مرور «چین چگونه سرمایه‌داری شد»
معجزه‌ای به قدمت سه دهه
شگفت‌آورترین جنبه اصلاحات اقتصادی چین شاید این باشد که حزب کمونیست چین در سه دهه اصلاحات نه‌تنها به حیات خود ادامه داد، بلکه به موفقیت و شکوفایی دست یافت.
شگفت‌آورترین جنبه اصلاحات اقتصادی چین شاید این باشد که حزب کمونیست چین در سه دهه اصلاحات نه‌تنها به حیات خود ادامه داد، بلکه به موفقیت و شکوفایی دست یافت. این مساله به روشنی نشان‌دهنده انعطاف سازمانی و وفق‌پذیری حزب بعد از ناکام ماندن تجربه سوسیالیسم بود، نه شکست‌ناپذیری و برتری مبنایی متصور سوسیالیسم. اما شگفت‌آور این است که اصلاحاتی که قصد حفظ سوسیالیسم را داشت، به صورت غیر برنامه‌ریزی‌شده چین را تبدیل به اقتصاد بازار کرد. اسب تروای این داستان حیرت‌انگیز، اصل چینی «استخراج حقیقت از واقعیت» بود که دنگ شیائوپنگ به اشتباه آن را عصاره و جوهره مارکسیسم خواند. وقتی چین به آزمایشگاه عظیم اقتصادی تبدیل شد، نیروهای رقابتی توانستند جادوی خود را انجام دهند.
یکی از چارچوب‌های نظری و الگوهای قدرتمند در توضیح تحولات اجتماعی بدون تردید اندیشه نهادگرایی است که با تاکید بر ساخت اجتماعی و نهادی که اقتصاد در چارچوب آن عمل می‌کند و با بهره‌گیری از منطق اقتصاد سیاسی صورت‌بندی روشن و قابل درکی را از تحولات اجتماعی ارائه می‌دهد. ویژگی برجسته این کتاب نیز بررسی فرآیند تحول اقتصاد چین از منظر اندیشه نهادگرایی است. ویژگی بارزتر این کتاب نگارندگان آن هستند که یکی رونالد کوز از بزرگ‌ترین اقتصاددانان و اندیشمندان تاثیرگذار عصر حاضر و برنده جایزه نوبل اقتصاد در سال 1991 و یکی از نظریه‌پردازان اندیشه نهادگرایی است.
آنچه در این کتاب به عنوان ریشه و منشاء اصلی اصلاحات اقتصادی چین مورد تاکید قرار می‌گیرد بازیگران و نیروهای حاشیه‌ای و در واقع به حاشیه رانده شده است که جلوتر از اقدامات اصلاحی دولتی اقتصاد بازار و انگیزه و کارآفرینی خصوصی را بازمی‌گرداند و سرمایه‌داری با مشخصه‌های چینی را رقم می‌زند. نیروهایی که زمانی آفت اقتصاد سوسیالیستی چین تلقی می‌شد، اکنون پایه و اساس اقتصاد چین را شکل داده است. این موضوع نیز بسیار حائز اهمیت است که باوجود اینکه اقتصاد چین رشد و توسعه شگفت‌انگیزی را در سال‌های اخیر به خود دیده است؛ اما این رشد و ترقی با یک محدودیت جدی روبه‌روست که آن نبود بازاری آزاد برای ایده‌ها و اندیشه‌هاست که ضعف در تولید نوآورانه و باکیفیت و ناتوانی در ایجاد و خلق صنایع و کالاهای جدید را موجب شده است. از آنجا که پیش‌بینی‌ها حاکی از تبدیل اقتصاد چین به بزرگ‌ترین اقتصاد جهان است؛ و همچنان که کتاب تاکید می‌ورزد منجر به نمونه‌ای بی‌سابقه در تاریخ مدرن بشر خواهد شد که بزرگ‌ترین اقتصاد جهان مولدترین اقتصاد نخواهد بود.
این کتاب از آنجا که تحولات اقتصادی و سیاسی چین را از دهه 1940 و از زمان به قدرت رسیدن حزب کمونیست رصد کرده و با دیدی تاریخی اتفاقات و رویدادهای این دوره را در چارچوبی تئوریک مورد بررسی و تجزیه و تحلیل قرار داده است، حاوی نکات و تجارب ارزنده‌ای بوده و نگرشی روشن به خواننده می‌دهد. از این جهت مطالعه این کتاب به پژوهشگران، دانشجویان و علاقه‌مندان به علوم اجتماعی خصوصاً اقتصاد توصیه می‌شود. همچنین برای مدیران و سیاستگذاران اقتصادی نکات قابل توجهی دربردارد.
دیدگاه تان را بنویسید