شوک جنگ لفظی به بازارها

 مجید حیدری: هفته گذشته، بازارهای داخلی و خارجی نسبت به پیام‌های رد و بدل شده میان روسای جمهور ایران و آمریکا واکنش نشان دادند. در این خصوص بازار نفت روند افزایشی به خود گرفت، هرچند این افزایش به شکلی نبود که سطح شاخص قیمت در این بازار، به سطوح قبلی هفته‌های گذشته برسد. در بازارهای داخلی به‌خصوص در بازار سکه و طلا، این شوک قابل توجه‌تر بود و اثر روانی قابل توجهی داشت. به نحوی که قیمت ارز و سکه وارد فازهای جدیدی شدند، هرچند انعکاس خبر انتخاب رئیس‌کل بانک مرکزی باعث بهبود وضعیت در انتهای هفته گذشته شد. در بازار بورس داخلی نیز این جنگ لفظی باعث احتیاط در معاملات هفته مورد بررسی شده بود. هرچند به نظر می‌رسد که با اتمام این جنگ لفظی اثر نوسان قیمتی در بازارهای داخلی و خارجی نیز کمرنگ‌تر شود.

بازار نفت در سایه ریسک‌های سیاسی

قیمت نفت هفته گذشته روند تقریباً آرامی را پشت سر گذاشت، اما به نظر نمی‌رسد این روند بتواند در هفته‌های آتی نیز تمدید شود. مهم‌ترین دلیل برای این پیش‌بینی وجود ریسک‌های سیاسی و اقتصادی در بازار نفت است. به گزارش بانک مرکزی، روز دوشنبه تشدید تنش‌ها بین آمریکا و ایران منجر به روند تقویتی بازار نفت در معاملات اولیه شد. اما با تمرکز مجدد بر نگرانی‌ها پیرامون مازاد عرضه نفت، قیمت‌ها اندکی افت داشت. طبق اظهارنظر معامله‌گران به نقل از گزارش شرکت اطلاعات انرژی جن اسکیپ؛ ذخایر نفت خام در بندر کوشینگ اوکلاهاما طی چهار روز منتهی به دوشنبه هفته گذشته، افزایش یافته است. با وجود این، انتظار می‌رود ذخایر این بندر برای دهمین هفته متوالی افت کند. در این روز، نگرانی‌ها از تاثیر تشدید تنش تجاری آمریکا و رقبای تجاری بر رشد جهانی اقتصاد و تقاضای انرژی، فشار نزولی بر بازار وارد کرد. روز دوشنبه، بخشی از کارگران فرامرزی حوزه نفتی بریتیش نورث سی، اعتصاب 24ساعته در سه سکوی نفت و گاز این حوزه را آغاز کردند. در این روز، بهای نفت برنت و آمریکا به ترتیب 1 و 37 سنت تضعیف شد. روز سه‌شنبه، به دلیل تغییر تمرکز بازار از نگرانی‌ها پیرامون مازاد عرضه و تنش‌های تجاری بین چین و آمریکا به احتمال افزایش تقاضای چین، قیمت‌های نفت افزایش یافت. در پایان معاملات این روز، بهای نفت برنت و آمریکا به ترتیب 38 و 63 سنت تقویت شد. بر اساس گزارش موسسه نفت آمریکا ذخایر نفت این کشور در هفته گذشته حدود 2 /3 میلیون بشکه، بیش از پیش‌بینی رویترز (3 /2 میلیون بشکه کاهش) افت داشته است. این امر، موجب افزایش بهای قراردادهای آتی نفت در معاملات بعد از تعطیلی بازار شد.

 افزایش نگرانی‌ها نسبت به کند شدن رشد اقتصاد جهانی و کاهش تقاضای جهانی نفت خام از مهم‌ترین عوامل افت قیمت هر دو نفت شاخص در یک ماه گذشته بوده است. در کنار این نگرانی، افزایش تولید از سوی روسیه، عربستان سعودی و هم‌پیمانان دیگرش در اوپک که به درخواست آمریکا و به منظور جبران افت احتمالی کاهش صادرات ایران آغاز شده، بر قیمت‌ها فشار وارد کرده است. این افزایش تولید در حالی از سوی بزرگان نفتی رقم می‌خورد که افت تولید ناخواسته از سوی برخی کشورهای تولیدکننده نفت خام تا حدودی اصلاح شده است. به این ترتیب بازار جهانی نفت در حال حاضر با نگرانی‌های ژئوپولتیک مواجه است که جنس آنها با یکدیگر فرق دارد. یک ترس بازار به کاهش عرضه از سمت خاورمیانه بازمی‌گردد. آمریکا پس از خروج یک‌جانبه از توافق بین‌المللی برجام، متحدان خود را با فشار زیادی به منظور صفر کردن خرید نفت از ایران مواجه کرده است. همچنین در حال حاضر جدال لفظی میان مقامات ایران و آمریکا بالا گرفته و در این میان تهدید ایران مبنی بر بستن تنگه هرمز، نگرانی‌ها از اخلال عرضه نفت را افزایش داده است. اما جنس نگرانی دوم بازار، کاهش تقاضا و شکل گرفتن مازاد عرضه در بازار نفت است. آمریکا از اواخر ماه جولای، با اعمال تعرفه علیه فولاد و آلومینیوم ساخت چین، جنگ تجاری را با غول اقتصادی آسیا آغاز کرد که حالا شامل بسیاری کالاهای دیگر ساخت چین نیز می‌شود. در این میان چین تنها کشوری نیست که آمریکا علیه آن وارد جنگ تجاری شده است زیرا ترامپ برای کشورهای اروپایی نیز برنامه‌های تعرفه‌ای دارد. در همین زمینه، رهبران اقتصادی گروه ۲۰، در بیانیه پایانی نشست خود، از افزایش ریسک کند شدن رشد جهانی اقتصاد در پی جنگ تجاری آمریکا ابراز نگرانی کردند. روز چهارشنبه، قیمت نفت دومین افزایش متوالی را نسبت به قیمت بسته‌شده روز قبل از آن پشت سر گذاشت. واردات نفت آمریکا طی یک هفته 249 هزار بشکه در روز کاهش یافت و به 3 /8 میلیون بشکه در روز رسید. به نظر می‌رسد یکی از دلایل کاهش قیمت نفت این موضوع بوده است.

اثر هشدار ترامپ در تقاضای ین

جدال لفظی میان دو رئیس‌جمهور ایران و آمریکا حتی بر ارزهای کشورهای آسیایی نیز اثرگذار بود. روز دوشنبه، انتشار گزارش خبرگزاری رویترز از مذاکرات بانک مرکزی ژاپن پیرامون کاهش سیاست‌های انبساطی موجب تقویت ین شد. به علاوه، هشدار ترامپ به ایران تقاضا برای ین را افزایش داد. با وجود این، افزایش بازده اوراق قرضه 10ساله دولت ژاپن به 093 /0، تقویت ین را محدود کرد. سیاست‌های فعلی بانک مرکزی این کشور که از اواسط سال 2016 تعدیل شده، شامل؛ نرخ بهره کوتاه‌مدت منفی، بازده صفر اوراق قرضه 10 ساله و خرید سهام به ارزش 6 هزار میلیارد ین از طریق صندوق‌های سرمایه‌گذاری در بازار سهام است. طبق نظر تحلیلگران، به دلیل تثبیت نرخ تورم ژاپن پایین‌تر از سطح هدف‌گذاری شده (دو درصد) و عدم رضایت رئیس‌جمهور آمریکا از تقویت دلار، بانک مرکزی ژاپن سیاست‌های انبساطی خود را کاهش خواهد داد. به گزارش بانک مرکزی روز دوشنبه، در پی تقویت ارزش دلار در برابر پول ملی دو مصرف‌کننده بزرگ طلا در جهان (یوآن چین و روپیه هند)، بهای طلا کاهش داشت. تقویت دلار موجب گران‌تر شدن بهای شمش برای دارندگان سایر ارزها شده است. از این رو، بهای طلا از ماه آوریل تاکنون 10 درصد افت داشته است. در این روز، بهای نقدی طلا و طلای قراردادهای آتی آمریکا تحویل ماه آگوست به ترتیب 5 /0 و 4 /0 درصد تضعیف شد. همچنین، بهای نقره بعد از افت به کمترین سطح از ژوئیه سال گذشته در هفته قبل، در نهایت 85 /0 درصد تضعیف شد. شرکت‌کنندگان در نظرسنجی خبرگزاری رویترز میانگین قیمت نقره در سال جاری میلادی را 70 /16 دلار در هر اونس پیش‌بینی کردند. روز دوشنبه، بهای پلاتین بعد از کاهش به پایین‌ترین سطح از سال 2008 در هفته گذشته، در نهایت اندکی تغییر یافت. بهای پالادیوم نیز از کمترین سطح یک‌سال گذشته در هفته پیش، 2 /2 درصد تقویت شد. طبق نظرسنجی خبرگزاری رویترز انتظار می‌رود بهای پلاتین و پالادیوم با بهبود از سطوح فعلی، به ترتیب به میانگین 922 و 1000 دلار در هر اونس در سال جاری افزایش یابد. روز سه‌شنبه، در پی تضعیف شاخص دلار و انتظارات ناظران بازار پیرامون انتشار آمار رشد اقتصادی آمریکا در روز جمعه، بهای طلا اندکی تقویت شد. در این روز، بهای نقدی طلا و طلای قراردادهای آتی آمریکا تحویل ماه آگوست به ترتیب 13 /0 درصد افزایش و 01 /0 درصد کاهش داشت. از نظر تکنیکی، بهای طلا بر مبنای هفتگی به پایین‌تر از میانگین متحرک 200روزه رسیده است. در این روز سایر فلزات قیمتی که کاربرد صنعتی دارند به دلیل افزایش قیمت پایه فلزات، تقویت شدند. بدین ترتیب، بهای نقره، پلاتین و پالادیوم به ترتیب 8 /0، 4 /0 و 3 /0 درصد رشد داشتند. بهای پلاتین و پالادیوم در معاملات اولیه این روز به بالاترین سطح دو و یک هفته اخیر (90 /845 و 927 دلار در هراونس) افزایش یافته بودند.

ادامه رشد قیمتی طلا و سکه

در ابتدای هفته گذشته، قیمت سکه و دلار با ادامه روند افزایشی وارد سطوح جدیدی شد. به گفته فعالان، بازار در روزهای اخیر بیشتر تحت تاثیر موج‌های خبری بوده است. در این شرایط، ممنوعیت فعالیت صرافی‌ها و غیرقانونی شدن معاملات در بازار آزاد موجب شده است اثر روانی اخبار بر قیمت‌های غیررسمی بیشتر شود. برخی کارشناسان پیشنهاد می‌دهند، بازارساز با عبور از سیاست‌های سلبی و خارج کردن بازار آزاد از فضای امنیتی، بازار دوم ارز را عمق بیشتری ببخشد تا اثرگذاری اخبار بر معاملات ارزی نیز کمتر شود. روز یکشنبه، سکه تمام بهار آزادی به کانال سه میلیون و ۲۰۰ هزار تومان رفت و قیمت دلار در بازار آزاد تا کانال هشت هزار و ۹۰۰ تومان صعود کرد. قیمت دلار از مرز ۹ هزارتومانی عبور کرد، ولی دامنه نوسانات نسبت به روزهای قبل کمی پایین‌تر آمده بود. در سومین روز هفته، شاخص ارزی تا ساعت ۳ بعدازظهر این روز، به محدوده ۹ هزار و ۱۰۰ تومان رسید. به گفته فعالان، بخش زیادی از رشد قیمت ناشی از جدال لفظی بین ایران و آمریکا بود که جو خرید را در بازار بالا برد. در روزهای گذشته نیز برخی اخبار سیاسی و گمانه‌زنی‌ها پیرامون کاهش خرید نفت از ایران در نوسان‌گیری معامله‌گران نقش داشت تا بتوان گفت سایه سیاست در روزهای اخیر بر بازار افکنده شده است.

در چهارمین روز هفته، شاخص ارزی تا ساعت ۴ بعدازظهر از محدوده ۹ هزار و ۳۰۰ تومان فراتر نرفت؛ ولی پس از این ساعت سرعت موج افزایشی شدت گرفت. معامله‌گران ارزی در این روز در ساعات ابتدایی با احتیاط بیشتری رفتار کردند؛ با این حال، پس از اینکه قیمت دلار در ابتدای کانال ۹ هزار و ۱۰۰ تومانی مورد حمایت قرار گرفت؛ خریدها در بازار بالاتر رفت. در بازار سکه نیز روند افزایشی قیمت ادامه یافت و این فلز گرانبها با عبور از کانال سه میلیون و ۴۰۰ هزار تومان به قیمت سه میلیون و ۴۸۰ هزار تومان رسید. این قیمت ۱۳۰ هزار تومان بالاتر از روز دوشنبه بود. سکه پس از ساعت ۵ بعدازظهر روز سه‌شنبه، حتی به بالای کانال سه میلیون و ۵۰۰ هزار تومان رفت. رشد قیمت سکه در حالی رقم خورد که ارزش اونس در بازارهای جهانی سیر نزولی به خود گرفته بود. با این حال، شکست پیاپی سطوح مقاومتی موجب شده است تقاضای معامله‌گران فنی با شدت بیشتری وارد بازار شود و افراد عادی نیز ولع بیشتری برای خرید سکه از خود نشان دهند.

واکنش بازار به تغییر رئیس‌کل بانک مرکزی

در پنجمین روز هفته، اولین کاهش دلار و سکه در هفته گذشته به ثبت رسید؛ دلار از کانال 9 هزار و 300 تومان فراتر نرفت و سکه تمام بهار آزادی با فشار فروش در مقطعی از کانال سه میلیون و 400 هزار تومان عقب نشست. به گزارش «دنیای اقتصاد» برخی فعالان، کاهش قیمت دلار را به اثر روانی تغییر رئیس‌کل بانک مرکزی نسبت دادند. شماری از معامله‌گران باور دارند، ممکن است رئیس جدید در واکنش به افزایش قیمت دلار، عرضه ارز در بازار را افزایش دهد؛ از نظر فعالان، در صورتی که قیمت دلار از مرز 9 هزارتومانی عقب‌نشینی کند، انتظار کاهش بیشتر قیمت وجود خواهد داشت. در این شرایط، برخی کارشناسان معتقدند، قطع عرضه ارز ارزان و عمق بخشیدن به بازار دوم ارز از تغییراتی هستند که می‌توانند نوسان‌گیران را تا حدی از بازار خارج کنند. در کنار این، شروع دوباره فعالیت صرافی‌ها، پیشگیری دیپلماسی فعال در رابطه با کشورهای مختلف و ایجاد گشایش‌های بین‌المللی در شرایط تحریم، دنبال کردن سیاست‌های انقباضی و پایین آوردن هزینه‌های جاری از جمله متغیرهای دیگری هستند که می‌توانند دامنه نوسانات بازار را کاهش دهند.

رشد کم‌رمق در بازار بورس

 شاخص کل بورس تهران در هفته منتهی به 3 مردادماه با رشد 9 /0درصدی به سطح 108 هزار و 800 واحد رسید و بازدهی بازار از ابتدای سال را در 13 درصد متوقف کرد. شاخص کل فرابورس نیز بازدهی هفتگی 8 /1درصدی را ثبت کرد و به سطح 12 هزار و 32 واحد رسید. این در حالی است که شاخص کل هم‌وزن در هفته مورد بررسی به سطح 18 هزار و 282 واحد رسید و بازدهی منفی هشت درصد را رقم زد. بازدهی آیفکس از ابتدای سال تا 3 مردادماه 4 /12 درصد بوده است.

افزایش تنش سیاسی در حوزه سیاست خارجی و نزدیک شدن به موعد تحریم‌های ایالات‌متحده از یک‌سو و افزایش فاصله بین نرخ ارز دولتی و نرخ بازار که سبب کاهش سود شرکت‌های بورسی می‌شود از سوی دیگر تقاضا در بازار سرمایه را کاهش داده است.

هفته گذشته به دلیل اینکه آخرین مهلت قانونی ارسال صورت مالی سه‌ماهه شرکت‌ها بود، تعداد زیادی از شرکت‌ها گزارش‌های خود را در کدال منتشر کردند. با نگاه کلی به گزارش‌های سه‌ماهه منتشرشده می‌توان به چشم‌انداز یک‌ساله بورس تهران امیدوار بود. بررسی این صورت‌های مالی نشان می‌دهد در گروه پتروشیمی، اغلب شرکت‌ها به دلیل رشد ارزش فروش محصولات از محل افزایش قیمت‌های جهانی و افزایش نرخ تسعیر ارز، گزارش به مراتب بهتری را به نسبت زمستان گزارش کرده‌اند. در گروه فلزی که بهترین عملکرد را به نسبت سایر گروه‌های بزرگ به خود اختصاص دادند، شرکت‌های فولاد و روی و ملی مس رضایت سهامداران خود را حاصل کردند. در گروه پالایشی نیز شرکت‌ها پوشش سود بالایی به نسبت عملکرد سال قبل به نمایش گذاشتند که بیشتر آن به دلیل نرخ رشد نفت خام و محصولات مربوطه بوده است. اما در میان صنایع کوچک‌تر، درگروه دارویی برخی شرکت‌ها عملکرد به نسبت مطلوبی ارائه کردند. این در حالی است که به دلیل نامناسب بودن وضعیت بنیادی این گروه به عملکرد خوب این شرکت‌ها کمتر توجه شده است. در گروه سیمانی‌ها و انبوه‌سازان نیز نشانه‌ای از انعکاس تورم در قیمت‌های فروش دیده نشده است.

به عنوان مثال در گروه ساختمانی، شرکت توسعه و عمران فارس تعدیل منفی ۱۸درصدی سود پیش‌بینی‌شده نسبت به گزارش قبلی مربوط به دوره منتهی به ۳۱ شهریورماه ۱۳۹۷ را اعلام کرد. بر اساس این گزارش سود شرکت از مبلغ ۵۰۰ ریال به ۴۱۰ ریال برای هر سهم کاهش یافته است. این کاهش ناشی از عدم فروش مورد نظر از واحدهای تجاری پروژه‌های نیکان و دلگشاست. به دلیل محقق نشدن در عملکرد ۹ ماهه واقعی پیش‌بینی می‌شود، سود هر سهم از ۵۰۰ ریال به ۴۱۰ ریال در پایان سال مالی مذکور کاهش یابد. در گروه خودرویی، ایران‌خودرو صورت‌های مالی میان‌دوره‌ای سه ماه نخست سال جاری را منتشر و بر اساس آن پنج ریال سود به ازای هر سهم محقق کرد. شرکت ایران‌خودرو که روز گذشته مجمع سالانه را برگزار و پس از تصویب صورت‌های مالی از ۵۷ ریال سود محقق‌شده هر سهم، شش ریال معادل ۱۰ درصد تقسیم کرد، صورت‌های مالی میان‌دوره‌ای سه‌ماهه نخست سال جاری (حسابرسی‌نشده) را منتشر کرد. به این ترتیب، «خودرو» در این مدت به ازای هر سهم پنج ریال سود محقق کرد که نسبت به مدت مشابه سال قبل ۶۴ درصد افت داشته است. دلیل عمده کاهش سود این شرکت 53 /1 هزار میلیارد تومانی به افزایش ۲۱درصدی بهای تمام‌شده فروش و افزایش ۳۳درصدی هزینه‌های مالی برمی‌گردد. این شرکت بورسی بر اساس عملکرد سه‌ماهه مبلغ 6 /7 میلیارد تومان سود خالص محقق کرده است.

ادغام بانک‌های نظامی

بر اساس اخبار منتشرشده در هفته گذشته در گروه بانکی، معاون نظارتی بانک مرکزی از برنامه ادغام بانک‌های وابسته به نیروهای مسلح در یک بانک دولتی خبر داد. در این خبر آمده است که این ادغام یک برنامه اصلاحی وسیع‌تر است و امید می‌رود با اصلاحاتی که در شبکه بانکی صورت خواهد گرفت، بانک‌های با صلابت‌تری فعالیت داشته باشند. از سوی دیگر در گروه بانکی، بانک خاورمیانه اعلام کرده است که با توجه به مصوبه مجمع عمومی فوق‌العاده مورخ ۱۰ آبان سال گذشته مبنی بر تصویب افزایش سرمایه از مبلغ پنج هزار میلیارد ریال به مبلغ هشت هزار ریال از محل مطالبات حال‌شده سهامداران و آورده نقدی، سود انباشته برای بهبود نسبت کفایت سرمایه و افزایش سقف فردی تسهیلات و تعهدات، هیات‌مدیره در نظر دارد نسبت به انجام مرحله دوم افزایش سرمایه از مبلغ شش هزار میلیارد ریال به مبلغ هفت هزار میلیارد ریال از محل سود انباشته به منظور بهبود نسبت کفایت سرمایه و افزایش سقف فردی تسهیلات و تعهدات اقدام کند.

تامین سرمایه گروه خودرویی

هفته گذشته، پذیره‌نویسی اوراق اجاره شرکت واسط مالی اسفند یکم (مسوولیت محدود) در نماد (صایپا ۱۰۴) به منظور تامین سرمایه در گردش جهت کاهش هزینه‌های زنجیره تامین گروه سایپا انجام شد. این اوراق با نام، قابل معامله در بورس، چهارساله با نرخ سود ۱۸ درصد است. مبلغ کل اوراق منتشره ۳۹۰ میلیارد تومان، مواعد پرداخت آن سه‌ماهه و قیمت اسمی هر ورقه ۱۰۰ هزار تومان است. در ضمن سررسید این اوراق در تاریخ ۳۰ تیر ۱۴۰۱ انجام می‌شود. متعهد پذیره‌نویسی و بازارگردان شرکت تامین سرمایه بانک ملت (سهامی خاص)، کارگزار پذیره‌نویس و کارگزار بازارگردان شرکت کارگزاری بانک ملت (سهامی خاص)، ناشر شرکت واسط مالی اسفند یکم (با مسوولیت محدود) است. همچنین معاملات ثانویه اوراق مذکور از طریق بورس اوراق بهادار تهران انجام می‌شود که زمان آن متعاقباً اعلام خواهد شد.