اوضاع پیچیده
ریسکهای جدید اقتصاد جهان را به کدامسو میبرند؟
بازارهای جهانی طی روزهای اخیر در مواجهه با عوامل مختلف اقتصادی و ژئوپولیتیک، روندی پرنوسان را تجربه کردهاند. قیمت نفت خام، تحت تاثیر افزایش غیرمنتظره ذخایر نفتی ایالاتمتحده، نشانههایی از ضعف تقاضا را به نمایش گذاشته و در عین حال، محدودیتهای عرضه ناشی از کاهش تولید روسیه و تحریمهای جدید علیه جریان نفت ایران، در یک محدوده حساس در حال نوسان است. از طرف دیگر، بازار طلا به واسطه افزایش تقاضا برای داراییهای امن، انتظارات برای کاهش نرخ بهره از سوی بانک مرکزی آمریکا و خرید گسترده فلزات گرانبها توسط بانکهای مرکزی، به اوجهای تاریخی خود نزدیک شده است. این تحولات در شرایطی رقم میخورند که آمارهای اقتصادی ایالاتمتحده، تصویری پیچیده از وضعیت اقتصاد این کشور ارائه کردهاند. افزایش دستمزدهای ساعتی، نشانههایی از فشارهای تورمی را زنده کرده، در حالی که کاهش رشد اشتغال غیرکشاورزی و افزایش نرخ بیکاری، احتمال کاهش نرخ بهره را تقویت کرده است. در این تحلیل، تاثیر این دادهها بر بازارهای مالی با جزئیات بیشتر بررسی شده است.
افزایش ذخایر در برابر تنشهای ژئوپولیتیک
قیمت نفت خام طی هفته گذشته روندی پرنوسان را تجربه کرده است. در ابتدای هفته، نفت خام با رشد به محدوده ۷۳ دلار در هر بشکه رسید که ناشی از نگرانیهای عرضه به دلیل کاهش تولید روسیه و تحریمهای جدید آمریکا علیه نفتکشهای مرتبط با ایران بود. با این حال، گزارش افزایش ذخایر نفت خام در ایالاتمتحده، فشار نزولی بیشتری بر کاهش قیمت وارد کرد. مطابق گزارش منتشرشده، تغییرات ذخایر نفت خام این کشور با افزایش 6 /8 میلیونبشکهای همراه بوده است که به مراتب بالاتر از پیشبینی 4 /2 میلیونبشکهای و مقدار واقعی هفته گذشته یعنی 4 /3 میلیون بشکه است. چنین افزایشی معمولاً نشاندهنده کاهش تقاضای پالایشگاهی و افزایش عرضه داخلی است که یک عامل کاهشی برای قیمت نفت محسوب میشود. با این حال، عواملی در سمت عرضه وجود دارند که میتوانند از افت بیش از حد قیمت نفت جلوگیری کنند. گزارشها نشان میدهد که تولید نفت روسیه در ماه ژانویه، کمتر از سطح تعیینشده در توافق اوپکپلاس بوده است. این کاهش عرضه، در شرایطی که تحریمهای آمریکا بر بخشهای مختلف صنعت انرژی ایران فشار بیشتری وارد کرده، میتواند از افزایش قیمتها حمایت کند. تحریمهای اخیر ایالاتمتحده، چندین نفتکش و شرکت حملونقل مرتبط با صادرات نفت ایران به چین را هدف قرار داده است. این اقدامات، میتواند جریان عرضه را بهویژه در بازارهای آسیایی محدود کرده و از افزایش قیمت نفت حمایت کند. علاوه بر این، افزایش تنشها در خاورمیانه یک ریسک جدی برای عرضه نفت محسوب میشود. دونالد ترامپ از اسرائیل خواسته است که در صورت عدم آزادی گروگانها تا پایان هفته، به حملات خود ادامه دهد. از سوی دیگر، گروههای مسلح در یمن ممکن است مسیرهای تجاری در دریای سرخ را هدف قرار دهند که این امر میتواند تجارت جهانی نفت را مختل کند. با توجه به این عوامل، بازار نفت در نقطه حساسی قرار دارد که در آن، افزایش ذخایر آمریکا و کاهش تقاضا فشار نزولی ایجاد کرده، اما تهدیدات ژئوپولیتیک و محدودیتهای عرضه، زمینه را برای نوسانات افزایشی مهیا کردهاند.
جنگ تورم و نرخ بهره
قیمت طلا در هفته گذشته با رشد قابل توجهی همراه بود و در معاملات روز سهشنبه، تا سطح ۲۹۴۰ دلار در هر اونس افزایش یافت. این افزایش، عمدتاً به دلیل افزایش نگرانیها درباره وضعیت اقتصادی ایالاتمتحده و تقویت پیشبینیها برای کاهش نرخ بهره از سوی بانک مرکزی این کشور رخ داد. سرمایهگذاران همچنان طلا را بهعنوان یک دارایی امن در شرایط عدم اطمینان اقتصادی خریداری میکنند. یکی از عوامل کلیدی در تعیین مسیر آینده طلا، تصمیمات بانک مرکزی آمریکا درباره نرخ بهره است. انتشار گزارش اشتغال غیرکشاورزی نشان داد که تعداد مشاغل ایجادشده در ماه ژانویه تنها ۱۴۳ هزار شغل بوده است که بهطور قابل توجهی کمتر از پیشبینی ۱۶۹ هزار شغل است. این موضوع، نگرانیها درباره کندی رشد اقتصاد را افزایش داده و احتمال کاهش نرخ بهره را تقویت میکند. با این حال، نرخ رشد دستمزدهای ساعتی که 5 /0 درصد افزایش یافته، بالاتر از انتظار 3 /0درصدی بوده و نشان میدهد که فشارهای تورمی همچنان وجود دارند.
افزایش تورم معمولاً میتواند فدرالرزرو را از کاهش سریع نرخ بهره بازدارد، زیرا این نهاد تلاش میکند از بازگشت مجدد فشارهای قیمتی جلوگیری کند. علاوه بر این، شاخصهای مدیران خرید نیز نشانههایی از کاهش سرعت رشد اقتصادی را نشان میدهند. شاخص مدیران خرید بخش خدماتی در ماه ژانویه به 8 /52 کاهش یافت که کمتر از مقدار قبلی 2 /54 است و نشاندهنده کاهش فعالیت اقتصادی در بخش خدماتی است. عامل دیگری که از طلا حمایت میکند، خرید گسترده این فلز از سوی بانکهای مرکزی است. گزارشها نشان میدهند که بانک مرکزی چین برای سومین ماه متوالی، ذخایر طلای خود را افزایش داده است. این روند، در کنار افزایش تنشهای اقتصادی و تجاری میان قدرتهای بزرگ، به رشد قیمت طلا کمک کرده است.
کاهش اشتغال و افزایش بیکاری
بازار کار آمریکا نشانههایی از ضعف را بروز داده که میتواند سیاستهای پولی آینده را تحت تاثیر قرار دهد. نرخ بیکاری در ماه ژانویه به 0 /4 درصد رسید که نسبت به مقدار 1 /4درصدی قبلی کاهش جزئی داشته، اما همچنان بالاتر از سطوح مطلوب است. علاوه بر این، گزارش مربوط به اشتغال بخش خصوصی نشان داد که ۱۸۳ هزار شغل در این بخش ایجاد شده که بالاتر از پیشبینی ۱۴۸ هزار شغل بوده، اما همچنان پایینتر از مقادیر تاریخی است. یکی دیگر از شاخصهای مهم و کلیدی، تعداد درخواستهای اولیه برای بیمه بیکاری بود که به ۲۱۹ هزار نفر رسید، در حالی که انتظار میرفت این رقم ۲۱۴ هزار نفر باشد. افزایش درخواستهای بیمه بیکاری معمولاً نشاندهنده کاهش استخدام و افزایش بیکاری در بازار کار است.
جمعبندی و چشمانداز بازارها
در مجموع، بازارهای جهانی در وضعیتی نامطمئن قرار دارند که تحت تاثیر عوامل متعددی از جمله سیاستهای پولی، دادههای اقتصادی و تنشهای ژئوپولیتیک قرار گرفتهاند. در بازار نفت، افزایش ذخایر آمریکا فشار نزولی وارد کرده، اما ریسکهای ژئوپولیتیک همچنان میتوانند از قیمتها حمایت کنند. در بازار طلا، انتظار کاهش نرخ بهره از سوی بانک مرکزی آمریکا و افزایش خرید بانکهای مرکزی، از این فلز گرانبها حمایت کرده است. اما رشد دستمزدها و مقاومت تورم، میتواند مسیر کاهش نرخ بهره را دشوارتر کند. در بازار کار آمریکا، کاهش رشد اشتغال و افزایش نرخ بیکاری، نشانههایی از ضعف اقتصادی را آشکار کرده که به سیاستگذاران پولی فشار وارد خواهد کرد. در هفتههای آینده، تمرکز سرمایهگذاران بر تصمیمهای بانکهای مرکزی و دادههای اقتصادی جدید خواهد بود که میتواند مسیر کلی بازارهای مالی را تعیین کند.