نبض بازار

   علی طهماسبی: اتحادیه اروپا از سال 2010 و با آغاز جدی مذاکرات هسته‌ای همواره سعی داشته است تا نقش مهمی در حل مساله هسته‌ای ایران ایفا کند. با این حال، برجام به‌ عنوان دستاورد اتحادیه اروپا در سیاست خارجی خود با فرمان رئیس‌جمهور جدید ایالات متحده در معرض تهدید جدی قرار گرفت. رایزنی‌های سران اتحادیه اروپا با ترامپ نتیجه‌ای دربر نداشت تا اینکه وی در فرمانی تاریخی خروج آمریکا از این پیمان بین‌المللی را اعلام کرد. این کشور در دو مرحله خواهان بازگشت تحریم‌هایی شد که تا پیش از آن به ‌واسطه برجام لغو شده بودند. حتی وزیر امور خارجه این کشور هم تا دور و نزدیک‌ترین کشورها سفر کرد تا به‌نوعی حجت را بر همگان  تمام کرده باشد که معاملات تجاری با ایران، چه مجازات‌هایی از سوی ایالات متحده در پی خواهد داشت. به‌رغم عدم همفکری بسیاری از دولت‌ها با ایالات متحده، شرکت‌های زیادی ایران را ترک کرده‌اند. در این راستا صنایع هواپیمایی، خودروسازی و شرکت‌های بزرگ نفتی غربی خرید و فروش و فعالیت‌های خود را در ایران متوقف ساختند. بسیاری از سرمایه‌گذاران و شرکت‌های تجاری و مالی و حتی آسیایی نیز از ایران رفته‌اند. در چنین شرایطی اتحادیه اروپا به‌منظور حفظ برجام، اقدام به طراحی سازوکار ویژه‌ای برای حفظ مبادلات تجاری با ایران کرده است. این سازوکار که تا تاریخ نگارش این یادداشت، هنوز از جزئیات آن به میزان کاملی اطلاعات در دسترس نیست، قرار است پول نفت ایران را به کشورهایی بدهد و ایران هم به ازای این مبلغ از آن کشورها خرید کند. اما همان‌طور که اشاره شد، عملاً تحریم‌های آمریکا به صورت غیررسمی زودتر از تاریخ 13 آبان پیاده شده است. دولت نیز در یک‌ماهه اخیر سعی کرده تا با ممنوع کردن اطلاع‌رسانی نرخ آزاد ارز در رسانه‌ها و برخورد امنیتی با اخلالگران بازار آزاد ارز، قیمت دلار را در محدوده 12 تا 13 هزار تومان حفظ کند. با این حال، هنوز مشخص نیست که در روزهای آغازین شروع تحریم‌ها، بازارها چه واکنشی به این موضوع خواهند داشت. بازار طلا و سکه که در واپسین روزهای هفته گذشته روند صعودی مجددی آغاز کرده است و البته نباید از اثر پیش‌بینی رشد تقاضای مناسبتی آن نیز غافل بود.

با وجود آنکه ایالات متحده هدف دور دوم تحریم‌ها را به صفر رساندن فروش نفت ایران اعلام کرده است، اسحاق جهانگیری، معاون اول رئیس‌جمهور اخیراً اعلام کرد که ایران دارای ذخایر ارزی بالایی است و با برنامه‌ریزی‌های انجام‌شده، فروش روزانه نفت خود را بالای یک میلیون بشکه حفظ خواهد کرد. از آنجا که بازار جهانی نفت هم هنوز واکنش زیادی به خبر تحریم ایران نداشته است، به نظر می‌رسد پروژه صفر کردن صادرات نفتی ایران، امکان‌پذیر نباشد. کمااینکه ایران در چند سال گذشته نیز با شرایط مشابهی روبه‌رو بود و در آن زمان هم به هر نحو، نفت خود را به فروش می‌رساند.

آنچه مشخص است این است که روزهای سختی در انتظار اقتصاد ایران است. هرچقدر هم که تحریم‌ها را دور بزنیم باز هم هزینه‌های مبادلاتی نسبت به گذشته بالاتر رفته است و این اثر خود را در قیمت نهایی کالاها و تورم نشان خواهد داد. در پرونده پیش رو تلاش شده است تا به اثرات تحریم‌های جدید بر اقتصاد و بازارها پرداخته شود.