بیم و امید

نقش پررنگ تحولات سیاسی اقتصادی بر معاملات بورس تهران باعث شده به‌رغم جهش بی‌نظیر نماگر اصلی بازار طی هفته‌های گذشته بسیاری از سرمایه‌گذاران مجدداً در فاز محافظانه‌کارانه قرار بگیرند و با احتیاط دست به معامله بزنند. این در حالی است که بازار سهام در جریان معاملات هفته اخیر با افت هفتگی 05 /0 درصد در سطح یک میلیون و 413 هزار واحد معاملات خود را به پایان رساند و با خروج پول سهامداران خرد همراه شد. علاوه بر این، به سبب تردیدی که میان سرمایه‌گذاران شکل گرفته و بر اساس تحلیل بسیاری از کارشناسان بورسی می‌توان به این نکته اشاره کرد که بازار به شرطی می‌تواند مسیر صعودی خود را پیش ببرد و اعتمادهای ازدست‌رفته را آرام‌آرام جلب کند که رویدادهایی نظیر شوک ارزی، دخالت‌ها و سیاست‌های خلق‌الساعه از جانب دولت صورت نگیرد و از طرفی بازار با ریسک‌ها و شوک‌های سیاسی نیز همراه نشود. در حالی که اگر بازار به هر نحوی میزبان اتفافات مذکور باشد، احتمالاً فاز جدیدی از رکود و بی‌اعتمادی را در بازار شاهد خواهیم بود.

بر این اساس، بازار سهام در حالی چهارمین هفته از آبان‌ماه را آغاز کرد که نماگر اصلی تالار شیشه‌ای در روز شنبه با افزایش 11هزار و 739واحدی تا سطح یک میلیون و 426 هزار واحد پیشروی کرد. نماگر هم‌وزن بورس تهران نیز در این ‌روز افزایشی چهار هزار و 339واحدی به ثبت رساند و در سطح 401 هزار و 907 واحد قرار گرفت. این در حالی است که روند خروج پول از بازار سرمایه با کاهش چشمگیری همراه شد و تنها حدود 17 میلیارد تومان سرمایه حقیقی در روز یادشده از بازار سهام خارج شد که رقم مذبور، کمترین مقدار خروج سرمایه از 22 شهریور 1401 است. علاوه بر این، مجموع ارزش معاملات خرد سهام در روز شنبه در مقایسه با روز معاملاتی قبلی با کاهش 6 /15درصدی، رقم دو هزار و 772 میلیارد تومان را به ثبت رساند. مدتی است که ارزش معاملات نیز سیگنال مثبتی را به بازار مخابره می‌کند و از سطوح ضعیف چند ماه اخیر فاصله گرفته است. این در حالی است که با در نظر گرفتن عملکرد کم‌سابقه بازار سهام در هفته گذشته و ثبت رشد 2 /10درصدی که از زمان ریزش تاریخی سال ۹۹ تاکنون در مقیاس هفتگی بی‌سابقه بود، نوید روزهای خوب و روند معاملاتی مطلوب برای فعالان بورس تهران در بازار وجود دارد.

بازار سرمایه این‌ روزها جدال میان کسانی است که معتقدند بازار باید کمی استراحت کند و احتمالاً شناسایی سود داریم. در سوی دیگر برخی سهامداران خوش‌بین بر این باور هستند که صعود شاخص کل ادامه‌دار است و در حال حاضر وقت استراحت نیست. این در حالی است که بورس تهران در جریان معاملات روز یکشنبه پس از 11 روز صعود، به مدار نزولی بازگشت و روند معاملات به نوعی درجا زدن را نشان می‌داد که برخی آن را ناشی از پایان روند و توقف بازار می‌دانند. هر چه که بود به نظر می‌رسد بورس روز یکشنبه با وجود خبرهای خوب آن‌طور که باید ظاهر نشد و معاملات شیرینی هفته قبل را نداشت. به‌طوری که در معاملات روز یکشنبه نماگر اصلی بازار با کاهش 49 /0درصدی در سطح یک‌میلیون و 419 هزار واحد قرار گرفت. نماگر هم‌وزن بازار نیز همگام با شاخص کل با افت 02 /0درصدی در سطح 401 هزار واحد قرار گرفت. مجموع ارزش معاملات خرد سهام نیز در این ‌روز با کاهش 1 /9درصدی در مقایسه با روز شنبه رقم دو هزار و 518 میلیارد تومان را به ثبت رساند. ضمن اینکه حدود 263 میلیارد تومان سرمایه حقیقی در این‌ روز از بازار سهام خارج شد.

اما اگر بخواهیم مروری کلی بر روندی که بازار سرمایه همواره در زمان ریزش طی می‌کند داشته باشیم تجربه‌های قبلی به خوبی یادآور می‌شود که بازار همواره پس از یک ریزش تمام‌عیار و خروج پول سنگین با تردید سرمایه‌گذاران همراه می‌شود. این در حالی است که گذر از شرایطی که فضای تردید در معاملات شکل گرفته، همزمان با پایان اصلاح و ریزش بازار، روند معاملات به ثبات نسبی دست می‌یابد. در ادامه به ثبات رسیدن بازار سهام، جریان برگشت پول به بازار سرعت می‌گیرد و این دقیقاً همان‌جایی است که میان کسانی که در بازار حضور دارند و کسانی که بیرون از بازار بوده و صرفاً تماشاچی هستند، وضعیت متفاوتی شکل می‌گیرد.

در جریان معاملات روز دوشنبه نماگر اصلی بازار با کاهش 77 /0درصدی معادل 10 هزار و 968 واحد کاهش داشت و در سطح یک میلیون و 408هزار واحد قرار گرفت. نماگر هم‌وزن بازار نیز همگام با شاخص کل با افت 75 /0درصدی تا سطح 398 هزار واحد عقب‌نشینی کرد. علاوه بر این، در معاملات روز دوشنبه مجموع ارزش معاملات خرد سهام با کاهش 8 /11 درصد در مقایسه با روز قبلی رقم دوهزار و 220 میلیارد تومان را به ثبت رساند. ضمن اینکه در ادامه روند خروج نقدینگی از بازار حدود 593 میلیارد تومان از سرمایه سرمایه‌گذاران خرد از بورس تهران خارج شد و بیشترین میزان خروج پول طی 12 روز معاملاتی اخیر را ثبت کرد.

این در حالی است که به نظر می‌رسد بازار سهام برای ادامه و پایداری روند صعودی به استراحت نیاز دارد و منفی شدن بورس دوشنبه نیز حاکی از این است که تعدادی از سهامداران در حال خروج و ذخیره سود هستند. ضمن اینکه بسیاری از نمادهای حاضر در بورس از لحاظ تکنیکالی در موقعیتی قرار دارند که احتمال اصلاح آنها وجود دارد. اما دو نشانه مهم در بازار سرمایه این ‌روزها وجود دارد که رشد پایدار بورس را با تثبیت نرخ دلار تضمین می‌کند؛ از یک‌سو افزایش قابل توجه حجم معاملات و از سوی دیگر این موضوع که بازار سهام زیر فشار فروش تسلیم نشده و منفی‌های قابل توجهی را تجربه نمی‌کند.

بر این اساس بازار سرمایه در حال حاضر دو سناریو پیش‌روی خود دارد که اگر در مرحله ثبات قرار بگیرد، به نظر می‌رسد بازار به شدت به حجم نیاز داشته باشد، که احتمالاً با بازگشت اعتماد این اتفاق در بازار عملی خواهد شد. اما نکته‌ای که در این میان وجود دارد این است که برخی بر این باورند روند صعودی که در بورس تهران آغاز شده، روند موقتی نیست و شاید از دید برخی سرعت صعود بازار کمی بالا بوده اما سرعت ریزش اخیر هم غیرمنطقی بوده است. از این‌رو مرحله ثبات و به نوعی تثبیت و نوسان بازار در محدوده یک میلیون و 400 هزار واحد تا یک میلیون و 450 هزار واحد یکی از مهم‌ترین اتفاقاتی است که می‌تواند چند روز به طول بینجامد و خیال فعالان بازار را از این راحت کند که یک کف قوی و جدی برای بسیاری از نمادها تشکیل شده است.

این دقیقاً چیزی است که بازار این روزها در مرحله ثبات به آن نیاز دارد و نهادهای حمایتی نظیر برخی حقوقی‌ها، صندوق‌های تثبیت و توسعه بازار می‌توانند در این مرحله نقش مهمی را ایفا کنند. چرا که رفتار آنها در این مرحله می‌تواند نقش مهمی در ایجاد ثبات فکری و بازگشت اعتماد اهالی بازار سرمایه ایفا کند. در واقع می‌توان گفت شاید بازار از دید برخی فعالان در هفته اخیر و شروع آن سرعت رشد بالایی داشته اما می‌تواند روزهای آینده با کمی ثبات و کف‌سازی مرحله جدیدی از رشد را آغاز کند. بنابراین، منفی‌های بازار مثل آنچه امروز دیدیم خریداران خوب و قوی داشته و این امیدواری جدی بازار است.

ضمن اینکه بازار سهام پس از 11 روز رشد متوالی، دو روز منفی را تجربه کرد و پس از پشت سرگذاشتن دو روز منفی معاملاتی روز سه‌شنبه را صعودی سپری کرد. به‌طوری که نماگر اصلی تالار شیشه‌ای در این‌روز با رشد 16 /0درصدی همراه بود و کار خود را در سطح یک میلیون و 410 هزار واحد به پایان رساند. علاوه بر این شاخص کل با معیار هم‌وزن که نمای بهتری از وضعیت بازار نشان می‌دهد، روز یادشده با افزایش 25 /0درصدی همراه بود.

نهایتاً در جریان دادوستدهای بازار سهام در روز چهارشنبه نماگر اصلی تالار شیشه‌ای با افزایش 22 /0درصدی معادل سه هزار و 149 واحد افزایش داشت و در سطح یک میلیون و 413 هزار واحد قرار گرفت. نماگر هم‌وزن بازار نیز همگام با شاخص کل با رشد 73 /0درصدی در سطح 401 هزار واحد قرار گرفت. نبود جریان نقدینگی کافی در بازار سهام در کنار خروج ادامه‌دار سرمایه از بازار احتمال بازگشت بازار به روند رکودی و فرسایشی را افزایش داده است. به‌طوری که در معاملات روز چهارشنبه نیز مجموع ارزش معاملات خرد سهام در سطحی پایین‌تر از دو هزار میلیارد تومان باقی ماند و با کاهش حدود سه‌درصدی در مقایسه با روز سه‌شنبه رقم هزار و 725 میلیارد تومان را به ثبت رساند. به‌طوری که در روز یادشده حدود 173 میلیارد تومان نقدینگی توسط سهامداران خرد از بازار خارج شد.

زمزمه‌های بودجه در بازار سهام

به نظر می‌رسد سه عامل حیاتی در ادامه مسیر بازار تاثیرگذار خواهد بود؛ اول تحولات منفی در نرخ ارز که بیشتر منظور رفتار غیرمنطقی دولت در این نرخ مدنظر بوده، عامل دوم بودجه و سومی هم تحولات سیاسی است. این‌طور که به نظر می‌رسد اتفاقاً موضع دولت در مورد دلار کمی منطقی‌تر شده و بانک مرکزی هم در تلاش است تا سه نرخ دلار آزاد، توافقی و نیما را در یک مسیر منطقی و با فاصله نرمال از هم قرار دهد.

در سوی دیگر زمزمه‌های اعداد و اتفاقات مختلف بودجه در حال حاضر به گوش می‌رسد و مهم‌ترین عاملی که چشم بازار به آن بوده بحث نرخ خوراک است که گویا در همان نرخ قبلی باقی مانده و طبیعی هم بود که دولتی با این حجم کسری بودجه چنین درآمد شیرینی را کم نکند. البته در بودجه رویداد مهم دیگری به نام عوارض و مالیات‌ها نیز وجود دارد که از همین حالا باید به آن پرداخته شود که اعداد و اتفاقات عجیبی روی سر بازار خراب نشود. نرخ برق و همچنین تحولات نرخ تسعیر ارز، نرخ فروش نفت، بودجه عمرانی و موارد دیگر در مرتبه‌های بعدی قرار دارند که رفته‌رفته ابعاد آن مشخص شده و می‌تواند در بازار موثر باشد.

این در حالی است که تعدادی از کارشناسان بر این باورند که بودجه 1402 این‌بار کمی خوش‌بینانه‌تر از قبل نوشته شده و احتمالاً آن حس منفی و تلخ سال گذشته را به بازار سرمایه منتقل نخواهد کرد. انتظار می‌رود این موضوع و این احساس خوش‌بینی اشتباه نباشد و اوضاع خوبی را در بودجه در مواجهه با بازار سرمایه داشته باشیم. اما به‌طور کلی به نظر می‌رسد اعلام اعداد بودجه و روشن شدن ابعاد آن می‌تواند یکی از ریسک‌های مهم پیش‌روی بازار سهام را برطرف کرده و فضای منطقی و مناسبی را برای بازار رقم بزند. در واقع کلیت ماجرا از این قرار است که اگر این عامل را نیز طی هفته‌های آتی با خوش‌بینی و امیدواری پشت سر بگذاریم، چشم بازار کمی به تحولات سیاسی دوخته خواهد شد. جایی که احتمالاً تحولات پیش‌روی دنیای سیاست، ریسک سرمایه‌گذاری در بازار سرمایه را اندکی افزایش خواهد داد.

پایداری دلار بر مدار صعودی

در جریان دادوستدهای دلار طی هفته اخیر بازدهی اسکناس یادشده تا لحظه نگارش این گزارش معادل 06 /0 درصد افزایش به ثبت رسانده و کار خود را در محدوده قیمتی 34 هزار و 860 تومان خاتمه داد. به‌طوری که دلار نیمایی هفته گذشته با 820 تومان افزایش در قیمت 35 هزار و 680 تومان نرخ‌گذاری شد. بر این اساس ارز یادشده توانست عملکرد منفی معادل 47 /0 درصد در کارنامه هفتگی خود به ثبت برساند. با این حال کارشناسان این حوزه اعتقاد دارند که در حال حاضر به‌طور متوالی شاهد تورم بی‌سابقه هستیم، این امر فشارها را برای افزایش نرخ ارز بالا می‌برد. از طرفی در دو سال اخیر، قیمت ارز از هر کالا، خدمت و دارایی کمتر افزایش یافته که مجموعاً این موارد می‌توانند نوید آن را دهند که ارزش ذاتی دلار در محدوده بالاتری قرار دارد.

جهش سکه طلا

بازار طلا و سکه مانند نرخ دلار در بازار آزاد، هفته گذشته را صعودی سپری کرد. به‌طوری که سکه امامی در کانال 16 میلیون تومان باقی ماند و بازدهی هفتگی مثبت 28 /2درصدی را به ثبت رساند. رشد نرخ دلار آزاد از عوامل اصلی افزایش قیمت مسکوک یادشده است. به این ترتیب فاصله ارزش ذاتی و بازاری این سکه کاهش یافت و حباب سکه در سطح یک میلیون و 500 هزار تومان قرار گرفت. همین امر ریسک سرمایه‌گذاری را در این بازار در سطوح بالایی نگه داشته است. عده‌ای از تحلیلگران معتقدند که با توجه به شرایط دیگر بازارهای مالی بهای سکه تمایل چندانی برای بازگشت به سطوح پایین‌تر ندارد. بنابراین سطوح نزدیک به 16 میلیون تومان می‌تواند به عنوان کف حمایتی برای این فلز گرانبهای داخلی به حساب آید.

نگاه طلا به سطوح بالاتر

طلای جهانی در ادامه روند نوسانی خود در روز معاملاتی چهارشنبه 25 آبان با تمایلات نسبتاً صعودی همراه بود. به گونه‌ای که هر اونس طلای جهانی در جریان معاملات روز یادشده در قیمت هزار و 782 دلار معامله شد. عده‌ای از تحلیلگران معتقدند که افزایش آهسته‌تر نرخ‌های بهره احتمالاً در کوتاه‌مدت قیمت طلا و سایر فلزات را تسکین می‌دهد و افزایش مداوم نرخ‌های آمریکا احتمالاً در بلندمدت جذابیت فلز زرد را کاهش می‌دهد. در حالی که طلا هنوز به میزان قابل توجهی از بالاترین سطح سالانه خود فاصله دارد، اما این فلز گرانبها در حال حاضر در تلاش است تا پایان سال میلادی در سطوح بالاتری قرار بگیرد. همچنین مجموعه‌ای از قرنطینه‌های کرونایی در چین باعث توقف فعالیت‌های اقتصادی در سال جاری شد.

چالش‌های بازار نفت

موارد ابتلا به کووید 19 در چین نگرانی‌ها از کاهش مصرف سوخت از سوی بزرگ‌ترین واردکننده نفت خام جهان را افزایش داد. به این ترتیب هر بشکه نفت خام برنت روز چهارشنبه در قیمت 92 دلار و 57 سنت و نفت WTI در قیمت 85 دلار و 18 سنت معامله شد. سازمان کشورهای صادرکننده نفت (اوپک) پیش‌بینی رشد تقاضای جهانی نفت در سال 2022 را برای پنجمین بار از آوریل کاهش داد. مطابق با نظر کارشناسان دلیل آن افزایش چالش‌های اقتصادی از جمله تورم بالا و افزایش نرخ بهره است. با این حال، نگرانی‌ها درباره عرضه محدود در زمستان امسال همچنان از قیمت نفت حمایت می‌کند. تحریم نفت روسیه از سوی اتحادیه اروپا قرار است از 5 دسامبر آغاز شود. این ممنوعیت با توقف واردات فرآورده‌های نفتی در ماه فوریه دنبال خواهد شد.