جزیره تاجران ناشناخته

  بهاره چراغی: «از آب گل‌آلود ماهی گرفتن» ویژگی بارز صادرکنندگانی است که بعد از تغییر چهره سیاست‌های ارزی و تجاری ظاهر شدند. آمارها نشان می‌دهد با وجود کاهش وزنی تجارت خارجی، اعم از صادرات و واردات، تعداد فعالان تجارت خارجی از جمله صادرکنندگان افزایش یافته است. در این میان هجوم برای دریافت کارت‌های بازرگانی نیز از همین مساله حکایت دارد. در حالی که هجوم برای واردات به دلیل انگیزه دریافت ارز ارزان قابل پیش‌بینی بود، گفته می‌شود گمنامانی هم به حوزه صادرات پیوسته‌اند که ریسک صادرات کالای باکیفیت و خوشنامی صادرکننده ایرانی را بالا برده و در معرض تهدید قرار داده‌اند. بر اساس آمارهای سازمان توسعه تجارت تا سال 1396 حدود هشت هزار صادرکننده فعال در کشور وجود داشت. اما در سال 1397 به دلیل جذابیت دلار 4200تومانی به یکباره تعداد واردکننده‌ها افزایش قابل‌توجهی پیدا کرد. از سوی دیگر سیاست‌های اعمال‌شده با هدف بازگرداندن ارز ناشی از صادرات به کشور هم باعث افزایش عجیب آمار صادرکنندگان شد. به‌طوری که سال گذشته بیش از شش هزار و 400 صادرکننده جدید به تعداد صادرکنندگان کشور اضافه شد. مطابق با ارزیابی‌ها بار اصلی صادرات سال 1397 بر دوش 445 صادرکننده بود که هیچ نشانی از آنها وجود ندارد؛ صادرکنندگانی که بیش از پنج میلیارد دلار ارزآوری برای کشور داشتند اما ارز ناشی از صادراتشان را به کشور بازنگرداندند. اما چه شد که صادرات برای این دسته از صادرکنندگان بی‌نام و نشان جذاب و دوست‌داشتنی شد؟ بسیاری از فعالان اقتصادی نوک پیکان ظهور چنین چالش‌هایی را به سمت سیاست‌های نادرست ارزی و تجاری نشانه می‌گیرند. به اعتقاد آنها خطای سیاستگذار در یک‌سال گذشته باعث شده صادرکنندگان بی‌نام و نشان، بی‌هویت و بی‌شناسنامه پا را به عرصه تجارت کشور بگذارند و میدان بازی اقتصاد در حوزه صادرات را به دست بگیرند. این موضوع باعث شده صادرکنندگان خوشنام و شناسنامه‌دار کشور به حاشیه رانده و در فعالیت‌های تجاری خود گوشه‌نشینی را ناخواسته انتخاب کنند. زیرا صاحب‌نظران معتقدند یکی از تبعات جدی ظهور صادرکنندگان بی‌هویت، پیدایش رقابت ناسالم بین آنها و صادرکنندگان قانونمند است. به اعتقاد آنها سیاستگذاران تجارت کشور، با اتخاذ سیاست‌های نامتوازن تجاری نهایتاً رقابت نابرابری را بین دو گروه صادرکننده «قانونمند، شناخته‌شده و دارای اعتبار» و گروه صادرکننده «زیرزمینی، نامشخص یا کمتر شناخته‌شده» به وجود آورده‌اند. «تجارت فردا» در پرونده پیش‌رو به این مساله پرداخته که آیا ورود تاجران ناشناخته به جزیره تجارت کشور به دلیل بهبود شرایط و تسهیل تجارت و رونق تولید بوده و باید آن را به فال نیک گرفت یا محصول رانت و مشکل سیاستگذاری ارزی و تجاری بوده است. همچنین این موضوع زیر ذره‌بین قرار گرفته که اصولاً سیاستگذاران در حوزه صادرات چه اشتباهی مرتکب شده‌اند که منجر به ظهور صادرکنندگان گمنام، بی‌هویت و ناشناخته به میدان بازی تجارت کشور شده است.