سود زیان

با توجه به کاهش قابل ملاحظه درآمدهای دولت که در پی کاهش قیمت نفت در بازارهای جهانی اتفاق افتاد، تصمیم‌سازان اقتصادی درصدد بهبود نظام مالیاتی کشور و افزایش سهم مالیات از درآمدهای دولت برآمدند. این مهم با افزایش قابل ملاحظه مالیات در برخی از بخش‌های اقتصاد نظیر ساختمان به وقوع پیوست، اما بازار سرمایه مسیری متفاوت از آنچه در بالا گفته شد را طی کرد. مالیات بر معاملات سهام نه‌تنها افزایشی را به خود ندید، بلکه اخیراً رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار خبری مبنی بر حذف مالیات بر معاملات سهام زیان‌ده را عنوان کرد که این خبر با واکنش‌های متفاوتی در میان فعالان بازار سرمایه همراه بود. برخی از این اتفاق به نیکی یاد کردند چرا که در معاملات زیان‌ده در واقع درآمدی حاصل نشده که مشمول پرداخت باشد ولی عده دیگری از کارشناسان این اقدام را زمینه‌ساز اخذ مالیات 25‌درصدی از معاملات سودآور دانستند که این مهم با موجی از نگرانی در بازار سرمایه همراه بود.

 اگرچه سریعاً سازمان بورس شایعه دریافت مالیات 25‌درصدی از معاملات سهام سودده را تکذیب کرد. در این زمینه مدیر نظارت بر بورس‌های سازمان بورس و اوراق بهادار گفت با توجه به روند جهانی‌شدن که در اکثر بخش‌های اقتصاد کشور در حال وقوع است، سازمان بورس نیز تصمیم دارد با توجه به متوسطی که در بازارهای مالی کشورهای مختلف وجود دارد، با سازمان امور مالیاتی نسبت به کاهش سهم 5 /0‌درصدی مالیات معاملات تعامل کند. با توجه به اینکه سود سهام شرکت‌ها که در واقع متعلق به سهامداران است مشمول مالیات 25‌درصدی شده است، اخذ دوباره مالیات از معاملات سهام مالیات مضاعف بوده و تحمیل دوباره هزینه به سهامداران محسوب می‌شود. این مهم نشان می‌دهد اصلاح نظام مالیاتی، تنها به معنی افزایش مالیات در بخش‌های مختلف اقتصادی نیست بلکه در برخی از بخش‌ها نیاز است با کاهش نرخ مالیات از تحمیل هزینه اضافی بر ذی‌نفعان جلوگیری کرد.

در کنار تمام نکات و حواشی ذکر‌شده، می‌توان اذعان داشت اخذ مالیات از معاملات سهام در بازارهای مالی تاثیر منفی بر قیمت سهام، نوسانات بازار و نقدشوندگی دارد که تمامی این عوامل در نهایت باعث کاهش کارایی بازار می‌شوند. مطالعات مختلفی وجود دارد که نشان می‌دهد با توجه به تاثیر منفی اخذ مالیات در نقل و انتقال سهام فارغ از زیان‌ده و سودده بودن آن، در بازارهای مالی پیشرفته این نرخ کاهش یافته یا به‌طور کلی حذف شده است که این مهم در نهایت زمینه‌ساز افزایش قدرت رقابتی و به تبع آن کاهش هزینه‌های معاملاتی و ریسک بازار شده است. از همین رو مسوولان بازار سرمایه در ایران نیز به همین علت در تلاش هستند با تعامل بیشتر با سازمان امور مالیاتی، نرخ اخذ مالیات را کاهش دهند که این مهم می‌تواند بسترساز تحولات اساسی در ساختار فعلی هزینه‌های معاملاتی در بازار سرمایه باشد. اقداماتی از این قبیل اگر در آینده‌ای نزدیک برای کارمزد معاملات که بسیار بالاتر از استانداردهای جهانی بوده تکرار شود می‌تواند به مرور به بهبود روند معاملات کمک کند.