جایی برای پیرمردها نیست
سالمندان به چه نوع مسکنی نیاز دارند؟
علی‌اکبر محزون، مدیر کل دفتر جمعیت مرکز آمار ایران می‌گوید ایران از آغاز دهه ۹۰ «وارد فاز میانسالی» شده است و با افزایش جمعیت میانسالان و عبور آنها از سن ۶۵ سال «کشور در سال‌های آتی به لحاظ جمعیتی وارد فاز «سالمندی» خواهد شد».
هیرش سعیدیان: علی‌اکبر محزون، مدیر کل دفتر جمعیت مرکز آمار ایران می‌گوید ایران از آغاز دهه ۹۰ «وارد فاز میانسالی» شده است و با افزایش جمعیت میانسالان و عبور آنها از سن ۶۵ سال «کشور در سال‌های آتی به لحاظ جمعیتی وارد فاز «سالمندی» خواهد شد». هم‌اکنون از ۸۳ میلیون نفر جمعیت کشور هشت میلیون و 231 هزار نفر، (حدود ۹ /۹ درصد) سالمند بالای ۶۰ سال هستند که با توجه به نرخ نزولی باروری در کشور این درصد در سال ۱۴۳۰ به ۲۵ درصد خواهد رسید، در واقع از هر چهار نفر ایرانی یک نفر بالای ۶۰ سال خواهد داشت.
چنین تغییر پردامنه‌ای در نمودار شاخص‌های جمعیتی کشور بر بخش‌های مختلفی از جمله مسکن تاثیر خواهد گذاشت.
نرخ رشد اقتصادی که در اثر افزایش ضریب جمعیت سالمند کاهنده شده است در کنار کاهش بعد خانوار، تقاضا برای کوچک‌متراژها را افزایش خواهد داد. در حال حاضر از ۲۵ میلیون و 600 هزار خانواری که در کشور وجود دارد به طور متوسط هر خانوار شامل 23 /3 نفر است. با کاهش تدریجی این درصد نیاز به فضای مسکونی وسیع‌تر کاهش خواهد یافت. یک استاد کرسی جمعیت‌شناسی دانشگاه تهران می‌گوید: «نسبت فقر در افراد سالمند در ایران سه برابر نرخ فقر در جمعیت فعال است.» همین موضوع می‌تواند معضل رهاشدگی سالمندان را در سال‌های آتی وارد فاز بحران کند. رئیس بهزیستی کشور می‌گوید: «اگر ۲۰ سال پیش کودک رهاشده در خیابان‌ها داشتیم، اکنون سالمند رهاشده داریم.» تبعات اجتماعی سنگین چنین دورنمایی، لزوم سیاست‌گزینی پیشدستانه در حوزه مسکن را یادآور می‌شود. استرالیا از جمله کشورهایی است که از طریق برنامه ACHA طرح ملی مسکن سالمندان را مدیریت می‌کند. ترکیبی از کمک‌های فدرال در کنار تشویق بخش خصوصی به رعایت اصول مسکن‌سازی برای سالمندان از جمله پیش‌بینی فضای سبز نزدیک به مجتمع مسکونی ارزان‌ساز، گرمایش و سرمایش قابل اطمینان از جمله این موارد توصیه شده است.
Raymond J. Struyk پژوهشگر اقتصاد مسکن در واشنگتن معتقد است در هرگونه طراحی سیاست مسکن مرتبط با سالمندان باید سه فاکتور کلان: « 1- وضعیت سلامت، 2- میزان دقیق توانایی مالی و 3- وضعیت خانوار (سطح حمایت خانوار از سالمند و...) مورد بررسی سازمان‌های قابل اطمینان فدرال قرار گیرد.» در کشور ما نهادهای تصمیم‌ساز تاکنون برنامه خود را برای مقابله با سونامی سالمندان در حوزه مسکن اعلام نکرده‌اند. با توجه به محدود بودن ضریب بیمه‌ای در کشور و نوسان بالای متغیرهای اقتصادی، عدم آمادگی برای این وضعیت می‌تواند چهره سکونتگاه‌های معمول کشور را دستخوش تغییرات اساسی کند. سالمندان بی‌خانمان در کنار سالمندان دارای سرپناه نامناسب هم خود در معرض اختلالات روانی از جمله افسردگی هستند و هم اضطراب را در جامعه مشاهده‌گر افزایش خواهند داد.
