خرده جنایت‌های اقتصادی
چه رابطه‌ای میان وضعیت بد اقتصادی با افزایش جرائم کوچک وجود دارد؟
ژانر جرم و جنایت، محبوب ابدی سینما و ادبیات است. این روزها البته جامعه خود پرده سفید بی‌واسطه‌ای است، برای بازنمایی واقعی از سیمای جرم و جنایت. ژانری دائمی که می‌توان گفت تنها محصول اجتماع بشری است. جرائم خردی که به خاطر شرایط بد اقتصادی مثل لشکری از کرم بدن معیوب را احاطه کرده و ذره‌ذره می‌خورد.
جواد حیدریان: ژانر جرم و جنایت، محبوب ابدی سینما و ادبیات است. این روزها البته جامعه خود پرده سفید بی‌واسطه‌ای است، برای بازنمایی واقعی از سیمای جرم و جنایت. ژانری دائمی که می‌توان گفت تنها محصول اجتماع بشری است. جرائم خردی که به خاطر شرایط بد اقتصادی مثل لشکری از کرم بدن معیوب را احاطه کرده و ذره‌ذره می‌خورد. اما چرا هر بار وضعیت اقتصادی جوامع رو به تزلزل می‌رود، جامعه مستعد بروز آتش‌فشانی از فساد و خشونت می‌شود؟ چرا هیچ‌وقت در جامعه پیش‌بینی و پیشگیری بر وقوع جرم پیشی نمی‌گیرد؟ باید پذیرفت که دیوار میان جرم و جنایت و بیکاری و فقر دیوار کوتاهی است. در تایید این ادعا می‌توان سخنان فرمانده نیروی انتظامی تهران بزرگ در دیدارش از روزنامه اطلاعات را شاهد آورد؛ «بدون تردید مشکلات اقتصادی بر آمار جرائم تاثیر دارد و به‌خصوص بر جرائم خرد و ریز اثر بیشتری گذاشته است.»
سردار حسین رحیمی میان جرائم خشن و کلان که احتمالاً رد پای ساختاری و سازمانی در آن مشهود است، با جرائم خرد و کوچک فاصله گذاشته و تاکید کرده است که «بر اساس آخرین آمارها جرائم خشن و مسلحانه به‌شدت کاهش یافته اما در جرائم خرد شاهد افزایش دو تا سه‌درصدی هستیم. با توجه به شرایط جامعه، آسیب‌ها و چالش‌ها، پلیس با رصد تهدیدات و تجزیه و تحلیل آنها، برنامه‌های پیشگیرانه و اقدام و عمل را تنظیم و اجرا می‌کند. با اجرای طرح‌های سلسله‌وار و مکمل در بخش انضباط‌بخشی و پیش‌بینی و پیشگیری در مجموع در وضع خوبی هستیم و باید بکوشیم شرایط فعلی ثابت بماند و البته جرائم خرد آزاردهنده است که باید برای کنترل آنها تمرکز و برنامه‌ریزی داشته باشیم.»
درنگ در اظهارات فرمانده پلیس تهران البته تاباندن نور بر ظلمت جرم و جنایت نیست. چون درک رابطه میان افزایش مستقیم جرم و جنایت با کاهش فرصت اشتغال و افزایش بیکاری و در نهایت فقر در جامعه، حتی در کلاسیک‌ترین متون دینی، مذهبی و علمی و جامعه‌شناختی نیز به تکرار آمده است و در جوامع مدرن فعلی نیز رسانه‌ها به طور مستمر بر وجود چنین رابطه آشکاری تاکید می‌کنند.
شاید راز ایجاد وضعیت فعلی در جامعه ایران را که به گفته فرمانده پلیس تهران بزرگ، مستعد افزایش خرده‌جنایت‌های ناشی از مشکلات اقتصادی است، بتوان در پیوند با وضعیت اجتماعی و نحوه مواجهه با مفاسد اقتصادی دانست. چراکه با افزایش فساد و از بین رفتن فرصت‌های شغلی و معیشتی و بروز و شیوع نوعی بی‌اعتمادی میان قشرهای اجتماعی، جامعه دستخوش تغییرات هولناکی است. قشرهای ضعیف برای جبران این نابرابری و احساس حق‌خوردگی دست به عمل متقابل می‌زنند که این اتفاق خرده جرائم خطرناک را زیاد می‌کند. بی‌شک مبارزه با چنین جرائمی خطرناک و آسیب‌زاست و موجی از خشونت پیدا و پنهان را در میان توده‌های آسیب‌پذیر جامعه رواج می‌دهد. برای بررسی رابطه میان فقر و جنایت، نیازمند مطالعه جدی هستیم. در این باره باید بدانیم چه رابطه‌ای میان اقتصاد و گسترش جرائم خرد وجود دارد؟
