قیام علیه پیشرفت

  محبوبه فکوری: با وجود مخالفت‌های جدی کاربران در فضای مجازی، کارشناسان و صاحب‌نظران حوزه کسب‌وکارهای فناورانه با طرح موسوم به صیانت حقوق کاربران از فضای مجازی، نمایندگان مجلس با 121 رای موافق این طرح را مشمول اصل 85 قانون اساسی کردند؛ یعنی این طرح برای تصویب به صحن علنی نمی‌آید و در نهایت هرآنچه مصوبه کمیسیون تخصصی باشد به شورای نگهبان ارسال می‌شود. طرحی که اگرچه هنوز نهایی نشده اما آنچه از آن برمی‌آید محدودیت فعالیت در فضای مجازی به‌ویژه اپلیکیشن‌های خارجی است، در حالی که کسب‌وکارهای زیادی در شبکه‌های اجتماعی و فضای مجازی به راه افتاده و در دوران کرونا رونق گرفته است. حالا تصویب و اجرای این طرح به یک تهدید جدی برا این کسب‌وکارها و فعالیت‌های خرد اقتصادی تبدیل شده است.

آن‌گونه که آمارهای رسمی نشان می‌دهند ارزش اسمی معاملات تجارت الکترونیکی در سال 99 در ایران به 1097 میلیارد تومان رسیده که نسبت به سال 98 حداقل رشد 159درصدی را از خود به جای گذاشته است؛ پس نه این معاملات ارزش کمی در اقتصاد ایران دارند و نه می‌توان آنها را حذف کرد و برای آن تصمیمی شبیه فیلترینگ اتخاذ کرد. نکته حائز اهمیت آن است که اکنون این بخش از کسب‌وکارها و اقتصاد ایران، دیگر یک بخش کوچک و نهفته نیست که بتوان برای آن تصمیم گرفت، به‌خصوص اینکه از زمان شیوع ویروس کرونا، دیگر کمتر کسی خبر از خریدهای اینترنتی نداشته و از ابزار گوشی تلفن همراه هوشمند خود برای تامین روزانه مایحتاج خود به صورت اینترنتی استفاده نمی‌کند؛ بنابراین دیگر سیاستگذاران نمی‌توانند بی‌تفاوت نسبت به تصمیمات خود، از کنار این بخش عظیم و دارای گردش مالی کلان در اقتصاد ایران رد شوند. حال اخبار مربوط به فیلترینگ فضای مجازی در حالی منتشر می‌شود که استارت‌آپ یک فرد ایرانی به ارزش چهار میلیارد دلار در بورس نیویورک عرضه شده است و این خود نشان‌دهنده ظرفیت بالایی است که در این حوزه نهفته است. نکته حائز اهمیت آن است که هم‌اکنون در بستر شبکه‌های اجتماعی مرسوم در ایران، کسب‌وکارهای بسیاری شکل گرفته‌اند که افراد زیادی را به کار مشغول کرده‌اند؛ آن هم در شرایطی که دولت توانمندی ایجاد اشتغال و ارزش افزوده برای بسیاری از کسب‌وکارها را به دلیل کمبود منابع مالی و کسری بودجه در اختیار ندارد، بنابراین هر تصمیم ناپخته‌ای چه از سوی دولت و چه از سوی مجلس می‌تواند آثار جبران‌ناپذیری را بر اقتصاد تحمیل کند. به همین دلیل بسیاری از فعالان فضای مجازی تلاش کردند که صدای مخالفت خود با تصویب و اجرای این طرح را به گوش نمایندگان مجلس برسانند. آنها بر این نکته پافشاری کردند که محدودسازی سرویس‌دهندگان خارجی و مسدود کردن آنها به هیچ وجه به کسب‌وکارهای ایرانی کمک نمی‌کند؛ چراکه رشد در فضای رقابت ایجاد می‌شود و کیفیت خدمات با تنوع انتخاب‌های کاربران بالا می‌رود؛ بنابراین مهم‌ترین حمایتی که دولت و نهادهای سیاستگذار می‌توانند از کسب‌وکارهای ایران داشته باشند، کاهش دخالت‌ها و رفع ده‌ها مجوز و محدودیت غیرضروری است که هر روز بر این گروه تحمیل می‌شود. حال وقت آن است که از تجربه‌های شکست‌خورده پیشین درس گرفته و از اقداماتی که با منطق دنیای دیجیتال سازگار نیست اجتناب شود.