا تحویل ماه فوریه به ترتیب 53 /0 و 6 /0 درصد تقویت شد. همچنین، بهای پلاتین به دلیل پوشش موقعیت‌های فروش توسط سرمایه‌گذاران با دو درصد رشد به بالاترین سطح دو هفته و نیم اخیر افزایش یافت. طبق اظهار نظر کارستن منکی، تحلیلگر ژولیوس بائر در زوریخ، به دلیل تعطیلی کارخانه‌های تولید پلاتین درآفریقای جنوبی به منظور تعمیرات، قیمت این فلز قیمتی در ماه‌های ژانویه و فوریه سال جاری به بالاترین سطح طی 15 سال اخیر افزایش یافت. بهای نقره در مقطعی از معاملات این روز به بالاترین سطح دو هفته اخیر (17 /16 دلار در هر اونس) افزایش یافت، اما در نهایت 4 /0 درصد رشد نشان داد.

اونس طلا روز سه‌شنبه نتوانست از مرز مقاومت 1265 دلاری عبور کند و پس از آنکه تا نیمروز به این قیمت رسیده بود نزدیک به پنج دلار افت کرد. طلا در میانه روز سه‌شنبه با انتشار گزارش‌های مربوط به بخش مسکن بازارهای جهانی را نوسانی کرد و این نوسانات بیشتر به ضرر فلز گرانبها بودند؛ چراکه تعداد مجوزهای ساخت واحدهای مسکونی نوساز و همچنین ساخت‌وسازهای آغازشده در ماه نوامبر بیش از آنچه تصور می‌شد افزایش یافته بود. در حالی رشد ساخت‌وساز واحدهای مسکونی در ماه نوامبر 3 /3 درصد ثبت شد که کارشناسان، پایان اثرات توفان‌های تخریبگر را با کاهش ساختمان‌سازی در ایالات متحده پیش‌بینی کرده بودند. با این اوصاف، رونق نسبی در بخش مسکن، دلار را تا چند ساعت از لاک دفاعی بیرون آورد و طلا را به عقب‌نشینی وادار کرد. ضعف عوامل حمایتی و افزایش توجه سرمایه‌گذاران به اخبار کنگره آمریکا، موجب فقدان قدرت لازم برای عبور از سد قیمتی شده بودند. کلیه شواهد موجود پیرامون اونس و دلار از نقش پررنگ عوامل سیاسی در سناریو بازار چهارشنبه حکایت داشت. طلا روز چهارشنبه دو مرتبه برای عبور از مرز مقاومت 1265دلاری اقدام کرد که هر دو بار با شکست مواجه شد. ضعف عوامل حمایتی و افزایش توجه سرمایه‌گذاران به اخبار کنگره آمریکا، موجب فقدان قدرت لازم برای عبور از سد قیمتی شده بودند.

گذر هیجان از دلار؟

هفته گذشته، میزان نوسانات بازار ارز کاهش یافت و نرخ دلار به زیر سطح چهار هزار و 200 تومان بازگشت. این عقبگرد به شکلی بود که حتی این نرخ در پایان هفته به چهار هزار و 180 تومان بازگشت. به نظر می‌رسد که هیجان بازار ارز کاهش یافته است. روز شنبه، قیمت دلار با تصور عرضه سنگین بازارساز یک کانال پایین‌تر رفت. شاخص ارزی با ۱۳ تومان افت از مرز چهار هزار و ۲۰۰ تومان پایین‌تر آمد و به قیمت چهار هزار و ۱۹۰ تومان رسید. در این روز، معامله‌گران ارزی اعتقاد داشتند که میزان عرضه بازار‌ساز نسبت به روزهای گذشته افزایش داشته است. عده‌ای عرضه سنگین بازارساز را واکنشی دانستند که به‌منظور کاهش نگرانی رئیس‌جمهوری در مورد نرخ ارز صورت گرفت، حال آنکه عده دیگری باور داشتند افزایش عرضه ارز واکنشی از سوی بازارساز بود تا مانع از سوءاستفاده سفته‌بازان از اظهارات یکی از مقام‌های دولتی شود.

 افت ۱۰تومانی روز یکشنبه، قیمت دلار را یک محدوده دیگر پایین برد. به گفته فعالان بازار، افزایش حجم فروش ارز در ساعات ابتدایی روز دوم هفته، عامل اصلی نزول شاخص ارزی بود. با رسیدن دلار به سطح حمایتی چهار هزار و ۱۸۰ تومان، دودلی در میان معامله‌گران شکل گرفت. روز دوشنبه شاخص ارزی با یک تومان افزایش به بهای چهار هزار و ۱۸۱ تومان رسید، اما همزمان گزارش‌ها از کاهش حجم معاملات در بازار ارز خبر می‌داد.

به اعتقاد فعالان، عامل اصلی که زمینه کاهش نوسانات دلار را فراهم کرد، کاهش حجم معاملات بازار نقدی بود. به گفته بخشی از بازیگران باتجربه بازار، تا ساعت یک بعدازظهر این روز حجم معاملات نقدی در بازار حدود ۳۰۰ هزار دلار بود که بسیار کمتر از روزهای پیش بود. در چهارمین روز هفته، دلار با ۱۰ تومان افزایش به بهای چهار هزار و ۱۹۱ تومان رسید. به گفته فعالان، روز سه‌شنبه جدال خریداران و فروشندگان در بازار بالا گرفت. در این رویارویی، خریداران برنده نیمه اول روز بودند، حال آنکه از اواسط روز فروشندگان با افزایش عرضه در برابر رشد بیشتر قیمت مقاومت کردند. روز چهارشنبه، قیمت دلار در معاملات فردایی پایین‌تر از معاملات نقدی قرار گرفت تا بتوان از تغییر انتظارات در بازار ارز سخن گفت. در پنجمین روز هفته، شاخص بازار ارز 11 تومان از ارزش خود را از دست داد و به قیمت چهار هزار و 180 تومان رسید. این در شرایطی بود که در معاملات فردایی این ارز ساعت سه بعدازظهر در محدوده چهار هزار و 170 تومان معامله می‌شد. پایین رفتن قیمت معاملات فردایی نسبت به نرخ نقدی نشان‌دهنده آن بود که بازیگران تصور می‌کنند احتمال کاهش بیشتر قیمت در روزهای آتی بیشتر از رشد است. این اتفاق در حالی در بازار ارز رخ داد که از اواسط دی‌ماه به طور مدام قیمت در معاملات اعتباری بالاتر از سطح نقدی بود. البته عده‌ای از معامله‌گران اعتقاد داشتند، روز چهارشنبه یکی از معامله‌گران بزرگ بازار، دلار زیادی را به صورت آتی فروخت.

رشد تسهیلات‌دهی همراه تورم

انتهای هفته گذشته، آمار تسهیلات‌دهی بانک‌ها در هشت ماه نخست سال جاری منتشر شد. آمارهای بانک مرکزی نشان می‌دهد تسهیلات پرداختی بانک‌ها طی هشت‌ماهه سال ۱۳۹۶ به بخش‌های اقتصادی مبلغ 357 هزار میلیارد تومان است که در مقایسه با دوره مشابه سال قبل معادل 6 /9 درصد افزایش داشته است. این روند نشان می‌دهد که میزان تسهیلات‌دهی، بر اساس نرخ تورم افزایش یافته است. علاوه‌بر این، آخرین گزارش‌های تورمی نشان می‌دهد که در آبان ماه نرخ تورم معادل 9 /9 درصد بوده است. بنابراین در حقیقت، با توجه به افزایش سطح عمومی قیمت‌ها سطح ارزش تسهیلات بانک‌ها نیز رشد کرده است. دیگر آمار مهم این گزارش، هدف از دریافت تسهیلات پرداختی در بخش‌های اقتصادی طی هشت‌ماهه سال ۱۳۹۶ است، سهم تسهیلات پرداختی در قالب سرمایه در گردش مبلغ 223 هزار میلیارد تومان (معادل 5 /62 درصد کل تسهیلات پرداختی) است که در مقایسه با دوره مشابه سال قبل مبلغ 10 هزار میلیارد تومان معادل 9 /4 درصد افزایش داشته است. سهم تسهیلات پرداختی بابت تامین سرمایه در گردش بخش صنعت و معدن نیز در هشت‌ماهه سال جاری معادل 90 هزار میلیارد تومان بوده است که حاکی از تخصیص 3 /40 درصد از منابع تخصیص‌یافته به سرمایه در گردش تمام بخش‌های اقتصادی است.

کانال‌زنی جدید شاخص

در هفته آخر آذرماه سال جاری، شاخص کل بورس تهران با رشد هفتگی 4 /2درصدی به سطح 95 هزار و 508 واحد رسید. دماسنج بورس تهران در هفته گذشته دو هزار و 225 واحد افزایش یافت و وارد کانال 95هزارتایی شد. شاخص کل فرابورس نیز هم‌راستا با شاخص کل بورس حرکت کرد و رشد 8 /3درصدی را ثبت کرد. از سوی دیگر شاخص کل هم‌وزن رشد هفتگی 8 /0درصدی را ثبت کرد که نشان‌دهنده رشد نامتوازن سهام‌های بازار است. عمده‌ترین متغیرهای اقتصادی که در یک ماه گذشته بر شرایط کنونی بازارها و رشد آنها موثر بوده‌اند می‌توان به افزایش قیمت ریالی ارز تحت تاثیر افزایش تقاضای داخلی برای واردات کالا و خدمات خارجی، افزایش قیمت‌های جهانی تحت تاثیر افزایش تقاضا برای کالاها به دلیل رشد مثبت اقتصادی آمریکا، اروپا و چین، به همراه کاهش نرخ سود سپرده‌های بانکی تحت تاثیر دستورالعمل بانک مرکزی و در نتیجه خروج تدریجی نقدینگی از بازار پول به سمت سایر بازارها اشاره کرد. که البته تاثیر رشد قیمت‌های جهانی کالاها به ویژه در بخش معدنی و فلزی تاثیر بیشتری بر رونق بورس تهران داشته است. بررسی‌ها نشان می‌دهد قیمت اکثر فلزات اساسی و نیز فولاد و سنگ‌آهن در سال میلادی جاری به ویژه از اوایل بهار بین 20 تا 100 درصد رشد داشته‌اند.

صدرنشینان و قعرنشینان هفته

در هفته منتهی به 29 آذرماه سال جاری، در میان 40 صنعت فعال در بازار سرمایه، لاستیک‌سازان با رشد 7 /4 درصدی بهترین عملکرد هفتگی را به خود اختصاص دادند. پس از آن گروه فلزات اساسی با رشد 2 /4درصدی در جایگاه دوم قرار گرفت. دو گروه زغال‌سنگ و گروه شیمیایی نیز در هفته گذشته افزایش 1 /4درصدی را کسب کردند و جایگاه سوم را در میان صنایع فعال در بورس به خود اختصاص دادند. در مقابل، دو گروه محصولات کاغذ و محصولات غذایی به جز قند، 9 /2 درصد افت داشتند و به صورت مشترک بدترین عملکرد هفتگی را به خود اختصاص دادند. گروه کاشی و سرامیک نیز در هفته گذشته عملکرد مناسبی نداشت و 8 /1 درصد از ارزشش کاسته شد. گروه قند و شکر نیز افت 6 /1درصدی را تجربه کرد و در جایگاه سوم بدترین بازدهی هفتگی قرار گرفت. عملکرد صنایع بازار نشان می‌دهد که در هفته گذشته همچنان گروه‌های مرتبط با فلزات اساسی و نفتی افزایشی بوده و سبب رشد شاخص کل شده‌اند. در مقابل گروه‌های کوچک بازار رونق چندانی نداشته؛ اگرچه افت قابل توجهی نیز نداشته‌اند اما رفتاری همسو با رشد شاخص کل نیز از خود نشان نداده‌اند. از سوی دیگر، گروه خودرو نیز در هفته گذشته رشد 7 /3درصدی را ثبت کرد. البته نمادهای خودرویی که پیشتر با خوش‌بینی به برخی اخبار بر مدار صعودی حرکت می‌کردند، با عدم ورود نقدینگی کافی از ساعات پایانی معاملات دو روز آخر هفته، با فشار عرضه نزولی شدند.

در آخرین هفته پاییز 96، از میان شرکت‌های فعال در بازار سرمایه، شرکت موتورسازان تراکتورسازی ایران با رشد 8 /20درصدی بهترین بازدهی هفتگی را داشت و بیشترین سود را نصیب سهامداران خود کرد. خموتور در بازار اول بورس و در گروه خودرو و ساخت قطعات معامله می‌شود.

علاوه‌بر این، هلدینگ صنایع معدنی خاورمیانه نیز در هفته گذشته با رشد 20درصدی مواجه شد و در لیست بهترین بازدهی هفتگی رتبه دوم را به دست آورد. سومین نماد پرسود هفته گذشته، شرکت شیر پگاه آذربایجان شرقی از گروه محصولات غذایی به جز قند و شکر بود که 3 /19 درصد افزایش قیمت را ثبت کرد.

از سوی دیگر، شرکت صنایع سیمان دشتستان با افت 5 /10 درصد ضعیف‌ترین بازدهی را ثبت کرد و بیشترین ضرر را به سهامداران خود تحمیل کرد. علاوه‌بر این، شرکت سیمان اصفهان نیز 1 /10 درصد از ارزش خود را از دست داد و در لیست بازدهی‌های منفی قرار گرفت. شرکت داده‌پردازی ایران در نماد معاملاتی مداران نیز بازدهی منفی 9 درصد را ثبت کرد. از میان سه شرکت با بیشترین بازدهی منفی، دو شرکت به گروه سیمان تعلق داشته‌اند اما شاخص این گروه بازدهی مثبت 1 /0 درصد را ثبت کرده است. بررسی‌ها نشان می‌دهد سیمانی‌ها از نیمه دوم هفته معاملات مثبتی را آغاز کردند که به دلیل کاهش تعرفه واردات سیمان به عراق بوده است. در بازار پایه نیز شرکت پرمیت در نماد معاملاتی سپرمی افزایش قیمت 30درصدی را تجربه کرد و در مقابل شرکت توسعه عمران شهرستان نائین در نماد خعمرا 34 درصد از ارزش خود را از دست داد.

تازه‌واردهای بازار

در آخرین روز هفته منتهی به 29 آذرماه، 10 درصد از سهام شرکت تامین سرمایه امید معادل 490 میلیون سهم به عنوان پانصد و هشتمین شرکت پذیرفته‌شده برای اولین بار عرضه شد. در جریان این عرضه بیش از 157 هزار کد معاملاتی حضور داشتند که نشان از رکورد تازه حضور سهامداران در روز عرضه اولیه‌های بازار سهام است. این شرکت در نماد معاملاتی امید و در گروه فعالیت‌های جنبی واسطه‌گری‌های مالی به جز تامین وجوه بیمه و بازنشستگی معامله خواهد شد. در هفته گذشته درگاهی، مدیر پذیرش بورس اوراق بهادار تهران از برنامه‌های عرضه‌های اولیه در بورس تهران خبر داد و گفت: پس از این عرضه نیز 10 درصد از سهام شرکت آسیا تک برای عرضه اولیه در بورس تهران راهی تابلوی معاملات این بازار خواهد شد و به دنبال آن شرکت‌هایی که تاکنون معارفه خود را برگزار کرده‌اند، در فهرست عرضه‌های اولیه قرار خواهند گرفت. وی تصریح کرد: از نظر تحقق برنامه و پذیرش شرکت‌های جدید در بورس با درصد موفقیت بالایی پوشش داده شده است و انتظار می‌رود تا آخر امسال دوباره بتوان در بورس تهران عرضه‌های اولیه پنج شرکت دیگر را نظاره‌گر بود.