نورهای شمالی
شرکت‌های اسکاندیناوی الگویی برای اروپا
شرکت‌های اسکاندیناوی همواره الگوهایی برجسته از سیاست عمومی خوب بوده‌اند. سیاستمداران سرتاسر جهان شبکه تامین اجتماعی دانمارک، بیمارستان‌های فنلاند، نظام مرخصی والدین در سوئد و زندان‌های نروژ را تحسین می‌کنند. آنچه کمتر مورد توجه قرار گرفته آن است که این کشورها در پرورش بهترین کسبوکارهای جهانی نیز عملکردی فوق‌العاده داشته‌اند. آنها فقط 3 /0 درصد از جمعیت جهان را در خود جای داده‌اند و یک درصد از تولید ناخالص داخلی جهان سهم آنهاست، اما غولهای شرکتی فراوانی از قبیل ایکیا، بزرگ‌ترین فروشنده اثاثیه منزل؛ لگو، بزرگ‌ترین تولیدکننده اسباب‌بازی و نوو نوردیسک ارزشمندترین شرکت‌های اروپایی را آفریده‌اند.
دیگر نقاط اروپا می‌توانند از آنان درس بیاموزند. سیاستمداران بروکسل همواره در جست‌وجوی راه‌هایی برای تقویت اقتصاد و پرورش غولهای شرکتی بیشتر هستند. کشورهای اسکاندیناوی به آنها می‌گویند که آینده کسبوکارهای اروپایی چه می‌تواند باشد. موفقیت شرکتی خود آنها تاثیرگذار و چشمگیر است. تحلیل‌ها نشان می‌دهند که بنگاههای بزرگ اسکاندیناوی در مقایسه با رقبای بین‌المللی خود در همان صنعت سودآوری بسیار بیشتری دارند، در حالی که سطوح رشد درآمدی آنها مشابه است. همچنین، آنها بدهی کمتری دارند و در تحقیق و توسعه بیشتر سرمایه‌گذاری می‌کنند. بنابراین تعجبی ندارد که بازدهی سهام بنگاههای چهار کشور بزرگ اسکاندیناوی در دهه گذشته به‌طور میانگین بسیار بیشتر از بازدهی سهام کل شرکت‌های اروپایی بوده است.
«باز بودن» اولین درسی است که میتوان از آنها آموخت. بنگاههای اسکاندیناوی به لطف دیدگاه بین‌المللی خویش رشد کرده‌اند. مدیران شرکت‌ها در دانمارک و سوئد با افتخار می‌گویند که بازارهای داخلی سهم بسیار اندکی در درآمد‌زایی آنها دارند. این سهم در میان 10 شرکت ارزشمند اسکاندیناوی به دو درصد می‌رسد، در حالی که برای شرکت‌های دیگر نقاط اروپا و آمریکا به ترتیب 12 و 46 درصد است. کوچک بودن بازارهای داخلی را میتوان بخشی از عوامل مربوط دانست، اما باز بودن آنها در تجارت نیز عامل مهمی تلقی می‌شود. شرکت‌های اسکاندیناوی از همان مراحل اولیه تاسیس به جهان خارج چشم می‌دوزند. رقابت بین‌المللی به بهبود الگوهای کسبوکار و تکامل محصولاتشان کمک می‌کنند. به همین دلیل، سیاستمداران اروپایی باید توافق‌نامه ماه دسامبر با مرکوسور (Mercosur)، بلوک تجاری بزرگ آمریکای لاتین را به تصویب برسانند.
درس دیگر به تامین مالی مربوط می‌شود. اتحادیه اروپا دهه‌ها برای تشکیل بازار سرمایه متحد تلاش کرد با این امید که استخر عمیق‌تر پولی بتواند به رونق کسب‌وکارها کمک کند. این هدف کاملاً منطقی است، حتی اگر فراوانی سرمایه لزوماً به معنای مدیریت بهتر کسب‌وکارها نباشد. تجربه دانمارک و سوئد که یکی از عمیق‌ترین بازارهای سرمایه اروپا را دارند نشان می‌دهد که کشورها خود به‌تنهایی هم می‌توانند کارهای زیادی انجام دهند.
اصلاحات هوشمندانه در آن کشورها باعث شد پس‌اندازهای خانوارها به کار گرفته شوند. به لطف طراحی خوب نظام بازنشستگی برای زوج‌ها، دارایی صندوقهای بازنشستگی کشورهای اسکاندیناوی معادل یک‌سوم دارایی صندوقهای مشابه در کل اتحادیه اروپاست. بخشی از این دارایی‌ها در بنگاههای بورسی داخلی سرمایه‌گذاری شده‌اند. حساب‌های پس‌انداز و سرمایه‌گذاری در سوئد کاربری آسان و مالیات اندکی دارند و صحنه شگفت‌آوری از سرمایه‌گذاری خرد را پدید آورده‌اند. در نتیجه این کشور به کانون عرضه‌های اولیه عمومی تبدیل شده است. شمار شرکت‌هایی که در دهه گذشته وارد بورس سوئد شدند از مجموع شرکت‌های جدید بورسی در فرانسه، آلمان، اسپانیا و هلند فراتر می‌رود.
آسانی پذیرش فناوری‌های جدید نیز اهمیت زیادی دارد. کسبوکارهای اسکاندیناوی در پذیرش مرتب فناوری‌هایی از قبیل نرم‌افزارهای شرکتی، رایانش ابری و هوش مصنوعی برترین رتبه‌ها را دارند. سرمایه‌گذاری عمومی در زیرساختارهای پایه از قبیل شبکه‌های 5G هم عامل سودمندی است. در نظام آموزش و پرورش هم بر سواد دیجیتال تاکید زیادی می‌شود. دولت‌های اسکاندیناوی هم تا حد زیادی دیجیتالی شده‌اند و دیوان‌سالاری اداری را برای کسب‌وکارها کاهش داده‌اند. دانمارک سال‌هاست که در رتبه اول شاخص دولت الکترونیک سازمان ملل قرار دارد. گرفتن یک شماره شناسایی مالیات بر ارزش افزوده در دانمارک یک روز اما در فرانسه چند ماه طول می‌کشد.
هیچ‌کس کامل نیست
چشم‌انداز کسبوکارهای اسکاندیناوی هم نقاط تاریک خودش را دارد. شرکت باتری‌سازی سوئدی نورث‌ولت ورشکسته شد، چون برای توسعه بیشتر تلاش کرد. نوکیا که زمانی سلطان عرصه موبایل بود مغلوب آیفون شد. شرکت‌های بیشتری نیز ممکن است با ناکامی مواجه شوند، چراکه چشم‌انداز اروپای شمالی به‌تدریج وضعیت آرمانی خود را از دست می‌دهد. خشونت‌های گانگستری در سوئد دردسرآفرین شده‌اند و سیاستمداران راست افراطی در سرتاسر منطقه در حال قدرت گرفتن هستند. علاوه بر این، مدل جهان‌نگر کسبوکارهای اسکاندیناوی با واقعیت نگران‌کننده و جدید افزایش موانع تجاری روبه‌رو خواهد شد.
به‌رغم تمام این مسائل، منطقه اسکاندیناوی ثابت می‌کند که کشورها می‌توانند یک محیط متوازن حامی کسبوکار با شبکه‌های محکم ایمنی ایجاد کنند. بسیاری از سیاستمداران اروپایی به‌شدت تلاش می‌کنند تا از شگفتی‌های نظام شرکتی در آمریکا تقلید کنند، اما از برخی جهات آنها الگوهای بسیار بهتری را درست در چند قدمی خویش دارند.
