خشم و هیاهو

نوشانوش مسمومیت و مرگ

چند مورد مسمومیت شدید ناشی از مصرف مشروبات الکلی تقلبی در شهرهای مختلف کشور رخ داد، اما پاییز امسال موجی غیرعادی از این مسمومیت‌ها شکل گرفت. خبرگزاری ایلنا به نقل از ایرج حریرچی، سخنگوی وزارت بهداشت، خبر داد که طی 5 /1 ماه منتهی به ششم آبان‌ماه، ۹۵۹ نفر مسموم با الکل به مراکز درمانی مراجعه کرده‌اند که ۴۰۲ نفر در البرز، ۳۲۶ نفر در هرمزگان، ۷۶ نفر در خراسان شمالی و ۶۱ نفر در تهران بوده‌اند. ۸۴ نفر از آنها فوت کرده‌اند، ۳۰۵ نفر مورد دیالیز قرار گرفته‌اند و ۲۷ نفر هم نابینا یا کم‌بینا شده‌اند. به گفته این مقام مسوول، عمدتاً مسمومیت این افراد با الکل متیلیک بوده و بخشی از آنها هم الکل دست‌ساز مصرف کرده‌اند.

دستگیری 72 زن و مرد در یک میهمانی

در فصل زمستان فقط در یک مورد 72 زن و مرد به خاطر حضور در پارتی مختلط و شبانه در ساری دستگیر شدند. خبرگزاری مهر به نقل از دادستان ساری نوشت: بیشتر دستگیرشدگان مشروب خورده بودند و باید به جرائم متعددی رسیدگی شود. تشکیل پارتی مختلط، عدم رعایت موازین شرعی و مصرف مشروبات الکلی دارای عناوین مجرمانه است و این‌گونه پرونده‌ها با سرعت رسیدگی می‌شود. میزبان اهل یکی از شهرهای نزدیک ساری بوده و در منزل خود در ساری اقدام به برپایی جشن کرده است.

درگیری مردم با گشت ارشاد و شلیک هوایی

اواخر بهمن فیلمی در فضای مجازی منتشر شد که نشان می‌داد هنگام تذکر ماموران گشت امنیت اخلاقی به دو نفر، تعدادی از شهروندان به محل این رویداد می‌آیند و با ماموران درگیر می‌شوند. در این فیلم صدای شلیک هوایی به گوش می‌رسد و شهروندی می‌گوید که در نتیجه درگیری بین برخی شهروندان با عوامل انتظامی، درِ خودرو ون از جا کنده شده است. مطابق گزارش خبرگزاری ایرنا، این رویداد در منطقه نارمک واقع در شرق تهران گزارش شده و یکی از متولیان انتظامی توضیح داده که وقتی ماموران گشت امنیت اخلاقی به دو خانم جوان که حجاب مناسبی نداشتند تذکر داده‌اند، تعدادی از شهروندان دور آنان جمع شده‌اند تا مانع انتقال آن دو خانم (به مرکز پلیس) شوند. ماموران نیز برای متفرق کردن افراد، از شلیک هوایی استفاده کرده‌اند. این مقام انتظامی با تایید کنده شدن در خودرو ون گشت ارشاد گفت: با پیاده شدن دو خانم از خودرو، مردم متفرق شدند.

در نمونه‌ای دیگر از درگیری مردم و گشت ارشاد، یک مامور زن هنگام تذکر درباره حجاب با یک دختر جوان درگیر شد. بر اساس فیلمی که از این درگیری در شبکه‌های اجتماعی منتشر شد، دختر جوان بر اثر برخورد شدید مامور گشت ارشاد از حال رفت. شیوه رفتار این مامور زن پس از انتشار فیلم درگیری در فضای مجازی مورد انتقاد شدید مردم و مسوولان دولتی قرار گرفت، اما چند روز بعد اعلام شد که از این زن تقدیر شده است. مقامات انتظامی در موارد مختلف در طول سال 97 بر تداوم برخورد با «بی‌حجابی» و «بدحجابی» تاکید کردند. حسین رحیمی، فرمانده انتظامی پایتخت، اعلام کرد: پلیس هرگز مرعوب شانتاژها و جوسازی‌ها در این حوزه نمی‌شود. برخوردهای انتظامی با زنان به خاطر شیوه پوشش در سال 1397 در حالی ادامه یافت که مطابق گزارشی که مرکز پژوهش‌های مجلس در این سال منتشر کرد، 70 درصد جامعه دارای بدحجابی شرعی هستند.

اعترافات رقصنده‌ها در تلویزیون

شامگاه جمعه 15 تیرماه صداوسیما در برنامه‌ای تلویزیونی به نام «بیراهه» به پخش اعترافات چند رقصنده جوان از جمله دختری به نام مائده پرداخت که در شبکه اجتماعی اینستاگرام با انتشار ویدئو از رقص خود مورد توجه بودند. چهره‌های مختلف سیاسی و اجتماعی از این اعتراف‌گیری به‌شدت انتقاد کردند، اما مدیرکل روابط عمومی صداوسیما پخش چنین برنامه‌هایی را وظیفه ذاتی رسانه اعلام و ادعا کرد: بر اساس صحبتی که با مسوولان ناجا داشتم برای این افراد حکم قضایی صادر شده و حتی مقام قضایی درخواست کرده موضوع این افراد حتماً رسانه‌ای شود. طرح این ادعا از سوی مدیرکل روابط عمومی صداوسیما در حالی صورت گرفت که قوه قضائیه مسوولیت پخش اعترافات مائده را نپذیرفت. سایت «عصر خبر» به نقل از یک منبع مطلع هرگونه ارتباط پخش اعترافات دختر اینستاگرامی با قوه قضائیه را رد کرد و نوشت: «درخواستی جهت پخش از سوی مسوولان قضایی و قاضی وجود نداشته است.» پلیس و هیچ دستگاه دیگری هم ادعای صداوسیما را تایید نکرد و مسوولیت این موضوع را نپذیرفت. مرکز اطلاع‌رسانی پلیس اعلام کرد: «فیلم پخش‌شده در شبکه‌های اجتماعی متعلق به خانم یادشده نیست و صدای گریه از جای دیگری روی تصویر گذاشته شده است. فرد مورد نظر مبتنی بر دستور مقام قضایی و درخواست‌های مردمی احضار و بعد از ابراز ندامت، در همان روز بلافاصله رها شد و به هیچ‌وجه بازداشت نشده بود.»

سانسور کنم یا نکنم؟

تلویزیون با اقدامات عجیب دیگری مانند سانسور لوگوی باشگاه آ‌اس‌رم ایتالیا مورد انتقاد قرار گرفت و با پخش اشتباهی یک فیلم سانسورنشده در شبکه استانی کیش حیرت‌ها را برانگیخت. در جریان پخش بازی‌های فوتبال لیگ قهرمانان اروپا از صداوسیما، سانسور لوگوی باشگاه فوتبال آ‌اس‌رم ایتالیا که در آن شیر خوردن بچه‌های یک گرگ از پستان مادرشان به تصویر کشیده شده، انتقادات بسیاری را در سطح داخلی و خارجی به دنبال داشت. اما به همان اندازه که این سانسور پرسروصدا بود، پخش فیلمی سانسورنشده در شبکه کیش برای صداوسیما حاشیه ساخت. صحنه‌های این فیلم با نقش‌آفرینی جکی چان، رزمی‌کاری که به خاطر فیلم‌های اکشن در ایران مشهور است، با خط قرمزهای حاکم بر صداوسیما کاملاً مغایرت داشت. علت پخش این تصاویر بی‌دقتی برخی از عوامل پخش سیما عنوان شد. این «بی‌دقتی» اسباب چند روز شوخی مردم را فراهم کرد و به برکناری مدیرکل صداوسیمای مرکز کیش و چند کارمند این مرکز منتهی شد.

انتصاب و اختلاف در صداوسیما

انتصاب علی فروغی، به عنوان مدیر جدید شبکه 3 از دیگر حاشیه‌های صداوسیما در سال 1397 بود. فروغی که در زمان انتصاب 30 سال هم نداشت، از نظر گرایش‌های سیاسی در طیف مخالفان سرسخت دولت قرار دارد. چند ماه پس از این انتصاب با حذف دو هفته‌ای برنامه پرطرفدار «نود» با اجرای عادل فردوسی‌پور، گمانه‌زنی‌ها درباره ادامه حضور این گزارشگر و برنامه‌ساز در صداوسیما به یکی از مهم‌ترین مسائل فوتبال و رسانه تبدیل شد. برنامه ورزشی «نود» که هر هفته دوشنبه‌شب از شبکه 3 سیما پخش می‌شود، با حدود دو دهه سابقه پخش یکی از محبوب‌ترین برنامه‌های صداوسیماست که عادل فردوسی‌پور مجری و بنیانگذار آن است. 23 مهرماه این برنامه برخلاف روال معمول، روی آنتن نرفت و در ساعت پخش آن بازی اسپانیا و انگلیس پخش شد. گویا از فردوسی‌پور خواسته بودند پس از پخش این بازی برنامه خود را شروع کند، اما او نپذیرفته بود. به هر حال با حذف نود از جدول پخش شبکه سوم سیما، گمانه‌زنی‌هایی درباره اختلاف عادل فردوسی‌پور و علی فروغی، مدیر جوان شبکه سوم سیما و فرزند باجناق غلامعلی حدادعادل، صورت گرفت. چند روز بعد فروغی در یکی از برنامه‌های صداوسیما حاضر شد و گفت: «برنامه «تخت گاز» پربیننده‌ترین برنامه دنیا در بی‌بی‌سی بود ولی وقتی مجری با تهیه‌کننده دعوایش شد او را اخراج کردند. ما خود را با بی‌بی‌سی مقایسه می‌کنیم چون شبکه 3 یک رسانه حرفه‌ای و جدی است.» البته با وجود این تهدید، فروغی فردوسی‌پور را از شبکه حرفه‌ای خود اخراج نکرد، اما بعد از این ماجرا حضور این مجری محبوب در تلویزیون نسبتاً کمرنگ شد.

چه کسی آرشیو تلویزیون ملی ایران را فروخت؟

در روزهای سالگرد پیروزی انقلاب، شبکه «من و تو» تصاویر آرشیوی تازه‌ای را از آن مقطع زمانی و پیش از آن منتشر کرد و بحث‌هایی درباره چگونگی خروج آرشیو تلویزیون ملی ایران از کشور و رسیدن آن به دست گردانندگان این شبکه فارسی‌زبان مدافع حکومت پهلوی مطرح شد. حسام‌الدین آشنا در توئیتی با طعنه به عزت‌الله ضرغامی، نوشت: «یادی کنیم از عزتمندانی که آرشیو تلویزیون ملی ایران را با بودجه‌ای درخور ولی حفاظتی اندک دیجیتال کردند، اجنه هم آرشیو آماده را چون ورق زر ربودند و فروختند، نه به من و نه به تو بلکه به از ما برترانی که در تونل زمان اسطوره ساختند از عوامل دردهای بی‌درمان ملت ایران.» ضرغامی در گفت‌وگو با ایسنا و در واکنش به آشنا گفت: وزارت اطلاعات دولت فعلی را قبول دارم و از آنها درخواست می‌کنم با همه وجود درباره شایعاتی که مطرح می‌شود تحقیق کنند. او درباره مستند «انقلاب ۵۷» که از شبکه «من و تو» پخش می‌شود، اظهار کرد: «من با این شبکه ارتباطی ندارم و آن مستند را ندیده‌ام.» خبرگزاری ایلنا به نقل از احسان قاضی‌زاده‌هاشمی، عضو هیات نظارت بر سازمان صداوسیما، نوشت: «آرشیو صداوسیما در طول زمان‌های مختلف فروخته شده است. به صورت موضوعی آرشیو صداوسیما به جاهایی داده شده است که آنها به وسیله فرد ثالثی از کشور خارج شده نه به صورت مستقیم. مدیران آرشیو صداوسیما در طول دوران‌های مختلف پاسخگو باشند.»

تلگرام فیلتر شد، اینستاگرام تهدید

در کنار تشدید نارضایتی‌ها از صداوسیما، در سال‌های اخیر شبکه‌های اجتماعی به‌ شدت در جامعه ایران محبوب شده‌اند، اما در سال 1397 سیاستگذاران در این فضا هم بر مردم سخت گرفتند؛ شبکه اجتماعی تلگرام فیلتر و تهدید فیلتر شبکه اجتماعی اینستاگرام جدی شد. حسن روحانی وعده داده بود که دست محمدجواد آذری‌جهرمی، وزیر ارتباطات، تا جای ممکن روی دکمه فیلترینگ نخواهد رفت، اما تلگرام از روز دهم اردیبهشت‌ماه 1397 فیلتر شد. البته نه با حکم دولت که با دستور قضایی. هشت ماه بعد از فیلتر تلگرام، سرپرست معاونت امور فضای مجازی دادستانی کل کشور اعلام کرد حکم قضایی برای فیلترینگ اینستاگرام صادر شده و نظر اکثر اعضای شورای عالی فضای مجازی نیز این است که اینستاگرام می‌بایست فیلتر شود. دستور قضایی فیلترینگ اینستاگرام تا زمان تدوین این گزارش در حد تهدید باقی مانده است؛ یک تهدید جدی.

حبس رئیس اداره ارشاد مشهد به خاطر یک جشن

در عرصه فرهنگی نیز گشایش چندانی ایجاد نشد. کتاب‌های پرماجرایی مثل رمان «کلنل» محمود دولت‌آبادی همچنان در محاق توقیف ماندند. مانع‌تراشی برای اجرای بعضی نمایش‌ها به بهانه اختلاط زن و مرد هم از جمله خبرهای عجیب سال 1397 بود. مخالفت با تک‌خوانی زنان و بحث بر سر هم‌خوانی زنان نیز ادامه پیدا کرد تا حدی که حتی در مراسم افتتاحیه جشنواره فیلم فجر که با حضور عباس صالحی، وزیر ارشاد، برگزار شد، شائبه تک‌خوانی زن به جای هم‌خوانی آن ‌چنان حاشیه‌ساز شد که شخص وزیر را به واکنش واداشت. او در توئیتر نوشت: «جز صدای جمع‌خوانی به من نمی‌رسید. به دوستانم گفته‌ام قانون و شریعت معیار است.» بارقه‌های کم‌سویی از گشایش در برخی حوزه‌ها نیز دیده شد در این حد که فیلم «عصبانی نیستم!» بعد از پنج سال و فیلم «آشغال‌های دوست‌داشتنی» پس از شش سال بالاخره اکران شدند، اما کارشکنی‌ها و تصمیمات موازی با دولت در حوزه فرهنگ ادامه داشت. یکی از نمونه‌های تکان‌دهنده این موضوع حبس سه‌روزه رئیس اداره ارشاد مشهد به خاطر برپا شدن یک جشن بود. در یکی از روزهای آخر فروردین، در برج سلمان مشهد جشنی برپا شد که انتشار فیلمی از آن به دستگیری رئیس اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی این شهر منجر شد. رئیس‌کل دادگستری استان خراسان رضوی اعلام کرد چون در حاشیه مراسم اختلاط زن و مرد و کشف حجاب صورت گرفته و شئون اسلامی رعایت نشده، رئیس اداره ارشاد شهر مشهد احضار و بازداشت شده است. چند روز بعد وزیر ارشاد در توئیتر از آزاد شدن رئیس فرهنگ و ارشاد مشهد خبر داد و نوشت: «از نخستین ساعات پیگیر بودم. شرمنده او و خانواده‌اش شدم که بی‌جهت سه روز را در حبس گذراند. نگرانی متدینان را ارج می‌نهم، اما آیا راه‌حل حبس بی‌اطلاع قبلی در ساعت آخر پنجشنبه و عدم اخذ وثیقه تا عصر امروز بود؟»

سفر بدون نتیجه اورهان پاموک

اورهان پاموک، نویسنده برنده جایزه نوبل اهل ترکیه، اردیبهشت‌ماه در ایام برگزاری نمایشگاه کتاب به تهران آمد، اما دیدار با مخاطبان پرشمار ایرانی‌اش برای او میسر نشد. ناگهان به دلایل نامعلوم هم حضور این نویسنده در غرفه انتشاراتی که قرار بود در آن با مخاطبانش دیدار کند لغو شد و هم مراسمی که قرار بود به نام این نویسنده و با حضور خودش در خانه اندیشمندان علوم انسانی برگزار شود. تقریباً همزمان با این ماجرا، کنسرت کیتارو، آهنگساز و موسیقی‌شناس برجسته ژاپنی، که قرار بود در ایران برگزار شود، لغو شد.

زنان در تمنای آزادی

به‌رغم سخنان بسیار و گام‌های کوچک برخی مسوولان،‌ زنان همچنان از تماشای آزادانه فوتبال در ورزشگاه‌ها محروم ماندند. در جریان بازی‌های تیم ملی فوتبال ایران در جام جهانی، پس از حضور زنان در ورزشگاه برای تماشای این مسابقات از نمایشگرهای استادیوم، رئیس‌جمهوری از تداوم حضور زنان در ورزشگاه سخن گفت. بعد از آن اولین حضور زنان در ورزشگاه آزادی برای تماشای دیدار تدارکاتی تیم‌های فوتبال ایران و بولیوی بود که سه‌شنبه ۲۴ مهرماه برگزار شد. این حضور اگرچه بسیار محدود بود، واکنش مثبت مردم، ورزشکاران و کنفدراسیون فوتبال آسیا (AFC) را به دنبال داشت. فردای حضور زنان در ورزشگاه آزادی، محمدجعفر منتظری، دادستان کل کشور، از این موضوع به تندی انتقاد کرد و هشدار داد: با هر مدیری که بخواهد بستر حضور بانوان در ورزشگاه را با بهانه‌های مختلف فراهم کند برخورد می‌کنیم. به‌رغم هشدارها و مخالفت‌ها 19 آبان‌ماه دولت حسن روحانی به دلیل وجود قوانین و پروتکل‌های بین‌المللی و برای پرهیز از خطر تعلیق، تمام تلاش خود را به کار گرفت تا زنان ایرانی در حضور رئیس فدراسیون بین‌المللی فوتبال (فیفا) وارد ورزشگاه آزادی شوند. رئیس فیفا و رئیس کنفدراسیون فوتبال آسیا نیز به‌ شدت از این اقدام تمجید کردند، اما این اقدام دولت از دو سو مورد انتقاد قرار گرفت؛ یک طرف مخالفان حضور زنان در ورزشگاه و یک طرف منتقدان حضور گزینشی و محدود زنان در ورزشگاه.

مخالفت با منع کودک‌همسری

تلاش تعدادی از نمایندگان مجلس برای بالا بردن حداقل سن ازدواج به در بسته خورد؛ اوایل زمستان طرح معروف به «کودک‌همسری» که در فراکسیون زنان مجلس شورای اسلامی برای افزایش حداقل سن ازدواج تدوین شده بود، در کمیسیون قضایی و حقوقی مجلس رد شد. مجلس شورای اسلامی یک فوریت طرح اصلاح ماده ۱۰۴۱ قانون مدنی را تصویب کرد که در تبصره این طرح حداقل سن ازدواج در دختران ۱۶ و پسران ۱۸ سال تعیین شده بود، اما این طرح با مخالفت کمیسیون قضایی و حقوقی مجلس رد شد. تابناک به نقل از طیبه سیاوشی، عضو فراکسیون زنان مجلس، نوشت: «مخالفان من و دیگر نمایندگانی را که پیگیر این طرح هستیم متهم می‌کنند به اینکه در راستای سند ۲۰۳۰ حرکت می‌کنیم و به دنبال تصویب قانونی هستیم که الگوبرداری شده از طرح‌های غربی است.»

انتشار خبرهایی از واداشتن دخترکان 9ساله و 11ساله به ازدواج با مردانی هم‌سن پدرانشان باعث افزایش حساسیت جامعه نسبت به مساله کودک‌همسری شد. شهریورماه ماجرای متوقف شدن عقد دختر 9ساله‌ای در استان خراسان رضوی به دستور معاون دادستان خراسان رضوی در شبکه‌های مجازی بر سر زبان‌ها افتاد. روزنامه ایران به نقل از معاون سازمان بهزیستی خراسان رضوی نوشت: «آن شب عروس ۹ساله افغانستانی به عقد داماد ۳۶ساله افغانستانی درآمد اما با خانواده آنها اتمام حجت کردیم تا فردا صبح از عروس محافظت کنند تا دادگاه بتواند صیغه را باطل کند.» خبر تکان‌دهنده بعدی ماجرای سوءاستفاده یک مرد 44ساله از یک کودک در ایلام بود. این مرد که خود دارای همسر و هفت فرزند بوده، با پرداخت 15 میلیون تومان پول به خانواده یک دختر 11ساله او را به عنوان همسر به خانه خود برده بود. فعالان جمعیت امام علی پس از پر کردن فرم شناسایی زنان محل، متوجه این ازدواج شدند. بعد از انتشار خبر در رسانه‌ها، دادستانی مرکز ایلام وارد موضوع شد و دبیرکل بهزیستی با دستور دادستانی مکلف به حل این موضوع در اسرع وقت شد.

تجاوز به دختران در ایرانشهر

مولوی محمدطیب ملازهی، امام جمعه اهل تسنن شهرستان ایرانشهر، در خطبه‌های نماز عید فطر، از ربودن ۴۱ دختر در این شهرستان و تجاوز به آنها خبر داد. علی موحدی‌راد، دادستان عمومی و انقلاب زاهدان، در واکنش به این خبر گفت: تجاوز به 41 دختر و زن در شهرستان ایرانشهر تا این لحظه تکذیب می‌شود زیرا تنها سه شاکی خصوصی تاکنون برای این موضوع به دادسرا مراجعه کرده‌اند. طیبه سیاوشی، نماینده مجلس، به خبرگزاری ایرنا گفت: «بر اساس پیگیری‌های من از منابع غیررسمی، امام جمعه اعلام کرده این فرد (متجاوز) از پایگاه قدرت و مالی برخوردار است.» مولوی عبدالحمید، امام‌جمعه اهل سنت زاهدان، از قربانیان احتمالی دیگر هم خواست حتماً برای شکایت مراجعه کنند. در نهایت فرمانده انتظامی استان سیستان‌وبلوچستان از دستگیری متهم اصلی پرونده تجاوز به عنف در ایرانشهر خبر داد. خبرگزاری ایسنا با انتشار این خبر به نقل از محمد قنبری نوشت: پس از طرح موضوع تجاوز به عنف در ایرانشهر، همکاران ما تلاش زیادی جهت دستگیری متهمان به کار گرفتند. متهم اصلی این پرونده دستگیر شد. پیش از این دو متهم دیگر نیز دستگیر شده بودند.

پایان پرونده اسیدپاشی‌های اصفهان بدون دستگیری

پرونده قربانیان اسیدپاشی‌های زنجیره‌ای اصفهان بدون دستگیری حتی یک نفر مختومه اعلام شد. ایسنا به نقل از حسین عباس‌علیزاده، وکیل مدافع قربانیان اسیدپاشی‌های اصفهان، نوشت: پرونده مختومه شد. موکلانم مطالبه دیه کرده بودند و دادگاه نیز با توجه به پیدا نشدن متهم یا متهمان پرونده، حکم به پرداخت دیه از محل صندوق دیه بیت‌المال داد. سال 93، چهار نفر از زنان و دختران در اصفهان مورد اسیدپاشی قرار گرفتند و آسیب‌های شدیدی به زیبایی و بینایی آنها وارد شد.

آزار و اذیت دانش‌آموزان

هفتم خردادماه یکی از سایت‌های خبری، از آزار و اذیت تعدادی از دانش‌آموزان مدرسه‌ای در تهران توسط ناظم مدرسه خبر داد. ابعاد واکنش‌ها به این مساله به‌شدت گسترده شد. برای ناظم مدرسه معین، به اتهام کودک‌آزاری و تشویق به فساد و فحشا کیفرخواست صادر شد و دادگاه متهم را به 10 سال حبس، 74 ضربه شلاق و دو سال انفصال از خدمت محکوم کرد. اما چند ماه بعد در پی شکایت ناظم مدرسه از اولیای تعدادی از دانش‌آموزان به اتهام ایراد ضرب و توهین هنگام دستگیری، شش نفر از اولیا به دادسرا احضار شدند.

یک سال و چندین حادثه مرگبار

سوختن اتوبوس سنندج-تهران: در اولین دقایق بامداد چهارشنبه 20 تیرماه برخورد یک تانکر حمل سوخت با اتوبوس مسافربری سنندج-تهران به آتش‌سوزی شدید منجر شد و 13 قربانی گرفت.

حمله تروریستی در اهواز: روز شنبه 31 شهریورماه در سی‌وهشتمین سالگرد آغاز جنگ تحمیلی، حمله تروریستی به رژه نیروهای مسلح در بلوار قدس اهواز 24 کشته و حدود 68 زخمی بر جای گذاشت.

حمله تروریستی در جاده خاش- زاهدان: غروب روز 24 بهمن‌ماه اتوبوس حامل نیروهای مرزبان نیروی زمینی سپاه پاسداران در جاده خاش-زاهدان مورد حمله انتحاری یک دستگاه وانت مملو از مواد منفجره قرار گرفت. در این حمله 27 تن شهید و 13 نفر زخمی شدند.

خراب شدن دیوار مدرسه روی سر «دنیا»: روز دوشنبه 16 مهرماه دنیا ویسی، دانش‌آموز کلاس اول ابتدایی مدرسه روستای گرماش از توابع شهرستان سنندج، با ریزش دیوار حیاط مدرسه جان باخت. مدیرکل آموزش و پرورش استان کردستان، فرسوده بودن مدرسه را مهم‌ترین علت این حادثه اعلام کرد.

آتش در دبستان: روز سه‌شنبه 27 آذرماه واژگونی بخاری نفتی در یک مرکز پیش‌دبستانی و دبستان غیرانتفاعی دخترانه در زاهدان چهار دانش‌آموز را به کام مرگ فرستاد.

حادثه اتوبوس دانشگاه آزاد: ظهر سه‌شنبه چهارم دی‌ماه اتوبوس حامل دانشجویان در دانشگاه آزاد علوم و تحقیقات تهران واژگون شد. در این حادثه 10 نفر کشته و 18 تن زخمی شدند.

سانحه هواپیمای حمل گوشت: سانحه هواپیمای بوئینگ 707 ارتش به جان باختن 15 نفر از 16 سرنشین این هواپیمای باری منجر شد. یک مهندس پرواز تنها سرنشین نجات‌یافته حادثه است که در آخرین گزارش‌ها وضعیت عمومی‌اش رضایت‌بخش توصیف شد. این هواپیما صبح روز دوشنبه 24 دی‌ماه در حال انتقال محموله گوشت از قرقیزستان به مقصد فرودگاه پیام استان البرز بود، اما هنگام فرود اضطراری در فرودگاه فتح البرز از باند خارج و پس از برخورد با دیوار انتهایی باند، در شهرک مسکونی زیبادشت دچار آتش‌سوزی شد.

قربانیان باران و قارچ‌های وحشی: در سال 1397 حتی بارش باران و قارچ‌های وحشی هم در ایران قربانی گرفتند. باران پاییزی به وقوع سیل و صاعقه در استان‌های شمالی کشور منجر شد و دست‌کم هشت نفر را به کام مرگ برد. باران‌های بهاری نیز باعث رشد دوچندان قارچ‌های وحشی و کوهی در استان‌های کرمانشاه، لرستان، کردستان، آذربایجان غربی، مرکزی و همدان شد که با خوردن آنها صدها تن مسموم شدند و حداقل 18 نفر جان باختند.

یک شهر و سه شهردار

شهر تهران در سال 1397 سه شهردار به خود دید. محمدعلی نجفی اولین شهردار تهران پس از پیروزی لیست اصلاح‌طلبان در انتخابات پنجمین دوره شوراهای اسلامی در شهر تهران بود که در سال 1396 جانشین محمدباقر قالیباف شد. او در ماه‌های آغازین تصدی مسوولیت ادعاهایی افشاگرانه درباره سوءاستفاده‌های دوره 12ساله شهرداری قالیباف مطرح کرد، اما به‌سرعت آماج حملات مخالفان قرار گرفت. ادامه این حملات به استعفای نجفی در روزهای پایانی سال 1396 منتهی شد. اعضای شورای شهر در اولین جلسه علنی سال 1397 با این استعفا مخالفت کردند، اما با واکنش تند دادستان کل کشور نجفی یک‌بار دیگر در روز بیستم فروردین‌ماه استعفا داد و شورای شهر هم این استعفا را پذیرفت. نجفی علت استعفای خود را بیماری عنوان کرد، اما به‌ویژه با حواشی خانوادگی که درباره او مطرح شد، کسی این ادعا را باور نکرد. به هر حال دوران مدیریت محمدعلی نجفی در شهرداری تهران به هشت ماه هم نرسید. شهردار بعدی تهران در سال 1397 محمدعلی افشانی بود که 30 اردیبهشت‌ماه به عنوان شهردار جدید پایتخت در صحن علنی شورای شهر سوگند یاد کرد، اما دوران او در شهرداری از دوران نجفی هم کوتاه‌تر بود. افشانی با تصویب قانون منع به‌کارگیری بازنشستگان وادار به خداحافظی با ساختمان بهشت شد.

 با برکناری افشانی، پیروز حناچی در جلسه 22 آبان شورای شهر به عنوان شهردار تهران انتخاب شد. حکم شهرداری او پس از فراز و نشیب‌های بسیار روز هفتم آذرماه صادر شد. هنوز مشخص نیست که حناچی می‌تواند برخلاف اسلافش، تا پایان پنجمین دوره شورای شهر در شهرداری بماند یا نه، اما او از آغاز مدیریتش تا ماه‌های آخر سال 1397 تلاش کرد بدون درگیری به کار خود ادامه دهد تا جایی که در واکنش به محمدباقر قالیباف که بدهی 54 هزار میلیاردتومانی شهرداری در دوران مدیریت خود را انکار و آن را یک دروغ بزرگ نامید، تنها گفت: «رنگ رخساره خبر می‌دهد از سر ضمیر» و در پاسخ به یکی از اعضای شورای شهر که از او خواست بدون در نظر گرفتن ملاحظات لیست بدهی‌ها را منتشر کند، اعلام کرد: «ما ترجیح می‌دهیم به کار خود ادامه دهیم.»

بازگشت سپنتا و حکم شلاق برای رئیس شورای شهر یزد

سپنتا نیکنام، عضو زرتشتی شورای شهر یزد، بالاخره با رای مجمع تشخیص مصلحت نظام به حضور اقلیت‌ها در شوراهای اسلامی شهر و روستا به جایگاه خود در شورای شهر یزد بازگشت. او که با رای دیوان عدالت اداری تعلیق موقت شده بود، عصر روز شنبه 30 تیرماه 1397 پس از 9 ماه دوباره در صحن علنی شورا حضور یافت. چند ماه بعد با حکم دادگاه کیفری یزد، غلامعلی سفید، رئیس شورای این شهر، به دلیل به‌کار بردن عنوان «افراطی» علیه شاکی پرونده سپنتا نیکنام به پرداخت یک میلیون ریال جزای نقدی در حق صندوق دولت و تحمل 37 ضربه شلاق محکوم شد.

محکومیت عضو شورای شهر تهران به 74 ضربه شلاق

محمود میرلوحی، عضو شورای شهر تهران، نیز با شکایت محمدباقر قالیباف به جرم توهین و نشر اکاذیب به شش ماه حبس تعزیری و ۷۴ ضربه شلاق تعزیری محکوم شد. خبرگزاری فارس درباره علت این شکایت نوشت: «میرلوحی در گفت‌وگو با یکی از خبرگزاری‌ها گفته بود که شهرداری را با 52 هزار میلیارد بدهی تحویل دادند، پرداخت‌های سال آخر دوران قالیباف همگی خاص بوده است و مدیریت شهری گذشته با اقداماتی همچون کمک به احزاب، مداحان و مسجدها در امور کشور دخالت می‌کردند.»

رسوایی در شورای شهر بابل

رسوایی اخلاقی در شورای شهر بابل از دیگر خبرهای جریان‌ساز سال 1397 بود. ماجرای این رسوایی از این قرار بود که گروهی از اعضای شورای این شهر به همراه دو نفر بیرون از شورا (برادر یکی از اعضای شورا و شهردار سابق این شهر) با برقراری روابط غیراخلاقی با زنی که گفته می‌شود آتلیه عکاسی و فیلمبرداری دارد، فضای افکار عمومی این شهر را به تشنج کشیدند. به گفته امام جمعه بابل، این رسوایی با گرفتن حق‌السکوت‌های کلان همراه بوده و با حساسیت نیروهای امنیتی و نظارتی بررسی شده است. طبق گزارش خبرآنلاین، در پی این ماجرا فرماندار بابل در خبری اعلام کرد چهار تن از اعضای شورای شهر که ردپایشان در این پرونده دیده می‌شود، مجبور شده‌اند از سمت نمایندگی مردم شهر خود کناره‌گیری کنند، اما نفر پنجم استعفا نمی‌دهد.

کاوه مدنی رفت

کاوه مدنی، کارشناس و فعال محیط زیست، که مهرماه ۹۶ با تصمیم عیسی کلانتری، رئیس سازمان حفاظت محیط‌زیست به معاونت این سازمان منصوب شده بود، با شدت گرفتن فشارها و حاشیه‌سازی‌ها، فروردین‌ماه 1397 ایران را ترک کرد و از سمت خود استعفا داد. در پی این استعفا، حملات علیه مدنی با طرح اتهاماتی مثل دوتابعیتی و جاسوس بودن شدت گرفت.

اتهام «افساد فی‌الارض» برای فعالان محیط زیست

تعدادی از فعالان بازداشتی محیط زیست در سال 1397 به «افساد فی‌الارض» متهم شدند. از بهمن‌ماه 1396، 13 فعال محیط زیست بازداشت شده‌اند. از میان بازداشتی‌ها کاووس سیدامامی در همان روزهای آغازین بازداشت، در زندان از دنیا رفت. دو نفر هم آزاد شدند، اما 10 بازداشتی دیگر همچنان زندانی هستند. پاییز سال 1397 وکیل تسخیری تعدادی از این زندانیان از اضافه شدن اتهام افساد فی‌الارض به فهرست اتهامات پنج نفر از آنها خبر داد. این در حالی است که چند ماه پیش از آن عیسی کلانتری، رئیس سازمان حفاظت محیط زیست، اعلام کرده بود که هیچ سندی دال بر واقعیت اتهامات واردشده به این افراد وجود ندارد و قاعدتاً باید به‌ زودی آزاد بشوند.

تصمیم دولت برای انتقال آب خزر به سمنان

حسن روحانی در سفر خود به سمنان در آذرماه 1397 از آمادگی دولت برای انتقال آب دریای خزر به استان زادگاهش سخن گفت. درحالی‌که کارشناسان به‌شدت از این سخن رئیس‌جمهور انتقاد کردند و درباره تبعات زیست‌محیطی انتقال آب هشدار دادند، عیسی کلانتری، رئیس سازمان حفاظت محیط زیست، اعلام کرد: «انتقال آب از دریا به داخل سرزمین برای برطرف کردن نیاز آبی مصرف‌کنندگان صنعتی و آب شرب بهداشتی مردم، با رعایت ضوابط زیست‌محیطی، از نظر من بلامانع است.»

تشنگی بر لب کارون

مساله آب در سال 1397 جدی‌تر از همیشه و در مقاطعی بحرانی شد. با شروع فصل گرم سال، کاهش ذخایر آبی در رودخانه‌های خوزستان باعث پیشروی آب دریا از سمت خلیج‌فارس به سمت اروندرود و از آنجا به سمت رودخانه کارون شد و مردم خرمشهر و آبادان، در لوله‌های آب منازل خود آبی شورتر از آب دریا داشتند. با غیرقابل شرب شدن آب لوله‌ها، به صورت موقت بطری‌های آب معدنی و تانکرهای آب به این مناطق ارسال شد. شوری آب به حدی بود که برای چند روز بخشی از واحدهای مجتمع پتروشیمی آبادان را از کار انداختند تا به سیستم‌ها آسیب نرسد. با دشوار شدن دسترسی به آب آشامیدنی سالم در برخی مناطق خوزستان صدها نفر به علت مسمومیت ناشی از مصرف آب آلوده به مراکز درمانی مراجعه کردند. با طولانی شدن بحران آب آشامیدنی در استان خوزستان این مساله ابعاد گسترده‌تری پیدا کرد. شامگاه شنبه 9 تیرماه با ادامه اعتراضات مردمی و آشفته شدن وضعیت خرمشهر، نیروی انتظامی شروع به دستگیری برخی افراد کرد. اخبار ضدونقیضی درباره نحوه مواجهه نیروی انتظامی و معترضان مطرح شد و حتی گفته شد درگیری‌ها در این شهر کشته داشته است. البته فرماندار خرمشهر اعلام کرد که تجمعات خرمشهر کشته‌ای نداشته، فقط یک نفر مجروح شده، شیشه‌های اموال عمومی شکسته است و اخلالگران هم دستگیر شده‌اند. بحران آب به خوزستان محدود نبود. چند استان دیگر نیز درگیر بی‌آبی و کم‌آبی بودند، از جمله مردم اصفهان که به خاطر کمبود آب دچار مشکلات بسیاری شدند. حسن کامران، نماینده مردم اصفهان، در جلسه علنی 22 خردادماه در مجلس گفت: «بعضی از منازل در اصفهان آب برای دستشویی و حمام رفتن ندارد.» اشاره این نماینده مجلس به قطعی‌های مکرر و طولانی‌مدت آب لوله‌کشی در اصفهان بود. البته بعد از گذشت ماه‌های گرم، در فصل‌های سرد سال بارش باران و برف در مناطق مختلف کشور بسیاری از مردم مناطق درگیر خشکسالی را خوشحال کرد، اما بارش‌های زمستانی در چند استان به سیلاب منجر شد و به‌ویژه در خوزستان خسارت‌های شدیدی برای مردم و کشاورزان به بار آورد.

فصل خاکستری مرگ

عزت‌الله انتظامی، ناصر چشم‌آذر، داریوش شایگان، خشایار الوند، ناصر ایرانی و ابوالفضل زرویی‌نصرآباد از جمله مشاهیر عرصه فرهنگ و هنر بودند که در سال 1397 چشم از جهان فروبستند. داریوش شایگان، نویسنده و مترجم مشهور، که پنجم بهمن‌ماه 1396 بر اثر سکته مغزی در بیمارستان بستری شده بود، صبح دوم فروردین‌ماه سال 1397 درگذشت. ناصر چشم‌آذر، آهنگساز و نوازنده مشهور، ۱۴ اردیبهشت‌ماه بر اثر سکته قلبی از دنیا رفت. عزت‌الله انتظامی، بازیگر برجسته تئاتر و سینمای ایران، ۲۶ مرداد در 94سالگی درگذشت. ابوالفضل زرویی‌نصرآباد، شاعر و طنزپرداز، نیز در سن ۴۹سالگی چشم از جهان فروبست. ناصر ایرانی، داستان‌نویس و نمایش‌نامه‌نویس دهه 40 و 50، دوم آبان‌ماه در 81سالگی از دنیا رفت و پیکر او مطابق وصیت خودش برای کالبدشکافی به دانشکده پزشکی دانشگاه علوم پزشکی تهران اهدا شد. خشایار الوند، نویسنده مجموعه‌های طنز مشهوری مانند «پایتخت»، «نقطه‌چین»، «شب‌های برره»، «مرد هزار چهره» و «قهوه تلخ» نهم اسفندماه در 51سالگی از دنیا رفت.

کشف و دفن مومیایی منسوب به رضاشاه

دوم اردیبهشت در جریان ساخت‌وسازهای بخش غربی حرم عبدالعظیم در شهرری و هنگام گودبرداری در محدوده آرامگاه تخریب‌شده رضاشاه پهلوی، یک جسد مومیایی کشف شد. انتشار تصاویر این مومیایی در شبکه‌های اجتماعی و شباهت شدید آن به تصاویر موجود از جسد مومیایی‌شده رضاشاه، بسیاری از مردم و مسوولان را به یقین رساند که این جسم مومیایی متعلق به رضاشاه پهلوی است. اعضای شورای شهر، شهرداری، فرمانداری، میراث فرهنگی و آستان حضرت عبدالعظیم حسنی هر کدام اخبار ضدونقیضی درباره این کشف اعلام کردند و تا چند هفته بعد هیچ مسوولی توضیح نداد که با این مومیایی چه کرده‌اند. ۲۰ روز پس از این ماجرا محمدحسن طالبیان، معاون سازمان میراث فرهنگی، اعلام کرد که بدون هماهنگی با سازمان میراث فرهنگی این مومیایی را ابتدا در همان روزی که پیدا شده دفن کرده‌اند و بار دیگر بیرون آورده‌اند و با موازین شرعی به خاک سپرده‌اند.