آتش‌بازی درختان
هر سال چه مقدار از جنگل‌های جهان به خاکستر تبدیل می‌شود؟
تا زمانی که گیاهان بر روی زمین هستند، آتش‌سوزی‌ها طبیعی بوده و تاثیرات بزرگی بر اکوسیستم‌های زمین خواهند داشت. آتش‌سوزی‌ها می‌توانند در جنگل‌ها، مراتع، دشت‌ها و سایر اکوسیستم‌ها رخ دهند و صدها میلیون سال است که این کار را انجام می‌دهند. آنها محدود به یک قاره یا محیط خاص نیستند.
اما تعداد آتش‌سوزی‌ها در سال‌های گذشته، حتی در مکان‌های غیرمنتظره‌ای مانند مناطق منجمد دائمی، افزایش یافته است. آتش‌سوزی‌ها می‌توانند به اموال و جان انسان‌ها آسیب وارد کنند و تنوع زیستی و تغییرات اقلیمی را تحت تاثیر قرار دهند. آتش‌سوزی‌های جنگلی به طور بالقوه می‌توانند یک چرخه تقویت‌کننده تغییرات اقلیمی را به وجود بیاورند، جایی که افزایش گرما و آب‌وهوای خشک باعث افزایش آتش‌سوزی‌ها می‌شود و در نتیجه، این آتش‌سوزی‌های بزرگ کربن بیشتری را به جو بازمی‌گردانند و به گرمایش جهانی دامن می‌زنند. حتی یک جرقه در یک جنگل خشک می‌تواند آتش‌سوزی را آغاز کند که صدها هزار هکتار را دربر می‌گیرد. اگرچه صاعقه می‌تواند باعث آتش‌سوزی در جنگل‌ها شود، اما بیشتر آتش‌سوزی‌ها به وسیله انسان‌ها ایجاد می‌شوند: سیگار، تجهیزات الکتریکی ناکارآمد، سوزاندن زباله‌ها، و آتش‌سوزی‌های کم‌خاموش‌شده تنها تعدادی از منشاهای آتش‌سوزی در جنگل‌ها هستند. بسته به آب‌وهوا، جرقه‌های کوچک می‌توانند کل جنگل‌ها و شهرها را در عرض چند روز از میان ببرند، همه چیز را در مسیر خود بسوزانند و هوا را با دود غلیظی که حتی از فضا هم قابل مشاهده است، آلوده کنند.
تغییر اقلیم
تغییرات اقلیمی عامل اصلی افزایش آتش‌سوزی‌هاست، به طوری که احتمال وقوع موج‌های گرمای شدید در حال حاضر پنج برابر بیشتر از ۱۵۰ سال پیش است و انتظار می‌رود با ادامه گرم شدن سیاره، بیشتر شود.
دمای بالاتر، جنگل‌ها و مناظر را خشک می‌کند تا محیطی ایده‌آل برای آتش‌سوزی‌های بزرگ‌تر و مکرر جنگل ایجاد کند. این موضوع به انتشار بیشتر دی‌اکسید کربن منجر می‌شود و تغییرات آب‌وهوایی را تشدید و به آتش‌سوزی‌های بیشتر کمک می‌کند.
در سال‌های اخیر شاهد آتش‌سوزی‌های بی‌سابقه‌ای در سراسر جهان از استرالیا گرفته تا قطب شمال و آمریکای جنوبی بوده‌ایم. با افزایش دمای جهانی، نیاز به کاهش خطر آتش‌سوزی بیش از هر زمان دیگری ضروری است. آتش‌سوزی‌های غیرقابل کنترل و شدید می‌توانند برای مردم، تنوع زیستی و اکوسیستم‌ها ویرانگر باشند. آنها همچنین می‌توانند تاثیر زیادی بر تغییرات آب‌وهوا داشته باشند و گازهای گلخانه‌ای قابل توجهی را وارد جو کنند. بر اساس گزارش برنامه محیط زیست سازمان ملل (2022)، زمین از زمان صنعتی شدن، روند گرم شدن طولانی‌مدت را تجربه کرده است؛ با افزایش تخمینی 09 /1 درجه سانتی‌گراد، متوسط دمای سطح جهانی. برخی از مناطق کره زمین با افزایش 59 /1 درجه سانتی‌گراد در خشکی و به عنوان مثال، افزایش بیش از دو برابر سریع‌تر از میانگین جهانی دما در قطب شمال، گرم شدن شتابان را تجربه کرده‌اند.
آتش‌سوزی‌ها می‌توانند تاثیر منفی زیادی بر مردم، زیرساخت‌ها، آب‌وهوا و اکوسیستم داشته باشند که زندگی و معیشت مردم را تهدید می‌کند، بر اقتصاد ملی تاثیر می‌گذارد و تاثیرات طولانی‌مدت دیگری بر زندگی و سلامتی دارد. آتش‌سوزی‌ها می‌توانند زیرساخت‌ها را از بین ببرند و خدمات اکوسیستمی مانند تامین آب، تغذیه، تنوع زیستی و ذخیره‌سازی کربن را تخریب کنند. آتش‌سوزی در بدترین حالت می‌تواند به تلفات جانی انسان و در درجه دوم، به مشکلات حاد و مزمن بهداشتی منجر شود. آلودگی هوا می‌تواند در فواصل بسیار طولانی پخش شود و برای ریه‌ها بسیار مضر باشد. یکی از پیامدهای آتش‌سوزی که نادیده گرفته می‌شود، آسیب‌های روانی است که افراد آن را تجربه می‌کنند. پیامدهای آتش‌سوزی می‌تواند تخریب زیرساخت‌ها مانند خطوط برق و ارتباط، تامین آب، جاده‌ها و راه‌آهن باشد که حمل‌ونقل و زنجیره تامین را مختل می‌کند و بر مشاغل و اقتصاد تاثیر می‌گذارد. این موضوع به طور غیرمستقیم زندگی روزمره مردم را تحت تاثیر قرار می‌دهد. در بسیاری از موارد، مناطق شهری و ساختمان‌ها با در نظر گرفتن آتش‌سوزی‌های جنگلی طراحی نشده‌اند و این سازه‌ها می‌توانند با تبدیل شدن به سوخت غالب برای آتش و منبع اصلی آتش‌سوزی ساختمان‌های دیگر، به گسترش آتش‌سوزی کمک کنند.
تنوع زیستی
البته همه آتش‌سوزی‌ها به خاموش شدن نیاز ندارند زیرا اهداف مهم زیست‌محیطی را دنبال می‌کنند. در برخی مناطق آتش‌سوزی‌های منظم نقش کلیدی در حفظ تنوع زیستی منطقه ایفا می‌کند. گیاهان می‌توانند به آتش وابسته باشند و برخی از حیوانات به آن گیاهان، و یک ساختار کامل از وابستگی وجود دارد. پس از آتش‌سوزی، فضای باز در جنگل و نور اضافی خورشید باعث رشد درختان و گیاهان می‌شود و مواد مغذی از طریق خاکستر گیاهان به خاک بازمی‌گردند. سوختن کنترل‌شده همچنین می‌تواند با حذف مواد مرده‌ای که به عنوان سوخت آتش عمل می‌کنند، از آتش‌سوزی‌های مخرب جلوگیری کنند. بنابراین برخی از آتش‌سوزی‌ها به دلیل تاثیر مثبتشان بر تنوع زیستی، مجاز هستند.
با این حال، آتش‌سوزی‌هایی که هفته‌ها ادامه دارند و ممکن است میلیون‌ها نفر را در هزاران کیلومترمربع تحت تاثیر قرار دهند، چالش بزرگی هستند. آتش‌سوزی‌های جنگلی در مکان‌هایی که همیشه رخ داده‌اند، طولانی‌تر و داغ‌تر می‌شوند و در مکان‌های غیرمنتظره مانند زمین‌های زغال‌سنگ نارس در حال خشک شدن و مناطق همیشه منجمد، شعله‌ور می‌شوند. این آتش‌سوزی‌های بزرگ می‌توانند برای مناطق مهم تنوع زیستی واقعاً ویرانگر باشند، که ممکن است دیگر هرگز به طور کامل بهبود نیابند.
آتش‌سوزی‌های جنگلی نه‌تنها می‌توانند با انتشار مقادیر زیادی گازهای گلخانه‌ای در جو، به چرخه تغییرات آب‌وهوایی کمک کنند، بلکه تنوع زیستی را نیز تا حد زیادی کاهش می‌دهند. آتش‌سوزی جنگل‌ها می‌تواند به تخریب غیرقابل برگشت یخ‌های دائمی منجر شود. ممکن است دهه‌ها یا حتی قرن‌ها طول بکشد تا اکوسیستم‌های مختل‌شده از آتش و محیط همیشه یخ‌بندان، به شرایط قبل از آتش‌سوزی -در صورت امکان- برگردند.
بدترین آتش‌سوزی‌ها کجا اتفاق می‌افتد
حدود 70 درصد از تمام تلفات پوشش درختی ناشی از آتش‌سوزی در دو دهه گذشته، در جنگل‌های شمالی که در مناطق دوردست شمالی از جمله کانادا، روسیه و آلاسکا یافت می‌شوند، رخ داده است.
در حالی که آتش، بخشی طبیعی از عملکرد اکولوژیک جنگل‌های شمالی است، از بین رفتن پوشش درختان مرتبط با آتش‌سوزی در 20 سال گذشته حدود 110 هزار هکتار (سه درصد) در سال افزایش یافته است. پژوهش‌های جدید نشان می‌دهد که افزایش آتش‌سوزی‌های جنگل‌های شمالی به احتمال زیاد به دلیل گرم شدن مناطق شمالی در عرض جغرافیایی با سرعتی سریع‌تر از بقیه کره زمین است. این موضوع به فصول آتش‌سوزی طولانی‌تر، فرکانس و شدت آتش‌سوزی بیشتر و مناطق سوخته بزرگ‌تر منجر می‌شود.
به عنوان مثال، در سال 2021، 4 /5 میلیون هکتار از پوشش درختی روسیه در اثر آتش‌سوزی از بین رفت؛ که بیشترین میزان ثبت‌شده در دو دهه گذشته بود و افزایش 31درصدی نسبت به سال 2020 داشت. به گفته پژوهشگران، این موضوع تا حد زیادی به دلیل موج‌های گرمای طولانی بود که اگر تغییرات اقلیمی نبود، اتفاق نمی‌افتاد. جنگل‌های شمالی یکی از بزرگ‌ترین مخازن کربن روی زمین هستند و بیشتر کربن در زیر زمین، از جمله در یخ‌های دائمی ذخیره می‌شود. در طول تاریخ، این کربن از آتش‌سوزی‌های نادری که به طور طبیعی رخ می‌دهد محافظت شده است. اما دمای بالاتر و آتش‌سوزی‌های مکرر باعث ذوب شدن یخ‌های دائمی شده و کربن خاک را در برابر سوختن آسیب‌پذیرتر می‌کند.
طی 20 سال گذشته، کاهش پوشش درختان ناشی از آتش‌سوزی در مناطق استوایی به میزان حدود 36 هزار هکتار (پنج درصد) در سال افزایش یافته است که حدود 15 درصد از کل افزایش جهانی را شامل می‌شود. در مناطق گرمسیری، معمولاً از آتش برای پاکسازی زمین برای مرتع یا محصولات جدید پس از قطع درختان و خشک شدن آنها استفاده می‌شود. در طول دوره‌های خشکسالی، این آتش‌سوزی‌ها می‌توانند به طور تصادفی به جنگل‌های اطراف سرایت کنند.
تقریباً تمام آتش‌سوزی‌هایی که در مناطق استوایی رخ می‌دهند، به جای اینکه به وسیله منابع طبیعی مانند صاعقه ایجاد شوند، از سوی مردم شروع می‌شوند. سپس با هوای گرم‌تر و خشک‌تر تشدید می‌شوند، تا جایی که می‌تواند آتش‌سوزی را از کنترل خارج کند. خطر آتش‌سوزی‌های جنگلی در مناطق استوایی بیشتر از طریق پدیده ال‌نینو تقویت می‌شود (چرخه‌های آب‌وهوایی که هر دو تا هفت سال یک‌بار تکرار شده و باعث بارندگی کمتر از حد متوسط در بخش‌هایی از آسیای جنوب شرقی و آمریکای لاتین می‌شوند).
بر اساس سیستم اطلاعات آتش‌سوزی جنگل‌های اروپا، امواج گرمای طولانی‌مدت و بارندگی ناکافی، اروپا را به سنگ چخماق تبدیل کرده و باعث گسترش سریع‌تر آتش‌سوزی شده است: تنها در اسپانیا، در نیمه اول سال 2023، بیش از 65 هزار هکتار در آتش سوخت که این میزان، 55 درصد از کل زمین‌های سوخته در اتحادیه اروپاست. اسپانیا از ابتدای سال 2022 شاهد 37 آتش‌سوزی بزرگ جنگلی بود که بیش از 200 هزار هکتار زمین را به خاکستر تبدیل کرد. بخش‌های وسیعی از جنگل‌های پرتغال در آتش‌سوزی‌هایی که در منطقه مرکزی کوویلا در 6 آگوست 2022 و در شمال شرقی استان لینهارس در منطقه گواردا در 11 آگوست فوران کردند، نابود شده‌اند. حدود 17 هزار هکتار از اراضی حفاظت‌شده یونسکو نیز در شعله‌های آتش از بین رفت. فرانسه نیز یکی از بدترین خشکسالی‌های 70 سال گذشته خود را تجربه کرده است. صدها آتش‌نشان از آلمان، رومانی، لهستان، اتریش و یونان برای کمک به جلوگیری از گسترش شعله‌های آتش اواخر جولای سال گذشته، در بخش‌های جنوبی و جنوب غربی فرانسه، به این کشور رفتند. با کمک‌های بین‌المللی، آتش‌سوزی‌ها به سختی مهار شد و بزرگراه‌ها پس از هفته‌ها باز شدند. حداقل 57600 هکتار از مناطق سبز فرانسه بر اثر آتش‌سوزی به خاکستر تبدیل شده است.
خطر اخگرها
اخگرها یا نیم‌سوزها، تکه‌های چوبی کوچک و در حال سوختن و سایر گیاهانی هستند که قبل از آتش‌سوزی در جنگل وجود دارند. آنها به اندازه کافی سبک هستند که به وسیله باد، برای فواصل بسیار طولانی بدون خاموش شدن حمل شوند و دلیل اصلی آتش گرفتن زمین‌های اطراف آتش‌سوزی باشند. وقتی هزاران اخگر در کنار هم قرار می‌گیرند، به آن حمله اخگر می‌گویند و خطرناک‌ترین موقعیت زمانی رخ می‌دهد که اخگرها شروع به ریزش به محله‌های متراکم می‌کنند. اما جدا از پدیده حمله اخگر، حتی فقط یک اخگر برای ایجاد آتش در یک ساختمان کافی است. اخگرها نقاط ضعف در ساختمان‌ها را پیدا می‌کنند و اغلب از طریق کانال‌های تهویه، زیر شیروانی تا اتاق زیرشیروانی و شکاف هوا در پشت روکش‌های تهویه، پخش می‌شوند. در 8 نوامبر 2018 یک آتش‌سوزی ویرانگر در «دره وولسی»، بین شهرستان‌های لس‌آنجلس و ونتورا در ایالات‌متحده آغاز شد. این آتش‌سوزی 96949 هکتار (392 کیلومترمربع) زمین را سوزاند و به تخلیه بیش از 295 هزار نفر، کشته شدن سه نفر و تخریب 1643 ساختمان منجر شد. حجم گسترده اخگرهای ناشی از آتش در ترکیب با بادهای معروف سانتا آنا، باعث شد که آتش به مناطق وسیعی سرایت کند و در نهایت به مناطق پرجمعیت‌تر برسد. در همان روز آتش‌سوزی ناشی از آتش یک کمپ در شمال کالیفرنیا بیشتر شهر پارادایس را ویران کرد و 85 نفر را کشت، مساحتی به وسعت 153336 هکتار (620 کیلومترمربع) را سوزاند و بیش از 18 هزار ساختمان را ویران کرد.
زمستان سوزان
آتش‌سوزی‌های جنگلی نروژ در اواسط زمستان در طول 11 روز، سه مورد از بزرگ‌ترین آتش‌سوزی‌های اخیر در نروژ بوده است. در عصر 18 ژانویه 2022، آتش‌سوزی در یک خانه مسکونی در Lærdal رخ داد. آتش به وسیله وزش شدید باد به سرعت گسترش یافت. 40 ساختمان از جمله 17 منزل مسکونی در این آتش‌سوزی از بین رفت. این یک آتش‌سوزی جنگلی نبود، اما باد شدید عامل اصلی گسترش این آتش‌سوزی بزرگ بود.
در 27 ژانویه، جرقه‌هایی از یک خط برق به چمن‌های خشک شهرداری فلاتنگر اصابت کرد. وزش شدید باد باعث گسترش آتش در بخش‌های وسیعی از شبه‌جزیره شد و 64 ساختمان در این آتش‌سوزی گم شدند. در 29 ژانویه، آتش‌سوزی شهرداری Frøya گسترش یافت. در این حادثه تنها یک ساختمان از بین رفت، اما مساحتی حدود 10 کیلومترمربع علف در آن سوخت.
عامل مشترک همه این آتش‌سوزی‌ها این بود که از اواسط زمستان شروع شدند؛ زمانی که انتظار نمی‌رود آتش‌سوزی‌های جنگلی و شهری در نروژ گسترش یابد.
