آهسته و پیوسته

 سایه فتحی: تا همین چند سال پیش، خرید از فروشگاه اینترنتی در ایران چیز عجیب‌وغریبی به نظر می‌رسید، از آن مهم‌تر اعتمادی به خرید اینترنتی وجود نداشت. تجربه اغلب افراد به خرید شارژ موبایل در فضای مجازی محدود می‌شد. اکنون کافی است نگاهی به اطرافتان بیندازید، تعداد افرادی که از فروشگاه‌های آنلاین خرید می‌کنند هر روز در حال افزایش هستند. ضریب نفوذ 104‌درصدی موبایل و دسترسی ۳۳ میلیون ایرانی به اینترنت از طریق تلفن همراه و علاقه‌مندی آنان به استفاده از اینترنت و حضور در فضای مجازی باعث شده تا ایران بتواند به عنوان یکی از کشورهای در حال رشد در عرصه تجارت الکترونیک شناخته شود. در این میان خرید اینترنتی به یک رفتار معمول بین کاربران اینترنت کشور که جمعیتی حدود 45 میلیون نفر را تشکیل می‌دهند، تبدیل شده است. رشد قابل توجه استارت‌آپ‌ها در بازار خرده‌فروشی که در زمینه وسایل الکترونیکی، لوازم خانگی، دیجیتال، پوشاک، مواد بهداشتی و آرایشی، مواد غذایی و... فعالیت می‌کنند و اقبال عمومی برای خرید از آنها در سال‌های اخیر نشان می‌دهد این بازار در آینده نه‌چندان دور دستخوش تغییر و تحولات در عرصه بازیگردانان آن خواهد شد. اگرچه آمار و ارقام سهم آنلاین‌ها در بازار خرده‌فروشی کمتر از یک درصد است و محدودیت‌ها و چالش‌های موجود بر سر راه توسعه فضای فعالیت استارت‌آپ‌ها حداقل در آینده نزدیک وقوع این اتفاق را دور از ذهن ترسیم می‌کند، با این حال در این پرونده به بهانه تغییر و تحولات اخیری که در بازار خرده‌فروشی ایران رخ داده و انتشار گزارش جنجالی شرکت فانگ (Fung)پیرامون رقابت فروشگاه‌های زنجیره‌ای با فروشگاه‌های اینترنتی در جهان که شکست فیزیکی در برابر آنلاین‌ها را پیش‌بینی کرده است، می‌خواهیم ببینیم آینده خرده‌فروشی در بازار ایران چه سرنوشتی پیدا می‌کند؟ فروشگاه‌های زنجیره‌ای بازار را در دست می‌گیرند یا فروشگاه‌های آنلاین؟ پاسخ به این سوال با توجه به طرفداران سرسخت خرید از بازارهای سنتی کمی پیچیده به نظر می‌رسد. موضوعی که حتی در جهان هم مورد مناقشه است. به‌رغم اینکه برخی موسسات نظرسنجی معتبر جهانی فاتح میدان جنگ میان آنلاین‌ها و آفلاین‌ها را استارت‌آپ‌ها می‌دانند اما برخی دیگر از نظرسنجی‌ها در دنیا، این موضوع را تایید نمی‌کنند و بر حفظ بازار مال‌ها و فروشگاه‌های زنجیره‌ای تاکید دارند. البته در ایران این موضوع ابعاد پیچیده‌تری هم دارد. ضعف زیرساخت‌ها و کیفیت پایین اینترنت به‌رغم رشد کمی آن باعث شده توسعه تجارت الکترونیک با مشکل مواجه شود. از طرف دیگر ریسک بالای سرمایه‌گذاری در این عرصه هم مزید بر علت شده است. گرچه فروشگاه‌های اینترنتی اخیراً رشد قابل توجهی در بازار خرده‌فروشی داشته‌اند و به نمونه‌های موفقی می‌توان اشاره کرد. به نظر می‌رسد فروشگاه‌های اینترنتی در شرایط فعلی توانایی لازم برای کنار زدن رقیب سرسختشان یعنی فروشگاه‌های زنجیره‌ای را حداقل در آینده نزدیک ندارند. اما در آینده دور ممکن است ورق برگردد. بیشتر به نظر می‌رسد فروشگاه‌های زنجیره‌ای و فروشگاه‌های اینترنتی گزینه‌ای را انتخاب کنند که با ترکیب این مدل‌ها مسالمت‌آمیز در کنار هم به فعالیت ادامه دهند.