نعمت و نقمت

در بین اقتصادهای صنعتی و توسعه‌یافته دنیا، از چین گرفته تا آمریکا و آلمان و ژاپن و کره جنوبی و حتی برزیل، اقتصادی نمی‌بینیم که بتوان از آن به عنوان یک اقتصاد نفتی یاد کرد. به نظر می‌رسد کشورهایی که تولیدکننده و صادرکننده عمده نفت هستند، اساساً راهی به سوی صنعتی شدن نداشته و گرفتار نفرین نفت شده‌اند. حداقل در دهه‌های گذشته این مسئله وجود داشته است که اقتصادهای عمده نفتی با فروش و صادرات نفت به کشورهای صنعتی روزگار گذرانده و خود به مصرف‌کننده کالاهای صنعتی تبدیل شدند.

این شرایط البته برای همه اقتصادهای نفتی یکسان نمانده و از جایی به بعد برخی کشورها با یافتن مزیت‌های خود در مسیر توسعه قرار گرفتند. برخی از آنها مانند کشورهای حوزه خلیج فارس یاد گرفتند که درآمدهای نفتی را به کانال صحیح خود هدایت کنند و دیگر نیازی ندیدند وارد صنایع بزرگ شوند و به راه توسعه خدمات و فناوری‌های روز رفتند. در عین حال به توسعه زیرساخت‌های صنعتی مزیت‌دار خود مانند توسعه پتروشیمی‌ها رفتند. اقتصادهای نفتی امروز نیازی ندیدند که چرخ را مجدد اختراع کنند و به رقابت با صنایعی بپردازند که در دیگر کشورها در بالاترین حد خود توسعه یافته است، بلکه به حوزه‌های جدید نقب زدند. در این میان هم برخی از اقتصادهای نفتی مانند ایران، ونزوئلا و نیجریه هنوز وابسته به فروش نفت و درگیر بیماری‌های نفتی هستند.