عصای جادویی دسوتو

در این شماره کافه‌اقتصاد به جنوب پرو سفر کرده و سروقت اقتصاددان برجسته‌ای رفته‌ایم که به راهکارهای اقتصادی‌اش عنوان انجیل اقتصادی داده شده است. هرناندو دسوتو توانست اصلاحات عمده‌ای را به نام مردم و ملت پرو به جریان بیندازد که می‌تواند الگو و نمونه‌ای مثال‌زدنی برای کشورهای فقیر و در حال توسعه باشد. در مطلبی دیگر سوگیری «دنیای عادلانه» را معرفی می‌کنیم. این در حقیقت همان خطای مغز انسان است که به دنیایی توهمی باور دارد که سازوکار آن براساس انصاف و عدالت است و عقیده دارد در دنیا همه مردم به آنچه سزاوارش هستند می‌رسند. ولی مشکل از جایی شروع می‌شود که مردمی که به این دنیای عادلانه باور دارند هنگام رویارویی با بی‌عدالتی به دنبال راهی برای توضیح یا توجیه بی‌عدالتی هستند. بنابراین در هیچ کنش اجتماعی شرکت نمی‌کنند. کتابی که در این شماره درباره آن صحبت می‌کنیم «آیا سرمایه‌داری آینده‌ای دارد؟» نام دارد. این کتاب را پنج نویسنده و روشنفکر مطرح جهانی نوشته و دانشگاه آکسفورد آن را منتشر کرده است. ایمانوئل والرشتاین یکی از این نویسندگان است که در ایران شناخته‌شده است. نویسندگان این کتاب در پنج مقاله جداگانه تلاش‌ کرده‌اند به این پرسش پاسخ دهند که آیا نظام سرمایه‌داری می‌تواند در میان‌مدت دوام بیاورد؟ در این شماره به اقتصاد ایران، قبل از انقلاب و سال‌هایی که به انقلاب 1357انجامید می‌پردازیم. دهه 1350و بالا رفتن بی‌سابقه قیمت نفت اگرچه برای محمدرضا پهلوی رویای تمدن بزرگ را به ارمغان آورد اما آشفتگی‌هایی در سیاست و اقتصاد به جا گذاشت که شاه حاضر به دیدن آن نبود. او به اقتصاددانان بی‌اعتماد بود و آن را «کار بیهوده» می‌دانست. این در حالی بود که اقتصاددانان سازمان برنامه از سال 1348 از سیاست‌های تورم‌زا و بودجه توسعه انتقاد می‌کردند و هشدار می‌دادند.