سر یک سفره
نهاد خانواده کجای اقتصاد قرار دارد؟
جامعه یعنی افراد و افراد از نهاد خانواده به پا می‌خیزند. اگر از استثنائات بگذریم که تعداد آنها کم هم نیست، بدون شک همه خواهند پذیرفت که چگونگی سازوکار و عملکرد این نهاد، به شدت روی افراد تاثیرگذار است. خانواده اولین نهادی است که در آن انسان یاد می‌گیرد، توانایی‌های خود را کشف می‌کند و آماده ورود به نهادهای اجتماعی بزرگ‌تر می‌شود.
جامعه یعنی افراد و افراد از نهاد خانواده به پا می‌خیزند. اگر از استثنائات بگذریم که تعداد آنها کم هم نیست، بدون شک همه خواهند پذیرفت که چگونگی سازوکار و عملکرد این نهاد، به شدت روی افراد تاثیرگذار است. خانواده اولین نهادی است که در آن انسان یاد می‌گیرد، توانایی‌های خود را کشف می‌کند و آماده ورود به نهادهای اجتماعی بزرگ‌تر می‌شود. از این‌رو می‌توان نهاد خانواده را در عین اینکه کوچک‌ترین واحد اجتماعی است، مهم‌ترین نهاد اجتماعی نیز به حساب آورد. در این نهاد، اولین لایه‌های سرمایه انسانی و سرمایه اجتماعی در فرد شکل می‌گیرد و چگونگی و حدود این سرمایه انسانی و اجتماعی، تا اندازه بسیار زیادی آینده فرد و در نتیجه آینده جامعه را رقم خواهد زد. از همین جهت، خانواده به‌شدت با اقتصاد و توسعه در ارتباط است. داده‌های بانک جهانی و سازمان ملل نشان می‌دهد که کشورهایی که سهم خانواده از جمعیت کل آنها بالاتر است، از نظر شاخص توسعه انسانی نیز در سطوح بالاتری قرار دارند.
مجمع عمومی سازمان ملل بر اساس قطعنامه‌ای که 20 سپتامبر سال 1993 به تصویب رساند، 15 می برابر با 25 اردیبهشت را روز جهانی خانواده اعلام کرده است. به این بهانه می‌خواهیم تعریفی از خانواده داشته باشیم و ببینیم در ادبیات اقتصاد و توسعه خانواده چه تعریفی دارد. همچنین در این پرونده به این سوالات پرداخته‌ایم که نهاد خانواده را چه آسیب‌هایی تهدید می‌کند؟ ماتریالیسم، سکولاریسم و اثرات مخرب رسانه، از جمله این تهدیدها هستند. اما چگونه نهاد خانواده که باید سنگ بنای توسعه باشد می‌تواند مورد تهدید قرار گیرد و به عاملی ضد توسعه تبدیل می‌شود؟
از طرفی اگر خانواده سنگ بنای توسعه یا حتی مخرب آن باشد، نقش دولت در این میان چیست؟ دیدگاه‌های فلاسفه مختلف در مورد نهاد خانواده و ارتباط آن با دولت؛ طیف بسیار وسیعی را دربر می‌گیرد که در یک سر طیف، دخالت حداکثری دولت و در سر دیگر نگاه متفکران لیبرالیسم کلاسیک یعنی عدم دخالت دولت در امور خانواده قرار می‌گیرد که سعی کرده‌ایم این دیدگاه‌ها را به همراه نگاه جامع‌تری از آزادی یعنی آزادی مثبت نیز مورد بررسی قرار دهیم.
