مثلثرقابت

رابین میلز/روزنامه‌نگار ال‌مانیتور

تابناک، سایتی وابسته به محسن رضایی از نظامیان ارشد (سابق) ایرانی، در مقاله‌ای از روسیه به عنوان «شریک غیرقابل اتکا» نام برد. ایران و روسیه، که در سوریه در جبهه‌ای واحد در حال نبرد هستند، ممکن است با نیروهای ترکیه روبه‌رو شوند. رابطه بین ترکیه و روسیه بعد از سرنگونی جت جنگنده روسیه، دچار تنش شده است در نتیجه این رویارویی، هرچه که باشد خوشایند نخواهد بود. اما علاوه بر این، هر سه کشور در مثلث رقابتی قرار گرفته‌اند که باعث می‌شود رابطه آنها با یکدیگر ماهیت ناپایداری داشته باشد.
بعد از جریان سرنگونی جنگنده روسی بود که روسیه اعلام کرد مدت‌هاست حرکات و جابه‌جایی‌های داعش را رصد کرده و حالا می‌داند چه کسانی نفت داعش را جابه‌جا کرده و برای این گروه تروریستی به فروش می‌رسانند. پوتین اظهار داشت، علت سرنگونی هواپیمای این کشور نه آن‌ طور که ترکیه ادعا کرد ورود به حریم هوایی ترکیه، که در واقع حمایت از قاچاقچیان بود. در واقع ریشه رابطه سرد (که البته خصمانه نیست) ترکیه و ایران از روسیه شروع می‌شود. روسیه به عنوان متحد استراتژیک ایران، با درگیر شدن در مسائل خاورمیانه، اوضاع را برای ایران بسیار مشکل کرده است.
از طرفی ایران و ترکیه سال‌ها و بلکه دهه‌ها رقبایی آرام و به دور از حاشیه برای یکدیگر بوده‌اند. اما جنگ در سوریه و جنگ در یمن، که در هر دو مورد این دو کشور مواضع متفاوتی با هم داشته و در دو سوی متضاد ماجرا در فعالیت هستند باعث شده آن رقابت خاموش تغییر کند. کار به جایی رسید که ترکیه عملاً و به صراحت ایران را به تلاش برای بسط نفوذ در یمن متهم و اعلام کرد این روش رفتاری ایران دارد ترکیه و کشورهای عرب منطقه را عصبانی می‌کند. در سوریه هم وضعیت مشابهی وجود دارد، ایران طرفدار دولت بشار اسد است و ترکیه عقیده دارد اسد نباید هیچ نقشی در آینده سوریه داشته باشد.
از سوی دیگر، رابطه جدیدی که بین ایران و مسکو ایجاد شده و به طور همزمان تنش در رابطه مسکو و آنکارا، کار ایران را در این میان سخت کرده است. بعد از اینکه ترکیه جنگنده سوریه را سرنگون کرد، پوتین در سخنانی در مورد فرزندان اردوغان که در کار جابه‌جایی نفت هستند، و به اعتقاد او نفت داعش بخشی از کار آنها بود، صحبت کرد. در همین زمان بود که حمایت ایران از روسیه خود را به صورت علنی نشان داد. روسیه، آنکارا را به دلیل مجموعه این تنش‌ها تحریم کرد، ایران اجازه نداد کالاهای ترکیه از طریق این کشور به روسیه صادر شوند و همچنین در زمینه تامین نفت و گاز این کشور در صورت قطع جریان از سوی روس‌ها، اعلام کرد در وضعیتی نیست که بتواند بیشتر از قراردادی که با ترکیه دارد عمل کند. این البته غیر از مجموعه سخنان و برنامه‌هایی بود که در مجلس و تلویزیون و بعضی مطبوعات ایران علیه اردوغان و خانواده‌اش پخش شد که در نهایت به تماس گلایه‌آمیز او با رئیس‌جمهور ایران منتهی شد.
و البته به کل این جریان باید لغو تحریم‌های ایران و بازگشت این کشور به جامعه جهانی را هم بیفزاییم. عربستان تنها کشوری نیست که از وجود قدرت دیگری در منطقه ناخشنود می‌شود. مسلماً ترکیه نیز از وضعیت فعلی راضی نیست و نگران چندقطبی شدن قدرت در منطقه یا حتی بدتر از آن، تبدیل ایران به مهم‌ترین قدرت منطقه است.