تاریخ انتشار:
وضعیت فعلی احزاب در گپ‌وگفتی کوتاه با محمدرضا عارف
به آینده احزاب خوشبینم
سیدمحمدحسین هاشمی: بحثنهادینه‌سازی تحزب و توسعه سیاسی همواره یکی از خواست‌های چهره‌های اصلاح‌طلب کشور بوده است. بسیاری بر این باور بودند که در دوره ریاست‌جمهوری حسن روحانی شاهد افزایش تحرک در فضای سیاسی کشور خواهیم بود
سیدمحمدحسین هاشمی: بحث نهادینه‌سازی تحزب و توسعه سیاسی همواره یکی از خواست‌های چهره‌های اصلاح‌طلب کشور بوده است. بسیاری بر این باور بودند که در دوره ریاست‌جمهوری حسن روحانی شاهد افزایش تحرک در فضای سیاسی کشور خواهیم بود، با گذشت بیش از یک سال و نیم از دوره زمامداری حسن روحانی برخلاف حوزه اقتصاد در این بخش کمتر شاهد اجماع نخبگان بوده‌ایم. در این زمینه گفت‌وگویی کوتاه با محمدرضا عارف معاون اول کابینه سیدمحمد خاتمی و استاد دانشگاه داشتیم.
من اینکه حاکمیت یا ارکانی در حاکمیت اجازه این کار را به احزاب نمی‌دهند قبول ندارم. اینکه بگوییم شرایط برای کار حزبی در کشور ما فراهم نیست، امری پذیرفتنی است که باید در بحثی مفصل به چرایی آن اندیشید اما در نگاهی اجمالی باید به این نکته اشاره کنیم که بخشی از این مشکل به جهت حاکمیت است و بخشی دیگر مردم و بخشی هم خود احزاب.
در شرایطی که هنوز احزاب نمی‌توانند فعالیتی چشمگیر داشته باشند، چه کاری از دستشان برمی‌آید؟
ببینید، رویکرد احزاب باید رویکردی ملی باشد. آنها باید کاری کنند که کم‌کم جایگاه خود را در مبادلات و معادلات کشور به دست آورند. این موضوعی زمان‌بر است اما من معتقدم اگر این احزابی که در کشور شکل گرفته‌اند، برنامه‌ای راهبردی و دراز‌مدت داشته باشند، می‌توانند به تدریج جایگاه واقعی خود را پیدا کنند.
و تصور می‌کنید که حاکمیت این اجازه را به آنها می‌دهد؟
مبنای کار، قانون است. اینها که من به آنها اشاره کردم، وظایف ذاتی احزاب هستند. نقد یکی از وظایف ذاتی احزاب است. اگر در جامعه‌ای نقد نباشد، آن جامعه به فساد کشیده می‌شود و من شک ندارم که حاکمیت نمی‌خواهد فساد در جامعه شکل بگیرد.
اینکه شما می‌گویید نگاهی با اتکا به قانون است، اما ما بعضی رفتارهای فراقانونی هم می‌بینیم. اصولاً فکر می‌کنید اقدامات فعلی دولت جناب روحانی می‌تواند باعث نهادینه شدن احزاب در کشور شود و شاهد آینده‌ای قابل قبول برای احزاب باشیم؟
من فکر نمی‌کنم مشکلی در این راه وجود داشته باشد؛ حتی به فرض اینکه مشکلاتی مختصر وجود داشته باشد، باید حل شود. اگر اختلاف‌نظر و اختلاف سلیقه‌ای وجود دارد باید حل شود. من در این زمینه خوش‌بین هستم. با این حال، تاکید می‌کنم آنچه مبنای کار است، اجرای قانون اساسی است. در قانون اساسی جایگاه احزاب به روشنی مشخص شده و این موضوع را نمی‌توان نادیده گرفت.
یکی از شاخصه‌های اصلی فعالیت احزاب، نقد حاکمیت است. تصور می‌شد که دولت آقای روحانی بتواند این آزادی عمل را برای احزاب به وجود آورد. اما به نظر می‌رسد هنوز این اتفاق نیفتاده است. آیا ارکانی از حاکمیت قائل به این تغییر نیستند؟
من اینکه حاکمیت یا ارکانی در حاکمیت اجازه این کار را به احزاب نمی‌دهند قبول ندارم. اینکه بگوییم شرایط برای کار حزبی در کشور ما فراهم نیست، امری پذیرفتنی است که باید در بحثی مفصل به چرایی آن اندیشید اما در نگاهی اجمالی باید به این نکته اشاره کنیم که بخشی از این مشکل به جهت حاکمیت است و بخشی دیگر مردم و بخشی هم خود احزاب.
در شرایطی که هنوز احزاب نمی‌توانند فعالیتی چشمگیر داشته باشند، چه کاری از دستشان برمی‌آید؟
ببینید، رویکرد احزاب باید رویکردی ملی باشد. آنها باید کاری کنند که کم‌کم جایگاه خود را در مبادلات و معادلات کشور به دست آورند. این موضوعی زمان‌بر است اما من معتقدم اگر این احزابی که در کشور شکل گرفته‌اند، برنامه‌ای راهبردی و دراز‌مدت داشته باشند، می‌توانند به تدریج جایگاه واقعی خود را پیدا کنند.
و تصور می‌کنید که حاکمیت این اجازه را به آنها می‌دهد؟
مبنای کار، قانون است. اینها که من به آنها اشاره کردم، وظایف ذاتی احزاب هستند. نقد یکی از وظایف ذاتی احزاب است. اگر در جامعه‌ای نقد نباشد، آن جامعه به فساد کشیده می‌شود و من شک ندارم که حاکمیت نمی‌خواهد فساد در جامعه شکل بگیرد.
اینکه شما می‌گویید نگاهی با اتکا به قانون است، اما ما بعضی رفتارهای فراقانونی هم می‌بینیم. اصولاً فکر می‌کنید اقدامات فعلی دولت جناب روحانی می‌تواند باعث نهادینه شدن احزاب در کشور شود و شاهد آینده‌ای قابل قبول برای احزاب باشیم؟
من فکر نمی‌کنم مشکلی در این راه وجود داشته باشد؛ حتی به فرض اینکه مشکلاتی مختصر وجود داشته باشد، باید حل شود. اگر اختلاف‌نظر و اختلاف سلیقه‌ای وجود دارد باید حل شود. من در این زمینه خوش‌بین هستم. با این حال، تاکید می‌کنم آنچه مبنای کار است، اجرای قانون اساسی است. در قانون اساسی جایگاه احزاب به روشنی مشخص شده و این موضوع را نمی‌توان نادیده گرفت.
دیدگاه تان را بنویسید