دنده معکوس سهام
نخستین هفته از مردادماه چگونه گذشت؟
اقتصاد ایران طی سال‌های متمادی همواره با تورم دست‌وپنجه نرم می‌کند و بهرغم اینکه با پیشرفت علم اقتصاد مساله تورم تا حدی زیادی قابل کنترل شده و اغلب کشورها به راحتی تورم خود را کنترل می‌کنند، اقتصاد ایران توان کنترل نرخ تورم خود را ندارد. نرخ تورم در اقتصادهای پیشرفته به قدری تحت کنترل درآمده که فرا رفتن این نرخ به سطوحی بالاتر از چهار تا پنج درصد بحران تلقی می‌شود. در حالی که بیماری مزمن تورم همواره اقتصاد ایران را تحت تاثیر قرار داده و حدود پنج دهه است که کشور ما درگیر تورم دورقمی است.
این شرایط در حالی ادامه دارد که نزدیک به یک دهه، میانگین سرمایه‌گذاری در اقتصاد ایران به سمت صفر میل کرده است. کاسته شدن از سرعت رشد سرمایه‌گذاری موجب شده تا استهلاک سرمایه‌گذاری قبلی با سرمایه‌گذاری‌های جدید برابری کند و فاصله میان آنها تا حد زیادی کاهش یابد. از طرف دیگر، با گسترش فقر و همچنین تحت تاثیر تحریم‌های سیاسی و اقتصادی مقدار تولید و فروش اغلب صنایع افزایشی نداشته و بعضاً با رکود همراه شده‌اند و به دنبال آن بهره‌وری نیز تا حد زیادی کاهش یافته است. در چنین شرایطی بازار سهام نیز همانند سایر بازارهای مالی حال خوبی ندارد و بعضاً شرایط سرمایه‌گذاران آن سخت‌تر است. ارزش معاملات پایین و خروج مستمر سرمایه از بازار و از طرفی دیگر خطر افزایش رکود در بازارهای بین‌المللی و احتمال کاهش قیمت بازار کامودیتی ریسک بازار سهام را افزایش داده است. چشم‌انداز مبهم سرمایه‌گذاران از روند معاملاتی بازار سرمایه اعتماد آنها نسبت به بازار را بیش از پیش کاهش داده است. به گونه‌ای که سرمایه‌گذاران را از سرمایه‌گذاری در بازار سهام دلسرد کرده و افراد تمایلی برای وارد کردن سرمایه خود به این بازار ندارند و از این‌رو به بازارهای موازی کوچ کرده‌اند. در چنین شرایطی می‌توان گفت با به حداقل رسیدن اعتماد و امنیت در بازار سرمایه اغلب فعالان بازار یا تصمیم به ترک بازار سرمایه دارند یا از سرمایه‌گذاری در بازار مذکور سر باز می‌زنند. از طرفی با طولانی شدن روند مذاکرات و عدم انتشار اخبار امیدبخش از احیای احتمالی مذاکرات احتمال می‌رود نرخ دلار در کانال 32 هزارتومانی تثبیت شود و بالطبع با افزایش قدرت سفته‌بازان در بازار، زمینه افزایش قیمت‌ها در طول زمان فراهم شود و احتمالاً قیمت سکه مجدداً به بالای سطح 15 میلیون تومان بازگردد و افتوخیزهایی را در بازه زمانی کوتاه‌مدت شاهد باشد. در چنین شرایطی عده‌ای از تحلیلگران معتقدند اگرچه سیاست‌های ضدتورمی اتخاذشده قیمت‌ها را کاهش داده اما احتمالاً تورم ادامه‌دار بوده و بالطبع طلای جهانی در هفته‌های پیش‌رو در محدوده 1720دلاری خود باقی خواهد ماند.
بورس در جدال با ناامیدی‌ها
بازار سهام با توجه به ابهامات و فشارهای اقتصادی و سیاسی در مدار نزولی خود پایدار بوده است. پس از افت 4 /4درصدی نماگر اصلی تالار شیشه‌ای در تیرماه که بیشترین افت ماهانه را از آذرماه سال 1400 تجربه کرد، در هفته‌ای که گذشت نیز شاخص کل با افت 91 /1درصدی مواجه شد و به سطح یک میلیون و 443 هزار واحد عقب‌نشینی کرد. این شرایط در حالی ادامه دارد که اخبار منتشرشده از جلسه مشترک رئیس کل بانک مرکزی و رئیس سازمان بورس هم نتوانست حال بورس را بهبود ببخشد. بهرغم اینکه فعالان بازار حساسیت دوچندانی به میزان نرخ بهره دارند و به تغییرات آن واکنش چندبرابری نشان می‌دهند خبر مدیریت و توقف روند صعودی نرخ بهره بین‌بانکی نتوانست تاثیری در بازار داشته باشد و بورس‌بازان را دلگرم کند. چشم‌انداز مبهم سرمایه‌گذاران از روند معاملاتی بازار سرمایه اعتماد آنها نسبت به بازار را بیش از پیش کاهش داده است به گونه‌ای که بسیاری از سهامداران تحت تاثیر این ابهامات از گردونه معاملات بورس خارج و راهی بازارهای موازی شده‌اند. در چنین شرایطی می‌توان گفت با به حداقل رسیدن اعتماد و امنیت در بازار سرمایه اغلب فعالان بازار یا تصمیم به ترک بازار سرمایه دارند یا از سرمایه‌گذاری در بازار مذکور سر باز می‌زنند. تندباد ابهامات در بورس، ادامه‌دار شدن روندهای تورمی، نوسان نرخ ارز در کنار طولانی شدن مذاکرات احیای برجام، بازار و سرمایه‌گذاران را در بلاتکلیفی و سردرگمی قرار داده است.
دخالت سیاستگذاران به بهانه حمایت از بازار سهام، تصمیمات غیرمنطقی و خلق‌الساعه موجبات تعمیق رکود در بازار را فراهم کرد و بهرغم اینکه دخالت‌ها پایدار است، مسائل و مشکلات بورس همچنان حل‌نشده باقی مانده و اتخاذ هر تصمیم جدیدی هم به بدتر شدن شرایط فعلی دامن می‌زند. مذاکرات طولانی احیای برجام نیز از دیگر مسائلی است که با افزایش ابهام و نااطمینانی در بازار بسیاری از صاحبان سرمایه را از دور معاملات خارج کرده است. در حالی که به نظر می‌رسد با مشخص شدن نتایج مذاکرات بورس اوراق بهادار تهران روند اصلی خود را پیدا کند و با اطمینان خاطر بیشتری به مسیر خود ادامه دهد. ضمن اینکه نوسانات نرخ ارز و شکاف میان دلار بازار آزاد و دلار نیمایی در حالی ادامه دارد که این شکاف قیمتی به حدود 20 درصد رسیده و عملکرد بسیاری از صنایع بورسی را تحت تاثیر قرار داده است. در کنار نوسانات نرخ ارز، افزایش مستمر تورم نیز بیش از گذشته عملکرد شرکت‌ها را چالشی کرده و تولید و فروش آنها را تحت‌تاثیر قرار داده است. از طرفی معضل قطعی برق نیز همانند سال‌های گذشته بر مشکلات صنایعی نظیر فولاد و سیمان افزوده و عملکرد آنها را با چالش جدی مواجه کرده است. این موارد باعث شده تا ریسک سرمایه‌گذاری در بورس تا حد زیادی افزایش یابد. به همین دلیل اغلب سرمایه‌گذاران دیگر بازار سرمایه را فضای مناسبی برای سرمایه‌گذاری نمی‌دانند و در جست‌وجوی بازاری با ریسک کمتر به بازارهای پرطرفدار طلا و ارز و بعضاً خودرو و مسکن کوچ کرده‌اند. اما در این میان بسیاری از کارشناسان معتقدند در چنین شرایطی هم می‌توان با ارتقای دانش مالی از بازار پرریسک سهام بازدهی کسب کرد. به گونه‌ای که در روزهای گذشته تعدادی از کارشناسان و مدیران دارایی برخی از صنایع و نمادهای ارزنده از برترین گروه‌های بازار سرمایه را معرفی کردند و با ارائه سبدی پیشنهادی برای کسب بازدهی بیشتر از بازار سرمایه معتقدند تعدادی از صنایع بورسی در مقایسه با سایرین وضعیت بهتری دارند و می‌توانند گزینه مناسبی برای سرمایه‌گذاری باشند. این دسته از تحلیلگران بر این باورند که بازار سرمایه می‌تواند به عنوان سپر تورمی انتخاب مناسبی برای سرمایه‌گذاران برای در امان ماندن از تورم باشد. بنابراین آنها توصیه می‌کنند با داشتن استراتژی مناسب می‌توان همگام با تورم بازدهی مناسبی از بازار کسب کرد و دارایی خود را در برابر تورم حفظ کرد. اما به نظر می‌رسد اغلب فعالان بازار توجهی به صحبت‌های کارشناسان ندارند و امیدی به کسب بازدهی از بازار ندارند بنابراین با خرید کالاهای بادوام و سرمایه‌گذاری در سایر بازارهای موازی در تلاش‌اند تا در بازاری امن حضور داشته باشند ضمن اینکه سود مناسبی نیز کسب کنند.
سردرگمی بازار ارز
روند مذاکرات برجام همچنان بلاتکلیف باقی مانده و انتشار اخبار ضدونقیضی از آن ادامه دارد. تداوم این شرایط، بازار ارز را که مستقیماً تحت تاثیر اخبار برجامی قرار دارد در ریل نوسانی قرار داده است. به گونه‌ای که بازار ارز در یک دامنه قیمتی محدود افتوخیزهایی را تجربه می‌کند. این اسکناس آمریکایی در هفته گذشته با نوسانات محدود افزایشی، برآیند مثبت 63 /0 درصد را در کارنامه هفتگی خود به ثبت رساند. دلار در اولین روز معاملاتی مردادماه بهرغم اخبار مثبتی که پیرامون حضور رئیس‌جمهوری روسیه در ایران منتشر شد، با قرار گرفتن در مدار صعودی بار دیگر در کانال 32 هزار تومان قدم گذاشت. اما دلار در روزهای یکشنبه و دوشنبه افت کمی را تجربه کرد و مجدداً به کانال 31 هزار تومان عقب‌نشینی کرد. اما در روزهای بعدی با بازگشت به مدار صعودی، کانال 32 هزار تومان را باز پس گرفت و به تحرکات صعودی خود ادامه داد. در چنین شرایطی که فشارهای کنترلی در معاملات صرافان رسمی گسترش یافته و عرضه‌ها نیز به بهانه ایجاد تعادل در عرضه و تقاضای بازار افزایش یافته است، بسیاری از کارشناسان معتقدند مقاومت سفته‌بازان این بازار مانع از آن خواهد شد که این اسکناس آمریکایی با کاهش قیمت مواجه شود.
ضمن اینکه پیش‌بینی‌ها حاکی از آن است که با طولانی شدن روند مذاکرات و عدم انتشار اخبار امیدبخش از احیای احتمالی مذاکرات، نرخ دلار در کانال 32 هزارتومانی تثبیت شود و به‌تبع آن با افزایش قدرت سفته‌بازان در بازار زمینه افزایش قیمت‌ها در طول زمان فراهم شود. از طرفی با افزایش انتظارات تورمی در میان معامله‌گران ارزی به نظر می‌رسد که تمایلات صعودی در این بازار تا حدودی نسبت به قبل تقویت شود.
مقاومت 15 میلیون‌تومانی سکه امامی
بهرغم اینکه بازار طلا و سکه اولین ماه از تابستان سال 1401 را با تمایلات نزولی به پایان رساند، در هفته‌ای که گذشت برآیند مثبت 6 /0درصدی را در کارنامه خود به ثبت رساند. سکه امامی هفته را با تحرکات صعودی آغاز کرد به گونه‌ای که پس از عقب‌نشینی از ابرکانال 15 میلیون تومان و نوسان در نیمه دوم 14 میلیون تومان روز شنبه با رشد قیمتی همراه شد.
رشد این فلز در روزهای اخیر موجب شد تا فاصله ارزش ذاتی و بازاری مسکوک یادشده کاهش یابد. تحت چنین شرایطی تعدادی از کارشناسان بر این باورند که احتمالاً قیمت سکه مجدداً به بالای سطح 15 میلیون تومان بازگردد و افتوخیزهایی را در بازه زمانی کوتاه‌مدت شاهد باشد. در مقابل دسته دیگر تحلیلگران معتقدند عرضه دلار در بازار ارز، تقاضا در این بازار را نسبت به روزهای قبل کاهش داده و به تقویت تمایلات نزولی در بازار طلا و سکه منجر شده است. از طرفی با افزایش ریسک معاملاتی در بازار مذکور، دادوستدها افت قابل توجهی داشته است.
نوسان طلای جهانی در کانال 1730دلاری
در ادامه سیاستگذاری‌های انقباضی فدرال‌رزرو به منظور افزایش نرخ بهره برای کنترل تورم، طلا در بازار جهانی در هفته‌ای که گذشت نیز در ریل نوسانی باقی ماند. طلا از منظر تاریخی همواره به عنوان ذخیره ارزش نزد مردم تلقی شده و از ابزارهای مهمی است که در کنار اوراق قرضه برای مدیریت ریسک برای سرمایه‌گذاری اتخاذ می‌شود. نرخ طلا با ریسک بازارهای جهانی رابطه معکوس دارد اما با توجه به اینکه در حال حاضر سیاست‌های ضدتورمی فدرال‌رزرو نرخ بهره را در محدوده 1 /5 درصد قرار داده و نرخ بهره نیز با دارایی رابطه‌ای عکس دارد، طلا را در مدار نزولی قرار داد. به طوری که طلای جهانی در قله تاریخی در محدوده 2090 دلار در هر اونس بوده که در حال حاضر در کانال 1720 دلار قرار گرفته است. در چنین شرایطی عده‌ای از تحلیلگران معتقدند اگرچه سیاست‌های ضدتورمی اتخاذشده قیمت‌ها را کاهش داده اما احتمالاً تورم ادامه‌دار خواهد بود. از همین‌رو به نظر می‌رسد اگر طلای جهانی در هفته‌های پیش‌رو در محدوده 1720دلاری خود باقی بماند و سیاست‌های اتخاذشده فدرال‌رزرو نیز کارا نباشد، انتظار می‌رود طلای جهانی با افزایش نرخ همراه شود.
ابهامات بازار مسکن
اوراق تسهیلات بانک مسکن طی هفته‌ای که گذشت حدود یک درصد رشد داشته است. افزایش هزینه دریافت وام مسکن با توجه به قیمت بالای تسه نیز شرایط را برای افرادی که تقاضای خرید مسکن دارند دشوارتر از قبل کرده است. از طرفی کاهش تمایل سازنده‌های ساختمانی برای ساخت مسکن به دلیل گرانی مصالح و تورم بالای کشور باعث شده قیمت واحدهای مسکونی رشد سرسام‌آوری داشته باشد که در این میان هم اجاره‌بهاها به شدت روند صعودی پیش گرفتند. در چنین شرایطی بسیاری از متقاضیان مسکن توان خریدشان به حداقل رسیده و دادوستدها طی چند هفته اخیر نیز پس از ورود معامله‌گران به بازار مسکن برای خرید دارایی‌های ملک به عنوان سرمایه‌گذاری کاهش چشم‌گیری داشته است. از طرفی عدم تمدید اجاره‌نامه توسط مستاجران و موجران به دلیل عدم توان پرداخت اجاره‌بها، مردم را ناچار به کوچ از مراکز و مناطق با قیمت‌های بالا به مناطق پایین‌تر کرده است. حتی در مواردی بسیاری از افراد ناچار به مهاجرت از کلانشهرها به شهرهای کوچک‌تر و حومه شده‌اند. در این میان، بهرغم صدور بخشنامه اعطای وام ودیعه و ساخت مسکن به بانک‌ها از سوی بانک مرکزی شاهد عقب‌نشینی یا عدم پرداخت بانک‌ها هستیم. همچنین قوانینی که برای دریافت مالیات بر خانه‌های خالی گذاشته شده بود هم چندان موثر نبود و آن‌طور که باید عملی نشد. بنابراین در چنین شرایطی صاحبان سرمایه ترجیح می‌دهند با سرمایه‌گذاری در بازار مسکن، سرمایه خود را از تورم افسارگسیخته نجات داده و بازدهی بیشتری کسب کنند.
روند نوسانی نفت
بازار نفت طی یک هفته اخیر با توجه به محدودیت‌های عرضه ایجادشده توسط تحریم‌های اعمالی از جانب غرب و همچنین نگرانی‌های موجود در این بازار که به دلیل افت تقاضا در چین که یکی از بزرگ‌ترین مصرف‌کننده‌های نفت جهان است، بر روند و تغییرات روزانه قیمت شاخص‌های نفتی موثر بود، با افتوخیزهایی همراه شد. در این میان نیز گفتنی است که احتمالاً به دلیل جابه‌جایی غلبه قدرت و محدودیت‌های عرضه و تقاضا با یکدیگر نفت برنت برای مقاطع کوتاهی سطوح زیر 100 دلار را لمس کند و نفت وست تگزاس اینترمدییت نیز به زیر سطح یادشده عقب‌نشینی کند و در آن محدوده باقی بماند. ضمن اینکه با توجه به سیاستگذاری‌های پولی فدرال‌رزرو برای افزایش نرخ بهره به منظور کنترل تورم افسارگسیخته ایالات متحده برخی کارشناسان معتقدند که با اعمال سیاست افزایش نرخ 75واحدی شاخص دلار مجدداً بر مدار صعود قرار خواهد گرفت و نفت را برای دارندگان ارز غیردلاری گران‌تر خواهد کرد و به‌تبع آن تقاضای این سیال سیاه را تحت تاثیر قرار خواهد داد. لازم به ذکر است که بهرغم قطع عرضه در لیبی و نیجریه و کاهش جریان گاز روسیه به اروپا و نگرانی‌های مربوط به تضعیف اقتصادی عواملی هستند که عرضه و تقاضای نفت را تغییر می‌دهند و باعث کم‌تحرکی قیمت‌ها می‌شوند.
حال با تمامی این شرایط نیاز مبرم اتحادیه اروپا به سوخت برای گرمایش مردم خود در فصل زمستان و کاهش عرضه گاز روسیه که به عنوان هاب اصلی انتقال گاز به اروپا محسوب می‌شود، می‌تواند تقاضا برای نفت روسیه و در کل سوخت را افزایش داده و با وجود محدودیت‌های عرضه مجدداً قیمت‌ها در مدار صعودی قرار بگیرند.
