انتقامجویی تجاری
قواعد جنگ
در میان حملات ترامپ به چندجانبهگرایی، سیاست تجاری او از همه خشنتر است. دولت ترامپ در اول ژوئن تعرفههای ۲۰درصدی بر فولاد و ۱۰درصدی بر آلومینیوم وضع کرد که شامل واردات این دو کالا از کشورهای متحد یعنی اتحادیه اروپا، کانادا و مکزیک میشود. آمریکا این تعرفهها را با بهانه امنیت ملی توجیه میکند.
در میان حملات ترامپ به چندجانبهگرایی، سیاست تجاری او از همه خشنتر است. دولت ترامپ در اول ژوئن تعرفههای ۲۰درصدی بر فولاد و ۱۰درصدی بر آلومینیوم وضع کرد که شامل واردات این دو کالا از کشورهای متحد یعنی اتحادیه اروپا، کانادا و مکزیک میشود. آمریکا این تعرفهها را با بهانه امنیت ملی توجیه میکند. بهانهای که میتواند اینگونه اقدامات را در سازمان تجارت جهانی قانونی جلوه دهد. اما این پایان تلاشهای کاخ سفید نخواهد بود. دولت آمریکا در حال بررسی این موضوع است که آیا واردات خودرو و قطعات آن نیز تهدید محسوب میشوند یا خیر. متحدان تجاری آمریکا و همچنین کشور چین در حال تهیه فهرست خود از تعرفهها بر واردات کالا از آمریکا هستند اما آیا لازم است این کشورها به حمله متقابل دست بزنند؟
دلایل توجیه اقدامات تلافیجویانه کاملاً آشکار هستند. جنگ تجاری باعث میشود مرکانتیلیسم مخرب افسار پاره کند. این تفکر اکنون در همهجا در کمین نشسته است و به کاخ سفید محدود نیست. حتی در زمانهای شکوفایی اقتصاد، سیاستمداران اغلب فراموش میکنند که بهرهوری بالا و واردات ارزان مهمترین مزیتهای حاصل از تجارت هستند. آنها تعرفهها را پایین میگیرند تا بتوانند بازارهای خارجی را برای صادرکنندگان لابیگر خود باز کنند. هر چه موانع خارجی بیشتر شود آنها دلیل کمتری برای حمایت از نظام تجارت جهانی پیدا میکنند.
اما هیچ کاری بدون هزینه نیست. اهداف آقای ترامپ بسیار بیشتر از وضع تعرفه بر چند فلز است. او به دنبال مفادی در قراردادهای تجاری میگردد که زنجیرههای عرضه را وادار به انتقال به آمریکا کنند بدون آنکه به عواقب اقتصادی آن بیندیشد. به عنوان مثال، دولت او میخواهد توافق تجارت آزاد آمریکای شمالی (نفتا) به طور خودکار پس از پنج سال منقضی شود. در این حالت، بنگاهها برای سرمایهگذاری در مکزیک هیچ اطمینان خاطری ندارند. نادیده گرفتن موضوع تعرفهها در حال حاضر به معنای آن است که جهان باید منتظر حملات مخربتری در آینده باشد.
جهان گزینههای خوبی در اختیار ندارد اما در مجموع بهتر است هماکنون که دامنه اختلافات کوچکتر است جلوی ترامپ گرفته شود. کشورها پاسخهای خود را به گونهای سازماندهی میکنند که بیشترین تاثیر را با کمترین هزینه داشته باشد. آنها باید هماهنگ و در چارچوب نظام مبتنی بر قوانین عمل کنند. محکومیت اقدامات آمریکا از سوی دیگر اعضای گروه ۷ در دوم ژوئن اولین گام در این مسیر به شمار میرود. همچنین کشورها این حق را دارند که در مورد تعرفهها به سازمان تجارت جهانی شکایت کنند. هنوز میتوان از قوانین برای تلافیجویی استفاده کرد. بهانه آمریکا برای ارتباط دادن تعرفهها به امنیت ملی مضحک است. کشورها میتوانند استانداردهای دوگانهای داشته باشند که در عین دفاع از نظام تجارت چندجانبه بتوانند آن را دور بزنند. هر اقدام تلافیجویانه باید به دقت طراحی شود. منطقی آن است که کالاهای دارای اهمیت سمبلیک مورد هدف قرار گیرند. دولت مکزیک تعرفههایی را برای گوشت خوک و مشروبات وضع کرده است. این کالاها در ایالتهای محل زندگی رهبران حزب جمهوریخواه تولید میشوند. کانادا قصد دارد بر واردات کالا از ایالتهای مهم تعرفه ببندد. به عنوان مثال واردات شکلات از پنسیلوانیا و آبپرتقال از فلوریدا مشمول این طرح میشوند. اکثر جمهوریخواهان کنگره از سیاست تجاری ترامپ ناراضی هستند. برخی از آنها تلاش میکنند اختیارات رئیسجمهور را مهار کنند تا نتواند به طور یکجانبه در تجارت تصمیم بگیرد. متحدان تجاری آمریکا باید تلاش کنند موارد باقیمانده از حمایتگرایی را تضعیف کنند. تعرفههای تلافیجویانه باید به گونهای طراحی و اجرا شوند که کمترین آسیب اقتصادی ممکن را در داخل کشور ایجاد کند. کالاها و همچنین قطعاتی که جایگزین ندارند باید استثنا باشند، در غیر این صورت زنجیرههای عرضه به خطر میافتند و دولتها مجبور میشوند به سراغ برندگان بروند. برای سهولت درک این موضوع میتوان به هزاران درخواست واردکنندگان آمریکایی اشاره کرد که خواستار معافیت از تعرفههای آقای ترامپ بر فولاد و آلومینیوم هستند.
تریبون زورگویی
نشریه اکونومیست در اعتراض به تعرفهها و مرکانتیلیسم تاسیس شد. موانع تجارت اقتصادها را به انحراف میکشانند و به مصرفکنندگان به ویژه مصرفکنندگان فقیر آسیب میزنند. با این حال، در درازمدت بهترین امید برای حفظ بازارهای باز آن است که جهان در مقابل پرخاشگریهای ترامپ با قدرت ظاهر شود.