شکست اچ‌آی‌وی

دو دهه قبل، اچ‌آی‌وی همچون آتشی که در دریاچه‌ای از بنزین شعله‌ور شده باشد سرتاسر آفریقا را درنوردید. در برخی کشورها بیش از 25 درصد بزرگسالان آلوده شدند. انتظار می‌رفت که تقریباً تمام این افراد بمیرند و خانوارها را بدون نان‌آور بگذارند و دختران مجبور شوند به خاطر مراقبت از بیماران مدرسه و تحصیل را رها کنند. ناظران وقوع یک فروپاشی اجتماعی را پیش‌بینی می‌کردند. اما قیمت داروهای ضد رتروویروسی کاهش یافت. این قرص‌ها نه‌تنها بیماران را زنده نگه می‌دارند بلکه احتمال سرایت بیماری از آنها به دیگران را کاهش می‌دهند. طبق برآوردهای محافظه‌کارانه، این داروها جان 21 میلیون نفر را نجات دادند.  اما چرا هنوز ایدز عامل اصلی مرگ زنان آفریقایی و سومین عامل مرگ زنان 15 تا 49ساله در سراسر جهان است؟ پاسخ آن است که اگرچه 30 میلیون مبتلا به اچ‌آی‌وی دارو مصرف می‌کنند، 9 میلیون مبتلای دیگر قرص نمی‌خورند. افرادی که از ابتلای خود به ویروس اطلاعی ندارند به سادگی آن را به دیگران انتقال می‌دهند. سال گذشته 3 /1 میلیون بیمار جدید در جهان داشتیم و 630 هزار نفر هم به دلیل ابتلا جان باختند. این بیماری سیستم دفاعی بدن را مختل می‌کند. سازمان ملل هدف ریشه‌کن‌سازی ایدز به عنوان یک تهدید سلامت عمومی تا سال 2030 را مطرح کرد. رویکرد مطلوب آن است که روش درمان یا واکسنی برای آن اختراع شود اما احتمال هیچ‌کدام در آینده نزدیک دیده نمی‌شود. بنابراین دو رویکرد را می‌توان به‌طور همزمان دنبال کرد. اول، افراد اچ‌آی‌وی مثبت که از بیماری خود آگاهی ندارند شناسایی و به آنها داروهایی داده شود که آنها را سالم نگه دارد و سرایت بیماری را متوقف کند. دوم، جلوی ابتلای افراد سالم به ویروس گرفته شود. از جنبه نظری این دو هدف را می‌توان با فناوری‌های موجود برآورده کرد. اما تشویق افراد به آزمایش دادن دشوار است. مبتلایان به اچ‌آی‌وی ممکن است سال‌ها هیچ‌ نشانه‌ای نداشته باشند و وقتی مردان سالم به نظر می‌رسند تمایلی به مراجعه به درمانگاه ندارند. ابزارهای جلوگیری هم فقط زمانی موثرند که از آنها استفاده شود. بنابراین ابزار دیگر استفاده از پروفیلاکسیس (PrEP) است که شامل مصرف روزانه یک قرص می‌شود که احتمال انتقال اچ‌آی‌وی در جریان مقاربت را به شدت کاهش می‌دهد. این روش شاید برای گروه پرخطر یعنی زنان کشورهای فقیر که اچ‌آی‌وی در آنها شیوع یافته چندان مطلوب نباشد چون مصرف روزانه یک قرص دردسر دارد و نمی‌توان در خانوارهای شلوغ آن را از چشم دیگران پنهان کرد. تزریق با اثر درازمدت می‌تواند دردسر کمتری داشته باشد. بنگاه داروسازی بریتانیایی ویو (ViiV) آمپول جدیدی ساخته که دو ماه اثربخشی دارد. بنگاه آمریکایی گلید (Gilead) نیز در حال آزمایش دارویی است که تا شش ماه اثربخشی دارد. برخی ایالت‌ها و سازمان‌های مردم‌نهاد پروفیلاکسیس را به تزریقاتی‌ها و کارگران جنسی می‌دهند. اگر اثربخشی شش‌ماهه موفقیت‌آمیز باشد می‌توان تزریقات را به‌طور مرتب در مورد دختران نوجوان در کشورهای پرخطر انجام داد (یک‌پنجم بزرگسالان آفریقا اچ‌آی‌وی مثبت هستند). تزریقات همگانی در مدارس مناقشه‌برانگیز اما احتمالاً موثر خواهد بود. در آفریقا این دختران نوجوان هستند که به خاطر هم‌خوابگی با بزرگسالان ثروتمند زودتر مبتلا می‌شوند و وقتی بزرگ‌تر شدند آن را به هم‌سن‌وسالان خود انتقال می‌دهند. اگر زنجیره انتقال از بزرگسال (شوگرددی) به نوجوان قطع شود نسل جوان تقریباً بدون ابتلا به ویروس بزرگ خواهد شد.  مزایای این دستاورد آنقدر زیاد است که باعث می‌شود اقدام جمهوریخواهان در ممانعت از تجدید جواز برنامه جهانی ایدز آمریکا که در 30 سپتامبر منقضی می‌شود ناپسند جلوه کند. آنها باید نبردی متفاوت را آغاز کنند. آن‌گونه که جرج دبلیو بوش، بنیانگذار برنامه ایدز آمریکا، می‌گوید، «هیچ برنامه‌ای به اندازه طرحی که جان میلیون‌ها نفر را نجات می‌دهد حامی زندگی نیست».