کدام مفاهمه؟

  معین حسین‌پور: وزیر نیرو بارها در سخنان و مصاحبه‌ها سعی کرده است بدمصرفی در ایران را گوشزد کند و خواستار اصلاح الگوی مصرف شود. در آخرین اظهارنظر در روز خبرنگار، خواستار کمک رسانه‌ها و مفاهمه مردم شد. «رضا اردکانیان» از مدیریت توامان عرضه و تقاضا سخن گفت و اعلام کرد که به شرطی در این برنامه موفق خواهیم شد که یک سطح مفاهمه بین ما و مردم برقرار باشد. وزیر نیرو تاکید کرد که برای تداوم زندگی و پایداری توسعه در کشورمان، باید عادات خود به‌ویژه در مصرف منابع مختلف را تغییر دهیم. اما این تاکیدات و توصیه‌ها تاکنون چندبار شنیده شده و چه اثری داشته است؟ آیا توصیه‌ها توانسته میزان مصرف را بهبود بخشد؟ اگر این‌طور بود سرمایه‌گذاری‌های هنگفت، صرفاً برای عبور از پیک مصرف تابستان انجام نمی‌گرفت. در واقع بخشی از انرژی و وقت وزارت نیرو، هرساله صرف این می‌شود که با ایجاد زیرساخت‌ها، تنها پیک مصرف تابستان را بدون خاموشی عبور دهند. تمام این سرمایه‌گذاری برای 200 ساعت پیک مصرف است. تنها در برق منطقه‌ای تهران، در طول چهار سال گذشته حدود دو هزار میلیارد تومان سرمایه‌گذاری انجام شده است که در مابقی سال، این سرمایه‌گذاری استفاده و بازدهی‌ای ندارد. اگر توصیه‌ها در طول سالیان اخیر جواب می‌داد، قطعاً پیک مصرف تابستان، هر سال بیشتر از سال قبل نبود و سرمایه‌گذاری در بخش‌های مولدتری انجام می‌گرفت. سیاست وزارت نیرو، تنها مدیریت عرضه است و تابع تقاضاست. تقاضا هرچه بیشتر شود، عرضه را به طریقی افزایش می‌دهند، حتی اگر لازم باشد از شمال و جنوب، آب دریا را روانه مرکز می‌کنند. نمی‌توان به چنین مدیریتی، مدیریت توامان عرضه و تقاضا گفت. مهم‌ترین سیگنال برای کاهش تقاضا، اصلاح قیمتی است، قیمتی که اکنون با توجه به تورم ایجادشده، ارزان‌تر از همیشه شده و تنها مشوق مصرف بی‌رویه است. شاید اکنون که رضا اردکانیان در سر کار است، ملاحظاتی در خصوص گفتن برخی نکات دارد. اصلاح قیمتی در حوزه انرژی با موانع سنگین و مقاومت‌هایی روبه‌رو است. دولت در شرایطی که به شدت از سرمایه اجتماعی‌اش کاسته شده، خطر اصلاح قیمتی را به جان نمی‌خرد. «حمید چیت‌چیان» وزیر نیرو دولت یازدهم، پس از پایان دوران وزارت در تحلیلی در روزنامه «دنیای اقتصاد»، ریشه چالش آب و برق در ایران را در اقتصاد سیاسی پشت حوزه نیرو دید. چیت‌چیان از تلاش‌های بی‌سرانجامی نوشت که او و تیمش برای اصلاحات قیمتی کردند اما با مقاومت از سوی تیم اقتصادی دولت به ویژه سازمان برنامه و بودجه مواجه شدند. این نوشته چیت‌چیان می‌تواند عمق ماجرا را نشان دهد: «رئیس‌جمهوری محترم و مسوولان اقتصادی دولت از داد و فریادهای وزیر نیرو در دولت به زار آمده بودند و وزیر نیرو از فشار روزافزون تقاضای برق و آب بیشتر هرساله کشور و پولی که نداشت تا با آن تاسیسات جدید را بسازد یا مطالبه بخش خصوصی و بانک‌ها را بدهد به جان آمده بود.» شاید این سخن وزیر پیشین، حرف دل وزیر فعلی نیز باشد. با این اوصاف، شاید وزارت نیرو که از مفاهمه با سیاسیون ناامید شده، در اندیشه کمک گرفتن از خود مردم برای آغاز اصلاحات است. شاید مفاهمه، بدین معنی است که بخشی از مردم که الگوی مصرف را رعایت می‌کنند، خود برای انجام تعهد به نسل‌های آینده، خواستار اصلاح قیمتی شوند تا بازدارنده قیمتی در صنعت آب و برق فعال شود.