ایست داخلی؛ جهش جهانی

معامله‌گران بازارهای داخلی هنوز توجه ویژه‌ای به مذاکرات وین دارند و اخبارهای مربوط به آن را در تصمیم‌گیری‌های خود لحاظ می‌کنند. در این میان ابهامات مربوط به زمان احیای احتمالی برجام با توجه به افزایش تنش‌ها در شرق اروپا سبب شد تا هفته گذشته شاهد سردرگمی معامله‌گران در بازارهای داخلی باشیم. تحت این شرایط بود که نماگرهای بورسی روندی متفاوت از یکدیگر را رقم زدند و در بازار ارز نیز دلار تغییرات نزدیک به صفر را تجربه کرد. در بازارهای جهانی اما افزایش تنش میان روسیه و اوکراین به جهش بیش از 15درصدی بهای شاخص‌های نفتی منجر شد.

واگرایی نماگرها در بورس

بورس تهران معاملات هفته دوم اسفندماه را که یک روز کاری کمتر داشت با افت 6 /0درصدی به پایان رساند. به این ترتیب در دو روز کاری ابتدایی و البته روز پایانی هفته، سهامداران شاهد کاهش میانگین وزنی قیمت سهام بودند و تنها یک روز رشد شاخص کل بورسی را به نظاره نشستند. برآیند این دو نیمه متفاوت افت 6 /0درصدی شاخص کل بورس تهران در مقابل افزایش ارتفاع 2 /1درصدی نماگر هم‌وزن بود و همچنان آمار و ارقام از فضای رکودی حاکم بر تالار شیشه‌ای حکایت می‌کنند.

رشد سهام کوچک در میانه اسفند

همان‌طور که اشاره شد در هفته‌ای که گذشت در مقابل افت 6 /0درصدی شاخص کل، نماگر هم‌وزن با افزایش ارتفاع 2 /1درصدی همراه شد. این نماگر که اثری یکسان از نمادهای بورسی بدون تاثیر از وزن شرکت‌ها (ارزش بازار) می‌پذیرد تنها در نخستین روز معاملاتی هفته گذشته با افت مواجه شد. موضوعی که حکایت از اقبال معامله‌گران به سهام با ارزش بازار پایین‌تر که عمدتاً در زمره گروه‌های ریالی بورس تهران جای می‌گیرند، داشت. اما دلیل این اقبال بورسی چه بود؟ آیا کوچک‌ترها در حال حاضر از ارزندگی بالاتری برخوردارند یا صرف نوسان‌گیری آسان‌تر در این گروه‌ها به افزایش متقاضیان آن منجر شده است؟ در مجموع می‌توان به چند دلیل عمده برای واگرایی دو نماگر اصلی سهام در هفته گذشته اشاره کرد. نخستین عامل تمایل سهامداران به دوری گزیدن از سهامی است که بیشترین وابستگی را به نرخ دلار دارند. به عبارتی قرار گرفتن در بزنگاه برجامی و افزایش نوسان نرخ اسکناس آمریکایی در بازار سهام، معامله‌گران را بر آن داشته تا با تحمل کمترین ریسک از جانب دلار، به معامله سهام بپردازند؛ از این‌رو شاهد کاهش اقبال به سهام دلاری بورس تهران که از قضا عموماً گروه‌های کامودیتی‌محور را در‌بر می‌گیرند، بودیم. در مقابل ریالی‌های کوچک در کانون توجه بورس‌بازان جای گرفتند.

اما در هفته‌ای که گذشت تنها کوچک‌های ریالی نبودند که پرتقاضا ظاهر شدند بلکه با کاهش نگرانی‌های برجامی که بعد از حمله روسیه به اوکراین با احتمال دادن به تعویق مذاکرات هسته‌ای واقع شده بود، شاهد بازگشت توجهات به سه گروه به اصطلاح برجامی بورس تهران بودیم. صنایعی که به گفته اغلب کارشناسان، تنها امید بورس برای رشد نماگرها در کوتاه‌مدت هستند. با این حال بلاتکلیفی‌های برجامی سبب شد تا در هفته گذشته بارها شاهد تغییر روند معاملات در گروه‌های مذکور باشیم. به هر حال سه گروه خودرو، بانک و حمل‌ونقل معاملات هفته گذشته را با افت به ترتیب 1 /6، 3 /3 و 4 /4درصدی به پایان رساندند.

اما امید به حذف دلار ترجیحی از دیگر دلایلی بود که به افزایش تعداد خریداران در گروه‌های مرتبط با این ارز که ارزش بازار کمتری را نیز در اختیار دارند، منجر شد. در این خصوص می‌توان به سه گروه زراعت، دارو و روغن خوراکی اشاره کرد که سال‌هاست به واسطه نرخ‌گذاری دستوری ناشی از وجود دلار 4200تومانی با وضعیت نامساعدی مواجه هستند و حالا با امید به حذف این ارز ترجیحی در سال 1401، شاهد اقبال معامله‌گران به سهام مذکور هستیم. هفته گذشته بود که زنگنه، رئیس کمیسیون اصلاح ساختار بودجه مجلس گفت «هیچ اشاره‌ای به دلار ۴۲۰۰تومانی در بودجه ۱۴۰۱ نشده است.»

یکی از رخدادهایی که هر ساله در روزهای پایانی سال و با نزدیک شدن به تعطیلات نوروزی شاهد آن هستیم، افزایش فشار فروش در بازار به واسطه نیاز نهادهای حقوقی به نقدینگی برای پرداخت عیدی، سنوات و سایر پرداختی‌های پایان سال است. ضمن آنکه بسیاری از این نهادهای حقوقی در پایان سال مجبور به تسویه اعتبارات اخذشده هستند. از این‌رو طبیعتاً هر سال اسفندماه ماه پرعرضه‌ای از سوی بزرگان حقوقی است. از این‌رو سهامداران نیز ترجیح می‌دهند در این ایام، از شرکت‌های حقوقی بزرگ دوری کنند و در نمادهایی سهامدار باشند که احتمالاً فشار فروش پایان سال در آنها کمتر باشد.

همه این عوامل را اگر کنار بگذاریم، یکی از دلایل تغییر نگاه بورس‌بازان در این روزها را می‌توان در سیگنال نادرستی دانست که حمایت‌های پولی از بزرگان شاخص‌ساز طی هفته‌های اخیر به بازار و سهامداران آن ارسال کرد. در این خصوص می‌توان به معاملات دو نماد «فولاد» و «فملی» در هفته گذشته اشاره کرد. نمادهایی که از پتانسیل‌های مناسب سودآوری برخوردار بوده و روند جهانی قیمت کالاهای پایه نیز به نحو مطلوبی از این چشم‌انداز سودآوری حمایت می‌کنند اما در هفته‌ای که گذشت به ترتیب افت 3 /3 و 1 /5درصدی قیمت را تجربه کردند. اما دلیل چیست؟ هفته‌ها بود که سیاستگذار شاید به دلیل شاخص‌سازی به حمایت پولی از دو نماد مذکور و البته سهام مشابه آن می‌پرداخت و در همان زمان نیز کارشناسان در خصوص این نوع نگاه سیاستی در بازار، هشدار دادند و تاکید کردند که حمایت پولی آن هم در سهامی که خود از پشتوانه‌های مناسب برخوردار بوده و نیازی به داغ کردن‌های مصنوعی ندارند، می‌تواند سیگنالی نادرست به سهامداران به ویژه معامله‌گران خرد بازار ارسال کند. اما این راه غلط ادامه یافت و در نهایت هفته گذشته با توجه به نیاز حقوقی‌ها به نقدینگی و به اصطلاح نرسیدن زور این بازیگران به ادامه حمایت‌های پولی، شاهد تغییر روند قیمت‌ها در سهام مذکور بودیم، چراکه خرید مداوم حقوقی‌ها می‌تواند بازار را به این باور برساند که اطلاعات نهانی در بازار وجود دارد و مردم می‌توانند با اقتدا به رفتار حقوقی‌ها بخشی از زیان خود در ماه‌های اخیر را جبران کنند. پس پرهیز از خرید حقوقی‌ها نشان‌دهنده عدم ارزندگی سهام مذکور است. نتیجه آنکه سهامی با وضعیت بنیادی خوب و به اصطلاح ارزنده در هفته‌ای که گذشت در سیبل فروش معامله‌گران جای گرفتند و با درجای قیمتی مواجه شدند. 

بی‌تحرکی دلار

اسکناس آمریکایی در هفته‌ای که گذشت با نگاه به مذاکرات برجامی و البته برخی نگرانی‌های ابتدای هفته که ناشی از حمله روسیه به اوکراین بود، تا روز چهارشنبه با عقبگرد ناچیز 19 /0درصدی مواجه شد. سکه نیز در همین بازه زمانی 5 /0 درصد ارزان‌تر قیمت خورد.

در روز نخست هفته گذشته، بازار ارز تهران با ثباتی نسبی کار خود را آغاز کرد و در رقم ۲۶ هزار و ۲۵۰ تومان معامله شد. این ثبات نسبی که به عقیده عده زیادی از کارشناسان به دلیل فضای خلوت رسانه‌ای روزهای اخیر مذاکرات هسته‌ای به وجود آمده است، سبب شده دلار در دادوستدهای روز شنبه، زیر سقف مقاومت ۲۶ هزار و ۴۰۰ تومان و با حداکثر نوسان روزانه ۱۰۰تومانی به کار خود ادامه دهد. این پنجمین روزی بود که دلار در حوالی ارقام مذکور به ثبات نرخ نسبی رسید و به انتظار انتشار سیگنال‌های سیاسی یا ارزی جدید از حرکت متوقف شد. سکه، فلز گران‌بها نیز که در راستای تحرکات طلای جهانی پیشتر مجدداً به کانال ۱۲ میلیون‌تومانی بازگشته بود، در روز شنبه با تعدیل قیمت به نزدیکی مرز پایینی کانال مذکور و رقم ۱۲ میلیون و ۱۰ هزار تومان رسید.

در دومین روز هفته، شاخص بازار ارز در محدوده شش روز اخیر خود باقی ماند. دلار که پس از ورود مجدد به کانال 26 هزار‌تومانی، زیر سقف مقاومت جدید 26 هزار و 400تومانی خود به نوسان می‌پرداخت، روز یکشنبه نیز برای ششمین روز متوالی در پله‌های دوم و سوم کانال 26 هزار‌تومانی معامله شد. در این روز نیز چشم و گوش تمامی فعالان بازار ارز به حواشی مربوط به دور هشتم مذاکرات هسته‌ای ایران و قدرت‌های جهانی بود. تحلیلگران سیاسی- ارزی بازار تهران نیز در رابطه با احتمال حصول توافق هسته‌ای جدید موارد متفاوتی را مطرح کردند. شنیده‌ها از منابع نزدیک به طرفین مذاکرات حاکی از آن است که با وجود برطرف شدن موانع اصلی مذاکرات هنوز تعداد اندکی از اختلافات میان طرفین باقی مانده که این امر می‌تواند سبب به تاخیر افتادن حصول نتیجه دور هشتم نشست‌های هسته‌ای ایران و گروه 1+4 شود.

روز دوشنبه، سیگنال‌های مثبت ناشی از نخستین روز سفر علی باقری، مذاکره‌کننده ارشد ایران به وین توانست نقش کاهشی خود در بازار ارز را به خوبی ایفا کند. روند کاهشی جدید در اواخر ساعات کاری روز دوشنبه و همزمان با شروع مجدد دور نهایی مذاکرات هسته‌ای وین رخ داد. به این ترتیب در میانه هفته، اسکناس آمریکایی خود را به حوالی رقم 26 هزار و 200 تومان رساند و سکه نیز 12 میلیون تومان قیمت خورد.

در تعطیلی رسمی روز سه‌شنبه، ارقام ارائه‌شده برای معاملات فردایی وارد کانال ۲۵ هزارتومانی شد. شنیده‌ها از مقر مذاکرات هسته‌ای ایران و ۱+۴ حاکی از آن است که اختلافات در حال کاهش بوده، اما هنوز بر سر برخی مسائل توافق صورت نگرفته است. برخی فعالان معتقدند که پس از انتشار سیگنال‌های منفی در روزهای اخیر و مطرح شدن زمزمه‌هایی از عدم حصول توافق به دلیل چند مورد اختلاف نظر در متن پیش‌نویس جدید، حالا منابع نزدیک به مذاکرات از برطرف شدن برخی از موارد اختلافی خبر می‌دهند. معامله‌گران بازار صبح روز سه‌شنبه نرخ‌هایی حوالی رقم 25 هزار و 700 تا 25 هزار و 850 تومان را برای معاملات دلاری خود مطرح می‌کردند. به این ترتیب نرخ شاخص بازار ارز در این روز حوالی رقم مذکور به نوسان پرداخت و در نهایت قیمت این ارز در معاملات آزاد روز سه‌شنبه به رقم 25 هزار و 800 تومان رسید. تحلیلگران بازار تهران نیز ضمن اشاره به بازگشت علی باقری، مذاکره‌کننده ارشد ایران به وین پس از جلسات این مقام مسوول با شورای عالی امنیت ملی در روز شنبه 7 اسفند، از افزایش احتمال حصول توافق هسته‌ای جدید سخن گفتند. این انتظارات مثبت نسبت به حصول توافق جدید را می‌توان حاصل انتشار سیگنال‌هایی مبنی بر برطرف شدن یکی از مهم‌ترین موارد مورد بحث دانست. طبق گفته برخی منابع نزدیک به این نشست‌ها، پس از بازگشت مذاکره‌کنندگان ارشد طرفین از جلسه با مسوولان تصمیم‌گیرنده کشور خود، موارد مورد بحث قبلی حالا قابل حل به نظر می‌رسند. از مهم‌ترین این موارد می‌توان به بحث تضمین‌های مورد نیاز ایران از آمریکا اشاره کرد که به نظر می‌رسد طرف آمریکایی تصمیماتی در این جهت اتخاذ کرده است.

روز چهارشنبه اما دلار نتوانست حضور خود را در کانال 25 هزار‌تومانی تمدید کند. پس از کاهش قیمت صورت‌گرفته در نرخ اسکناس آمریکایی و رسیدن این ارز به سطح قیمتی 25 هزار و 800 تومان در روزهای میانی هفته گذشته، روز چهارشنبه دلار مجدداً به میانگین قیمتی هفت روز اخیر خود بازگشت. ورود دلار به کانال 25 هزارتومانی که به عقیده بسیاری از تحلیلگران بازار ارز تهران به دلیل انتشار سیگنال‌های مثبت از فضای مذاکرات هسته‌ای ایران و قدرت‌های جهانی صورت گرفته بود، دومین گریز این ارز به کانال 25 هزارتومانی در 10 روز اخیر بود. به این ترتیب دلار تقریباً به نقطه شروع هفته بازگشت و افت ناچیز 19 /0درصدی را ثبت کرد.

ایست مسکن در ماه یازدهم

هفته گذشته تحولات بازار مسکن در بهمن‌ماه از سوی بانک مرکزی گزارش شد. بر اساس این گزارش میانگین قیمت هر مترمربع آپارتمان مسکونی در شهر تهران در معاملات یازدهمین ماه سال جاری، 33 میلیون و 60 هزار تومان بوده که نسبت به دی نوسان ناچیزی را نشان می‌دهد. از این‌رو قیمت مسکن در این ماه تقریباً درجا زده و تغییرات آن نسبت به دی‌ماه در حد ریزنوسان 4 /0درصدی بوده است. به بیان دیگر سطح قیمت میانگین در معاملات مسکن ثبت‌شده طی یک ماه بهمن فقط حدود 60 هزار تومان افزایش یافته است. در بهمن‌ماه همچنین معاملات مسکن با قدری افت روبه‌رو بوده و در تهران هشت هزار و 500 واحد مسکونی فروخته شده است. به این ترتیب حجم معاملات مسکن با افت ماهانه 13درصدی و در عین حال رشد نقطه‌ای 117درصدی همراه بوده است. این در حالی است که در دی‌ماه حجم معاملات مسکن به نزدیکی مرز 10 هزار فقره رسیده بود. در یازدهمین ماه سال جریان تورم ماهانه و نقطه‌ای مسکن نیز روند کاهشی داشت؛ در این راستا نرخ تورم ماهانه حدود 7 /0 درصد نسبت به تورم ماهانه دی افت کرده و تورم نقطه‌ای نیز در حالی به 4 /16 درصد رسیده که این مقدار در دی‌ماه 3 /20 درصد بوده است. 

در واقع کاهش سرعت رشد قیمت مسکن در بهمن نسبت به ماه‌های پیش از آن سبب شده تورم مسکن در این ماه نسبت به ماه مشابه پارسال به حدود 16 درصد برسد و اگر این روند چند ماه دیگر ادامه پیدا کند، سطح تورم نقطه‌ای به صفر میل خواهد کرد. رسیدن به این نقطه مطلوب به منزله حاکمیت تمام‌عیار ثبات در بازار مسکن خواهد بود. کارشناسان می‌گویند ایست قیمت مسکن در یازدهمین ماه از سال 1400 ناشی از افزایش فروشنده‌ها و کاهش حضور موثر متقاضیان خرید خانه در بازار است؛ اما همچنان تعداد خریداران حاضر در بازار مسکن کم نیست و به همین خاطر حجم معاملات ثبت‌شده در این ماه نسبت به ماه مشابه پارسال 117 درصد افزایش یافته است.

جهش 15درصدی نفت

افزایش درگیری‌ها میان روسیه و اوکراین در هفته گذشته بازارهای جهانی را متحول کرد. در این میان نرخ شاخص‌های نفتی با صعود قابل توجه بیش از 15درصدی همراه شد. بهای نفت برنت در ساعات میانی دادوستدهای روز چهارشنبه از 113 دلار بر هر بشکه نیز فراتر رفت و شاخص نفت WTI نیز به 111 دلار رسید تا ضمن کاهش اختلاف این دو شاخص ارزی، رکوردهای جدیدی در کارنامه طلای سیاه ثبت شود. پلتس می‌گوید که نوسانات شدید قیمتی در بازار معاملات آتی طلای سیاه، به دنبال تغییرات شدیدی هستند که در بازار فیزیکی نفت خام مشاهده می‌شود. وی همچنین می‌گوید که شاخص نفتی برنت که معیار کلیدی مورد استفاده برای قیمت‌گذاری حدود دوسوم نفت خام جهان است، توانسته رکوردهای تاریخی جدیدی ثبت کند. در همین حال، بهای شاخص نفتی اورال روسیه با ثبت رکوردی عجیب، ۱۸ دلار پایین‌تر از بهای شاخص برنت معامله شد. اگر‌چه از یک‌سو ایالات متحده خواستار آزاد‌سازی ذخایر جهانی نفت شده، اما قیمت نفت در صورت عدم ورود جایگزین‌های قابل توجهی برای عرضه، احتمالاً بالای ۱۰۰ دلار در هر بشکه باقی می‌ماند. گفتنی است که صادرات نفت روسیه حدود هشت درصد از عرضه جهانی را به خود اختصاص داده است.

روز چهارشنبه اعضای اوپک‌پلاس نیز گرد هم آمدند تا در خصوص روند تولید و عرضه نفت در ماه آوریل تصمیم‌گیری کنند. در این نشست که در کمتر از 20 دقیقه پایان یافت، با تکرار همان تصمیمات قبلی، مقرر شد تولید نفت خام کشورهای عضو این ائتلاف در ماه آوریل ۴۰۰ هزار بشکه در روز افزایش یابد تا به محدودیت عرضه پنج میلیون و ۸۰۰ هزار بشکه در روز پایان بخشند. این تصمیم از ماه آگوست اجرایی شده است. گفتنی است اوپک‌پلاس در واکنش به فروپاشی تقاضا در اوج بحران شیوع کووید ۱۹، تولید خود را از ماه می سال ۲۰۲۰، ۹ میلیون و ۷۰۰ هزار بشکه در روز معادل حدود ۱۰ درصد از تقاضای جهانی محدود کرد، اما پس از آن زمان با بهبود تقاضا، محدودیت عرضه را به مرور تسهیل کرده است.