پایتخت نارضایتی

فاطمه شیرزادی: سال‌هاست مردم مناطق مختلف کشور در جست‌وجوی زندگی بهتر و راحت‌تر زادگاه‌های خود را ترک می‌کنند و رحل اقامت در پایتخت می‌افکنند. روند فزاینده مهاجرت به تهران به‌ویژه در یک دهه اخیر بارها به عنوان یکی از مسائل اساسی این کلانشهر و حتی یکی از مشکلات کشور مطرح شده است. در این میان اخیراً زمزمه‌هایی درباره تمایل ساکنان تهران به ترک این شهر با هدف سکونت در سایر شهرها و حتی روستاها شنیده می‌شود. در یکی از آخرین نمونه‌ها، روزنامه «دنیای اقتصاد» جزئیات یک نظرسنجی را منتشر کرده که از سوی شهرداری تهران درباره سطح رضایت ساکنان ۲۲ منطقه این شهر انجام شده است. ۵۸ درصد از شهروندان شرکت‌کننده در این نظرسنجی اعلام کرده‌اند که تمایل به ترک تهران دارند. استعداد مهاجرت در مناطق جنوبی تهران تا ۷۰ درصد هم می‌رسد. بر اساس این گزارش، حادترین مسائل زندگی در پایتخت از دیدگاه شهروندان تهرانی در سه گروه اصلی دسته‌بندی شده و با توجه به این چالش‌ها، سطح راحتی و رضایت از زندگی در دو بعد محله و شهر تهران سنجیده شده است. مطابق با نتایج این نظرسنجی، «آلودگی هوا» و «ترافیک» در رده نخست مشکلات زندگی در شهر تهران قرار گرفته است. در عین حال «فاصله طبقاتی میان شمال و جنوب»، «جمعیت زیاد»، «بی‌تفاوتی مردم به همدیگر» و «آسیب‌پذیری در برابر زلزله» از نظر ۸۶ درصد ساکنان پایتخت مهم‌ترین مسائل زندگی در شهر تهران محسوب می‌شوند و در نهایت «جرم و جنایت»، «ناامنی هنگام تردد در شهر»، «کمبود امکانات رفاهی» و «کمبود وسایل نقلیه عمومی» سومین رده مشکلات شهروندان تهرانی عنوان شده است. در این نظرسنجی «راحتی سکونت در شهر» و «رضایت از زندگی در پایتخت» در دو سطح «محله» و «شهر» از سوی شهروندان ارزیابی شده است.

نمره‌ای که شهروندان تهرانی به لحاظ راحتی زندگی به شهر خود داده‌اند از ۲۰ معادل ۱۲ بوده و نمره رضایت از زندگی در شهر از 5 معادل 7 /2 و رضایت از زندگی در محله معادل ۳ بوده است. جزئیات این نظرسنجی نشان می‌دهد که ساکنان بالای شهر رضایت بیشتری از محله خود نسبت به ساکنان مناطق فقیرنشین دارند، اما همگی تقریباً به یک اندازه از زندگی در تهران ناراضی هستند. همین موضوع به تفاوت در میزان تمایل شهروندان مناطق مختلف شهر برای ترک تهران منجر شده است. گذشته از منطقه و محله سکونت، بر اساس سایر پارامترهای بررسی‌شده در این نظرسنجی، به‌طور کلی زن‌ها، ساکنان کمتر از ۳۰ سال، مجردها، دانشجوها و تحصیل‌کرده‌ها رضایت بالاتری نسبت به زندگی در محله و شهر تهران دارند. از سوی دیگر مسن‌ترین گروه سنی مورد بررسی در این نظرسنجی که افراد بالای 50 سال هستند، معتقدند تهران هیچ خصوصیت خوبی برای زندگی ندارد و بیش از دیگران تمایل به ترک تهران دارند.

اما استانداردهای زندگی باکیفیت در یک کلانشهر چیست و وضعیت این استانداردها در تهران چگونه است؟ مشکلات اصلی این شهر که بیش از نیمی از ساکنانش را از زیستن در آن ناراضی کرده، چگونه قابل حل یا بهبود است؟