دنیای نوشیدنی‌ها

آیا نوشیدن شیر کاری غیرطبیعی است؟ در کدام کشورها مردم بیشترین میزان چای را می‌نوشند؟ جوامع مختلف چه نوشیدنی‌هایی مصرف می‌کنند؟ میزان مصرف شیر و آبمیوه در کشورهای مختلف چگونه است؟

در این بخش قصد داریم به جامعه‌شناسی نوشیدنی‌ها بپردازیم. اینکه مردم کشورهای مختلف جهان چه می‌نوشند و چگونه؟ لازم به ذکر است که بررسی ما در مورد جامعه‌شناسی نوشیدنی‌های غیرالکلی همچون شیر، آبمیوه، چای و نوشابه خواهد بود. همچنین نوشیدنی‌های غیرالکلی مختص کشورهای سراسر جهان که شاید نامش نیز تا به حال به گوشتان نخورده باشد، معرفی خواهند شد. زمانی که مردم تشنگی خود را با آب رفع نمی‌کنند، چیز دیگری می‌نوشند و آنچه برای نوشیدن انتخاب می‌کنند، می‌تواند روی سلامتی آنها تاثیر مستقیم داشته باشد. به همین دلیل، متخصصان حوزه تغذیه به‌طور دقیق، مصرف نوشیدنی‌های مختلف را پایش می‌کنند. برای مثال، نوشیدنی‌های قنددار که شامل نوشابه‌ها می‌شوند، قطعاً انتخاب ضعیفی هستند. دانشکده سلامت عمومی دانشگاه هاروارد، حقایقی را مطرح می‌کند که رابطه میان استفاده از نوشیدنی‌های قنددار و شیوع چاقی را به وضوح نشان می‌دهد. اما از طرف دیگر، آبمیوه و شیر، نوشیدنی‌های قابل قبولی هستند که اگر در حد اعتدال مصرف شوند، می‌توان از آنها استفاده کرد. با توجه به تحقیقی که در مورد میزان مصرف نوشیدنی‌های شیرین و قنددار در 187 کشور و با نمونه‌ای از هزاران نفر مردم این کشورها صورت گرفته، می‌توان فهمید که چه کشورهایی بیشترین و کمترین میزان مصرف این نوشیدنی‌ها را دارند. این تحقیق نشان می‌دهد بزرگسالانی که میانگین سنی آنها 20 سال و بالاتر است، به‌طور روزانه، تقریباً بیشتر از نصف یک فنجان یا 5/4 اونس نوشیدنی شیرین و قنددار می‌نوشند. افراد جوان‌تر بیشتر از بزرگسالان با میانگین 20 سال و بیشتر نوشیدنی شیرین و قنددار می‌نوشند و همچنین، زنان پیرتر به اندازه باقی گروه‌ها، از این نوشیدنی‌ها استفاده نمی‌کنند. با توجه به این تحقیق، آمریکای مرکزی، جزایر کارائیب و کشورهای شمالی آمریکای جنوبی، تنها مناطقی هستند که مردمشان بیشتر از میانگین جهانی، نوشیدنی‌های شیرین و قنددار مصرف می‌کنند؛ یعنی بیشتر از یک فنجان در روز. در سطح کشوری، مردم هیچ کشوری به اندازه ترینیداد و توباگو، به نوشیدنی‌های شیرین و قنددار علاقه ندارند. مردم این کشور به‌طور روزانه حدود 20 اونس (یک اونس = 5/29 میلی‌لیتر) از این نوشیدنی‌ها را مصرف می‌کنند. همچنین مردم باربادوس، کوبا و جمهوری دومینیکن، روزانه 16 اونس از نوشیدنی‌های شیرین و قنددار را می‌نوشند. ایالات متحده در این رده‌بندی در جایگاه بیست‌وششم قرار دارد و کانادا، شیلی و آرژانتین و آفریقای جنوبی نیز رتبه‌ای نزدیک به ایالات متحده دارند. کشورهای آسیای شرقی کمترین میزان مصرف نوشیدنی‌های شیرین و گازدار را دارند و مردم چین و بعد از آن کره شمالی، به ترتیب، از سایر کشورهای جهان، کمتر از این نوشیدنی‌های شیرین مصرف می‌کنند.

چه کسانی آبمیوه می‌نوشند؟

به‌طور میانگین مردم جهان روزانه 2/1 اونس آبمیوه مصرف می‌کنند. در کشورهای ثروتمند، مردم بیشترین مقدار مصرف آبمیوه را دارند و مردم کشورهای فقیر، از سایر کشورها کمتر آبمیوه می‌نوشند. به‌طور میانگین، هر فرد در نیوزیلند از مردم سایر کشورها بیشتر آبمیوه مصرف می‌کند، حدوداً روزی هشت اونس. همچنین مردم کلمبیا علاقه زیادی به آبمیوه دارند و به‌طور میانگین، روزانه حدود شش اونس آبمیوه می‌نوشند. همچنین آمریکایی‌ها که برای بیش از دو دهه است که مصرف آب پرتقال آنها کاهش پیدا کرده است، علاقه زیادی به آبمیوه دارند. از طرفی مردم آسیای شرقی علاقه چندانی به آبمیوه ندارند و چینی‌ها کمترین میزان آبمیوه را در میان سایر مردم کشورهای جهان، مصرف می‌کنند.

دوستداران شیر

مردم جهان به همان اندازه که نوشابه و دیگر نوشیدنی‌های شیرین و قنددار را مصرف می‌کنند، شیر می‌نوشند. تقریباً چیزی بیشتر از نصف یک فنجان در طول یک روز. اگرچه این افراد بزرگسال‌تر هستند که بیشترین میزان مصرف شیر را دارند. در حالی که در مورد نوشابه و نوشیدنی‌های قنددار و شیرین، جوان‌ترها بیشتر از افراد مسن‌تر، از این نوشیدنی‌ها مصرف می‌کردند. بنابراین به نظر می‌رسد جوان‌ترها که نگرانی کمتری در مورد پایان عمر و سلامت خود دارند، توجه چندانی به شیر نمی‌کنند و ترجیح می‌دهند از نوشیدنی‌های شیرین و قنددار مصرف کنند. در مقابل مسن‌ترها که نگران سلامتی و طول عمر خود هستند، مصرف نوشابه را کنار می‌گذارند و به نوشیدن شیر روی می‌آورند. تا جایی که زنان مسن که به‌طور میانگین، کمترین مصرف روزانه نوشابه و نوشیدنی‌های شیرین را داشتند، در مصرف شیر در جایگاه نخست قرار دارند. به‌طوری که روزانه چیزی حدود 5/5 اونس شیر مصرف می‌کنند. مردم هیچ کشوری به اندازه سوئد و ایسلند به شیر علاقه ندارند. به‌طوری که سوئدی‌ها و ایسلندی‌ها با مصرف روزانه بیش از 12 اونس شیر، در صدر رده‌بندی نوشیدن شیر قرار دارند. همچنین مردمان آمریکای مرکزی و آمریکای لاتین نیز به نوشیدن شیر علاقه زیادی نشان می‌دهند. آنها به‌طور میانگین روزانه بیش از هشت اونس شیر مصرف می‌کنند. همچنین مردم کاستاریکا، بوسنی و هرزگوین، فنلاند و سریلانکا روزانه بیش از 10 اونس شیر می‌نوشند. ایالات متحده آمریکا در مصرف شیر در رده شصت‌وهفتم قرار دارد. به‌طوری که مردم ایالات متحده به‌طور میانگین، روزانه کمتر از شش اونس شیر می‌نوشند. به‌طور عکس، همچنین به‌رغم اینکه علاقه مردم چین به شیر در حال افزایش است، اما آنها همچنان در مصرف شیر نیز، در رده‌های آخر قرار دارند. مردم کره شمالی و اندونزی نیز در نوشیدن شیر، وضعیتی مشابه با چین دارند. نکته جالب دیگری که اشاره به آن می‌تواند مهم باشد، این است که چگونه مصرف شیر با بالا رفتن سن، تغییر می‌کند. در حالی که در مورد مصرف آبمیوه و نوشابه، جهت تغییرات برعکس است. مصرف شیر در سراسر جهان به این صورت است که هرچه مردم پیرتر می‌شوند، شیر بیشتری مصرف می‌کنند. در حالی که در مورد مصرف نوشابه و سایر نوشیدنی‌های قنددار و شیرین، با افزایش سن، میزان مصرف کاهش می‌یابد. مصرف آبمیوه نیز با افزایش سن، در سراسر جهان تغییر زیادی نمی‌کند و تقریباً در همان سطح قبلی باقی می‌ماند.

چای‌نوشان

چین، بیشترین میزان مصرف چای را میان سایر کشورها دارد. چیزی حدود 6/1 میلیارد پوند در هر سال. اما اگر به سرانه مصرف چای توجه کنیم، خواهیم دید که مردم ترکیه در صدر رده‌بندی مصرف چای سرانه قرار دارند. با توجه به نوشیدن چای که به نوعی فرهنگ جوامع به حساب می‌آید، بعید به نظر می‌رسد که طی سال‌های آینده نیز این رده‌بندی چنان تغییر کند که کشورهای صدر جدول، جای خود را به کشورهای قعر این رده‌بندی دهند. فرهنگی که در اثر دسترسی مردم کشورهای مختلف به چای، بینشی که نسبت به نوشیدن چای دارند، آب‌وهوا، مقبولیت در جامعه و ذائقه‌ای که از دوران کودکی در انسان ایجاد می‌شود، به وجود آمده است. به‌طور سرانه، مردم ترکیه سالانه حدود هفت پوند چای مصرف می‌کنند. همچنین این عدد برای ایرلندی‌ها 8/4 پوند، بریتانیایی‌ها 2/4 پوند، روس‌ها حدود سه پوند و مصری‌ها حدود 2/2 پوند است. از طرفی کشورهای مکزیک، برزیل و کلمبیا کمترین میزان مصرف چای را دارند. به‌طوری که به‌طور سرانه، مکزیکی‌ها حدود 4‌03/0 پوند، برزیلی‌ها حدود 038/0 پوند و کلمبیایی‌ها نیز حدود 038/0 پوند چای را در سال مصرف می‌کنند. در این رده‌بندی چینی‌ها با مصرف سرانه 2/1 پوند چای در هر سال در جایگاه نوزدهم قرار دارند. مردم ایالات متحده نیز با مصرف سرانه 5/0 پوند چای در سال سی‌وچهارم هستند. لازم به ذکر است که ارقام مربوط به این رده‌بندی از گزارش‌های بانک جهانی در سال 2014 برگرفته شده‌اند.

منطق نوشیدن شیر

برخی از مردم جهان و از فرهنگ‌های رایج، امروزه بر این عقیده هستند که نوشیدن شیر، کاری غیرطبیعی است. آنها به دیگر مردمی که شیر می‌نوشند می‌گویند که انسان‌ها نباید شیر بنوشند. حتی یکی از هنرمندان معروف آمریکایی، موزیک‌ویدئویی ساخته، مبنی بر اینکه نوشیدن شیر کار اشتباهی است. همچنین اگر در اینترنت در مورد نوشیدن شیر جست‌وجو کنید، مقاله‌های بسیاری را خواهید یافت که نویسندگان آنها ادعا می‌کنند، این کار غیرطبیعی است. اما سوال این است که آیا واقعاً نوشیدن شیر، کاری بر‌خلاف اصول طبیعت است؟ یکی از موضوعات مورد اهمیت در مورد نوشیدنی‌ها این است که مردم برای بیش از هزار سال است که شیر می‌نوشند. بشر به پرورش گاو اقدام می‌ورزیده و این کار نه‌فقط برای استفاده از گوشت آن، بلکه برای مصرف شیر نیز بوده است. یکی از گزارش‌های نشریه بلومبرگ که در سال 2012 منتشر شد، نشان می‌دهد مردم احتمالاً قبل از اینکه به استفاده از حبوبات روی آورند و حتی نحوه کاشت و مصرف آن را بدانند، شیر می‌نوشیدند. در طول تاریخ و در کشورهای مختلف، همیشه گاوها منبع اصلی شیر نبوده‌اند. نوع حیوانی که بشر آن را به خاطر تولید شیر پرورش می‌دهد، بستگی به آب‌وهوای هر منطقه دارد. برای مثال در هند و پاکستان، مردم از شیر گاومیش استفاده می‌کنند و این حیوان را پرورش می‌دهند. در مناطق صحرایی، مردم شیر شتر را ترجیح می‌دهند و به نگهداری از شترها اقدام می‌ورزند. در کوهستان‌ها مردم از شیر گوسفندان و بزها می‌نوشند و در مناطقی که آب‌وهوای شمالی دارند، این گوزن‌های شمالی هستند که شیر مردم این مناطق را تامین می‌کنند. بنابراین اگرچه منابع تامین شیر در طول تاریخ و در مناطق مختلف جهان یکسان نیست، اما نمی‌توان این حقیقت را انکار کرد که مردم همواره شیر می‌نوشیده‌اند.

فرهنگ نوشیدن شیر از کجا می‌آید؟

عده‌ای بر این عقیده هستند که فرهنگ نوشیدن شیر، محصول غرب و کشورهای غربی است. اما این حرف درست نیست. نوشیدن شیر پدیده‌ای نیست که بتوان ظهور آن را به غرب نسبت داد. امروزه بسیاری از مردم جهان فکر می‌کنند که کشاورزی روزانه و دامداری، ابتدا در اروپا به وجود آمد و آسیایی‌ها و آفریقایی‌ها، نمی‌توانسته‌اند محصولات روزانه دام‌ها را تولید و مصرف کنند که البته این نگرش کاملاً اشتباه است. مقاله بلومبرگ که پیش از این به آن اشاره کردیم، نشان می‌دهد دامداری و کشاورزی روزانه در اروپا آغاز نشد و بر این عقیده است که پرورش حیوانات اهلی، احتمالاً پنج هزار سال قبل از میلاد مسیح و در آسیای شرقی آغاز شده است. بنابراین از آسیای شرقی، تکنولوژی پرورش حیوانات اهلی و تولید شیر، به صحرای آفریقا و غرب رسیده است. با توجه به این مقاله، محققان از طریق آنالیز شیمیایی باقی‌مانده‌های شیر که از ظروف سفالی عهد باستان جذب شده‌اند، به این نتیجه رسیدند که اساساً، پرورش حیوانات اهلی و تولید شیر، متعلق به آسیای شرقی است. همچنین این مقاله نشان می‌دهد آسیا و آفریقا، فرهنگ استفاده از محصولات روزانه دام‌ها را رواج و به سایر مردم جهان، انتقال داده‌اند. اینکه گفته شود آسیایی‌ها و آفریقایی‌ها نمی‌توانسته‌اند محصولات روزانه دام‌ها را تولید و مصرف کنند، حرفی نامفهوم است. آسیایی‌ها و آفریقایی‌ها از یک نژاد نیستند، اما هر کدام از مردمان مختلفی با فرهنگ‌های متفاوت تشکیل شده‌اند. بعضی از فرهنگ‌ها در آسیا و آفریقا به شدت به شیر وابسته هستند. یک مثال مهم در این مورد، کشور هند است. قابل توجه است که هند، بزرگ‌ترین گله‌های دام را در سراسر جهان پرورش می‌دهد و مصرف محصولات دامی بسیار بالایی دارد و به یکی از رهبران جهان در این زمینه تبدیل شده است. نمونه دیگر، کشور ماسای در آفریقاست که اساساً زندگی مردم آن، به مصرف شیر وابسته است. بسیاری از مردم اظهار می‌کنند به خاطر اینکه خیلی از مردم سراسر جهان در هضم لاکتوز موجود در شیر مشکل دارند، بنابراین نوشیدن شیر کاری غیرطبیعی است. اما باید بگوییم با اینکه مردمی وجود دارند که هضم لاکتوز شیر برایشان سخت است، اما بشر قطعاً می‌تواند شیر بنوشد. در بدن انسان‌ها آنزیمی به نام لاکتاز تولید می‌شود که کار آن، هضم لاکتوز موجود در شیر است. اگر نوشیدن شیر امری خلاف قوانین طبیعت است، پس چرا انسان‌ها حتی بعد از اینکه به‌طور کامل رشد یافتند و از مرحله نوزادی عبور کردند، باز هم این آنزیم در بدنشان تولید می‌شود؟

تنها گونه‌ای که در بزرگسالی هم شیر مصرف می‌کند

انسان‌ها تنها گونه‌ای هستند که بعد از نوزادی هم شیر مصرف می‌کنند. اما این موضوع می‌تواند به خاطر این باشد که آنها توانایی هضم شیر را بعد از دوران نوزادی از دست نمی‌دهند و آن را در طول زندگی با خود به همراه دارند. اما حیواناتی مثل گاو و گوسفند که کاملاً وابسته به شیر متولد می‌شوند، نهایتاً توانایی خود را در هضم شیر از دست می‌دهند. یعنی سیستم گوارشی آنها تغییر می‌کند و به آنها این اجازه را می‌دهد که منحصراً با مصرف حبوبات و گیاهان به زندگی خود ادامه دهند. این واقعیت که در سیستم گوارشی انسان‌ها تغییر چندانی پدید نمی‌آید و تولید آنزیم لاکتاز در بدن انسان ادامه پیدا می‌کند، پایه‌های محکمی برای این ادعا فراهم می‌کند که انسان‌ها برای مصرف شیر حتی در بزرگسالی، طراحی شده‌اند و این کار امری غیرطبیعی نیست.

نوشیدن شیر ‌گونه دیگر

احتمالاً دلیل اصلی بعضی از مردم و جوامع سراسر جهان برای اینکه اذعان می‌کنند نوشیدن شیر امری خلاف قوانین طبیعت است این باشد که آنها ادعا می‌کنند، انسان تنها گونه‌ای است که از شیر‌ گونه دیگر مصرف می‌کند. اما باید بگوییم منطق این استدلال اشتباه است. زیرا اگر شما از منطق این افراد برای تجزیه‌وتحلیل سایر کارهای بشر استفاده کنید، بسیاری از کارها خواهند بود که می‌توان آنها را غیرطبیعی قلمداد کرد. به عنوان مثال ما خودمان برای خودمان غذا تولید می‌کنیم، برای خودمان ماشین می‌سازیم و برای خودمان لباس می‌دوزیم. اگر قرار بود با منطق کسانی که می‌گویند نوشیدن شیر به این دلیل کاری غیرطبیعی است که فقط انسان از شیر ‌گونه دیگر می‌نوشد و هیچ‌گونه دیگری این کار را انجام نمی‌دهد، پس تولید خودرو هم کاری غیر‌طبیعی است، چون هیچ گونه دیگری این کار را انجام نمی‌دهد.

ضمن اینکه تحقیقات اخیر نشان می‌دهند انسان‌ها تنها گونه‌ای از آفرینش نیستند که شیر ‌گونه دیگر را مصرف می‌کنند. محققان به این نتیجه رسیده‌اند که مورچه‌ها، از گروه‌های شته نگهداری می‌کنند؛ آن هم به این دلیل که این شته‌ها شیر تولید می‌کنند و شیر آنها به درد مورچه‌ها می‌خورد.