دیگران

  هادی چاوشی: علی کریمی، بازیکن سابق و مربی امروز فوتبال ایران با هیچ متر و معیاری یک فرد معمولی نیست. کریمی علاوه بر ثروت و شهرتی که دارد، جزو سلبریتی‌های محبوب و تاثیرگذار شبکه‌های اجتماعی به حساب می‌آید1 اما در سال‌های اخیر همواره به گونه‌ای رفتار کرده و حرف زده که در اردوگاه «مردم» قرار گیرد. در آخرین پست اینستاگرامی‌اش، کریمی در انتقاد از برخی رویکردهای سیاست‌های خارجی کشور عکسی از محمدجواد ظریف را بازنشر کرد و خطاب به او نوشت: «آقای دکتر کدوم «ما» تحت فشارند؟! «ما» ما یا «ما» شما دقیقاً؟!»

فارغ از اینکه آیا می‌توان علی کریمی را یکی از «مردم»ی برشمرد که «تحت فشارند» یا نه، پیام انتقادی او خطاب به وزیر امور خارجه -که بیش از 450 هزار لایک دریافت کرده- جلوه‌ای کوچک از شکاف عمیقی است که مردم میان خود و سیاستمداران احساس می‌کنند. ظریف البته به پست اینستاگرامی کریمی واکنش نشان داده و گفته است: «“ما مردم ایران” همه در یک کشتی نشسته‌ایم و تفاوتی میان “ما” نیست.»2 با این حال مشکل بتوان منکر روند کاهش سرمایه اجتماعی سیاستمداران در سال‌های گذشته شد. چنان‌که برخی مقامات عالی‌رتبه دولت نیز به این معضل اذعان دارند و از جمله اسحاق جهانگیری، معاون اول رئیس‌جمهور بارها «یکی از مسائل اصلی و مهم کشور را فرسایش سرمایه اجتماعی» دانسته است.3

درباره ریشه‌های این فرسایش اجتماعی، علی دینی‌ترکمانی در مقاله «تبیین افول سرمایه اجتماعی»4 می‌نویسد: «علت اصلی کاهش سرمایه اجتماعی، ضعف در نظام حکمرانی است.» تردیدی نیست که شیوه امروز -و شاید دیروزهای دور و نزدیک- مدیریت اقتصاد ملی از نمادهای ضعف نظام حکمرانی است. به اعتقاد اقتصاددانان، تشدید مناسبات تیول‌داری و سرمایه‌داری دولتی یکی از نتایج شیوه رایج در مدیریت اقتصاد ایران طی سال‌های اخیر بوده است. مناسباتی که به پررنگ‌تر شدن مدل «دولتمردان مرفه و مردم فقیر» منجر شده و شهروندان را به این ارزیابی رسانده که وضع سیاستمداران روزبه‌روز در حال بهبود است، اما وضع آنان هر روز بدتر می‌شود. از سوی دیگر عقبگرد نمره ایران در شاخص «ادراک فساد» «سازمان بین‌المللی شفافیت» نشان می‌دهد که از نگاه مردم، وضعیت فساد اقتصادی و سیاسی در کشور رو به افول است.

در حالی که ناظران مسائل اجتماعی ایران از وجود شکافی بزرگ میان مردم و سیاستمداران سخن می‌گویند و معتقدند ادامه این وضعیت می‌تواند عواقب زیانباری به دنبال داشته باشد، پرونده پیش رو تلاش می‌کند به این سوال پاسخ دهد که برای پایان دادن به مدل «دولتمردان مرفه و مردم فقیر» چه راهی پیش روی حاکمیت وجود دارد؟