مرثیه‌ای برای یک رویا

چین امروز که بی‌شک به عنوان یکی از افسانه‌های توسعه در ادبیات اقتصاد توسعه شناخته می‌شود، روزگار پرفرازونشیبی را به‌ویژه در قرن بیستم میلادی طی کرده تا بدین جا رسیده است. به‌زعم بسیاری، دوران شکوفایی اقتصاد چین را که به طور خاص از آغاز دهه 80 میلادی سرعت گرفت، می‌توان نقطه آغازی بر توسعه چین قلمداد کرد که تا به امروز رکوردِ بی‌سابقه سه دهه رشد صعودی و مداوم را از خود بر جای گذاشته است. اما آنچه در مورد این عملکرد خارق‌العاده کمتر مورد توجه قرار گرفته، سه دهه قبل از شروع این دوران پررونق است. دورانی که مشخصاً با به قدرت رسیدن مائو در چین آغاز می‌شود. اقدامات افراطی مائو طی دوران زمامداری‌اش، به صورت اهدافی همه‌جانبه و با نیت ایجاد یک آرمان‌شهر در این کشور به انجام رسید که نتایج مختلفی به همراه داشت. این نتایج از جنبه سیاسی، اجتماعی و اقتصادی قابل بررسی هستند. با وجود آنکه تاریخ همچنان در مورد مثمرثمر یا مخرب بودن این اعمال قضاوت می‌کند، همواره باید در نظر داشت که عینک واقع‌بینی می‌تواند ما را به تصویری شفاف‌تر از آنچه واقعاً طی آن دوران بر چین گذشته است، برساند. به عبارت دیگر، باید دید آرمان‌های مائو اصلاً از کجا نشات گرفته‌اند و با چه استدلالی و چگونه در کشوری به وسعت و جمعیت چین پیاده شده‌اند. البته به گواه تاریخ اکثر این اقدامات، بدل به درسی شده‌اند تا سیاستمداران بعدی چین با مشاهده آنها، راه معقول‌تری را برگزینند. اما در هر حال تاثیری که مائو در تاریخ سیاسی اجتماعی این کشور نهاده، انکارناپذیر است. از همین‌رو، در پرونده‌ای که پیش روی شماست، به تفصیل به بررسی زندگی، شخصیت و نحوه به قدرت رسیدن یکی از مشهورترین رهبران تاریخ پرداخته‌ایم. همچنین پیامدهای این نوع از حکمرانی را در چین و نیز تاثیرش را بر سایر کشورهای جهان بررسی کرده‌ایم. در نهایت نیز گذری بر طرفداران امروزی مکتب فکری که مائو دنبال می‌کرد، انداخته‌ایم.