میل خاموشی

فاطمه شیرزادی: محسن رنانی، اقتصاددان، ضمن انتقاد از انتشار حجم عمده داده‌ها و اطلاعات در شبکه‌های اجتماعی پیشنهاد کرده که دست‌کم برای مدتی دست به «سکوت ملی» بزنیم. این چهره شناخته‌شده نوشتاری با عنوان «سکوت ملی، امید ملی» منتشر کرده که نکات انتقادی مختلفی در باب امید و ناامیدی در سطح فردی و اجتماعی در آن مطرح شده، اما بخش عمده‌ای از این انتقادات ناظر به ناامیدی خود او از نتیجه‌بخش بودن فعالیت در شبکه‌های اجتماعی است. رنانی در بخشی از این نوشتار که 9 آذرماه منتشر شده، آورده است: «فقط در جوامعی که گروه‌های مرجع اجتماعی حضور جدی دارند و اطلاعات سره از ناسره را بازشناسی می‌کنند و به مردم آگاهی می‌دهند، انبوه اطلاعات می‌تواند به رشد آگاهی اجتماعی کمک کند. در غیر این صورت انبوه اطلاعات منجر به پریشانی می‌شود.» او در ادامه با طرح چند پرسش نگاه منفی خود به انتشار خبر و تحلیل در شبکه‌های اجتماعی را نمایان کرده است: «راستی ما کدام تحلیل از کدام بخش از ضعف یا فساد نظام تدبیر را علنی نکرده‌ایم و از آنها که منتشر کرده‌ایم کدام‌یک بر روی بهبود واقعی و بلندمدت (نه اقدامات تسکینی) موثر بوده است؟ فکر نمی‌کنیم ما داریم با این حجم انبوه تولید و انتشار اطلاعات، هم جامعه را به سوی کرختی روانی سوق می‌دهیم و هم مسوولان را مصونیت می‌بخشیم؟ چون عملاً همه مسوولان می‌بینند در تمام حوزه‌های دیگر اوضاع چنان بد است که اگر روزگاری خطاکاری آنها نیز آشکار شود مشکلی ایجاد نمی‌شود.»

محسن رنانی در سال‌های اخیر به سبب فعالیت در شبکه‌های اجتماعی و البته طرح نظرات انتقادی و متفاوت به چهره‌ای شناخته‌شده در حوزه عمومی تبدیل شده است، اما به نظر می‌رسد اکنون از اثرگذاری در این فضا ناامید شده است: «به گمان من جامعه ما تقریباً همه آنچه را باید از فساد و ناکارآمدی و بی‌عدالتی نظام تدبیر کنونی بداند، می‌داند و همه آنچه نویسندگان و روشنفکران و صاحب‌نظران باید بگویند گفته شده است. گفتن بیش از این تنها به فرسودگی ما می‌انجامد. اکنون زمان عمل است باید منتظر بمانیم و به نظام تدبیر فرصت بدهیم تا خودش را بازیابد شاید تصمیم بگیرد خود را اصلاح یا متحول کند.»

یکی از اولین پرسش‌هایی که درباره موضع‌گیری تازه این اقتصاددان مطرح می‌شود این است که تا چه حد می‌توان به این موضوع خوش‌بین بود که نظام تدبیر در صورت سکوت جامعه و روشنفکران و بدون مطالبه‌گری دست به اصلاح خود بزند؟ این پاسخ رنانی است: «عزیزانی خواهند گفت تا فشار اجتماعی نباشد حکومت اصلاح نمی‌شود اما این جنس از فشار اجتماعی که ما در فضای مجازی داریم، ظرفیت اصلاحش بر روی حکومت بیش از این نیست، اما ظرفیت تخریبش برای امید اجتماعی خیلی زیاد است.» این اقتصاددان در نهایت اعلام کرده تا زمانی که بیماری «امیدکشی» از قلمش بیرون نرفته است فعالیت شخصی خود را در فضای مجازی متوقف می‌کند. او ضمن دعوت دیگر نویسندگان و کنشگران به سکوت، اظهار کرده است: «برای اینکه «امید ملی» بازسازی شود نیازمند آنیم که دست‌کم برای مدتی دست به «سکوت ملی» بزنیم.»