رکورد‌زنی دو‌ساله طلای سیاه

 مجید حیدری: هفته گذشته، شاخص بورس تهران به دنبال عملکرد مثبت شرکت‌ها با رشد 4 /1‌درصدی به سطح 87 هزار و 845 واحد رسیده و به دنبال فتح قله چهار‌ساله است. بازار جهانی نفت نیز علامت مثبتی به بازار سرمایه داخل می‌دهد. در بازار جهانی نفت، احتمال تمدید توافق نفتی موجب افزایشی شدن قیمت‌ها شده و پیش‌بینی می‌شود این افزایش تا سال آینده تداوم یابد.

قیمت نفت برنت هفته گذشته به بیش از 60 دلار در هربشکه رسید و به بیشترین مقدار طی دو سال اخیر رسید. به گزارش بانک مرکزی روز دوشنبه، انتظارات پیرامون تمدید توافق کاهش تولید اوپک بعد از ماه مارس منجر به افزایش بهای نفت برنت و نفت آمریکا به ترتیب به بالاترین سطح از ژوئیه سال 2015 و فوریه 2017 شد. به احتمال زیاد این افزایش قیمت‌ها موجب تقویت بیشتر بازارهای نفت آمریکا خواهد شد. بنا به اظهارات دبیرکل اوپک، اعلام حمایت روسیه و عربستان از تمدید مجدد توافق کاهش تولید نفت اوپک، ابهامات موجود پیش از نشست اعضای اوپک در پایان ماه نوامبر در وین را از بین برد. افزایش بهای نفت در این روز موجب فزونی بهای قراردادهای نفت برنت ماه دسامبر سال جاری (6 /2‌دلاری به ازای هر بشکه) نسبت به قراردادهای دسامبر سال آتی شد. به گفته فعالان ظرفیت صادرات نفت از بنادر جنوبی عراق با افزایش 900 هزار بشکه در روز، به 6 /4 میلیون بشکه در روز رسیده است. درنتیجه، این امر مانع رشد بیشتر بهای نفت برنت شد. در معاملات پایانی روز دوشنبه، بهای نفت برنت و آمریکا به ترتیب 46 و 25 سنت افزایش یافت.

ماه اکتبر که تنش‌های همه‌پرسی اقلیم کردستان عراق برای استقلال را از تاریخ ۲۵ سپتامبر به همراه داشت، خود تبدیل به بستری تاریخی برای اتفاقاتی مانند تنش بر سر کنترل کرکوک (منطقه‌ای نفت‌خیز در عراق) میان دولت مرکزی عراق و اقلیم کردستان شد تا بخشی از رشد قیمت نفت در این ماه از این ناحیه رقم بخورد. هرچند افزایش ریسک‌های ژئوپولتیک در عراق که در نهایت کاهش ۲۰۰ هزار‌بشکه‌ای صادرات نفت خام عراق را به همراه داشت بر عبور قیمت نفت خام برنت از ۶۰ دلار بر بشکه اثرگذار بود، در عین حال نمی‌توان از حمایت اوپک از طرح توافق کاهش تولید در جهش قیمت نفت خام چشم پوشید. عربستان که رهبری طرح کاهش تولید در اوپک را بر عهده دارد، در ماه اکتبر سیگنال‌هایی قوی درباره تمدید طرح کاهش تولید به بازار نفت ارسال کرد. سفر خالد الفالح به عراق که او را تبدیل به نخستین مقام عراقی کرد که پس از دهه‌ها در این کشور سخنرانی می‌کرد؛ ازجمله این سیگنال‌ها بود. در این سفر به افزایش همکاری عربستان و عراق (به‌عنوان دو کشور بزرگ تولیدکننده نفت در اوپک) در اجرای توافق کاهش تولید تاکید شد.

هفته گذشته ماه اکتبر در حالی به پایان رسید که توانست طلایی‌ترین ماه بازار نفت در بیش از دو سال گذشته باشد. به این ترتیب هر بشکه نفت خام برنت در ماه اکتبر بیش از چهار دلار بر بشکه رشد داشت که رشد ماهانه ۵ /‌۵‌درصدی را برای این نفت شاخص نشان می‌دهد. نفت خام آمریکا نیز اگرچه با سرعتی کمتر، اما در ماه اکتبر روندی صعودی را تجربه کرد. نفت خام آمریکا در دهمین ماه از سال ۲۰۱۷ نزدیک به ۵ /۳ دلار بر بشکه رشد قیمت را به ثبت رساند.

روز سه‌شنبه بهای نفت برنت حتی از سطح 61 دلار نیز گذشت و به بیشترین مقدار طی دو سال اخیر رسید. به گزارش رویترز، وضعیت بازارهای فیزیکی نفت نیز رو به رشد است و انتظار می‌رود عربستان در ماه سپتامبر قیمت نفت خام خود برای مشتریان آسیایی‌اش را به ارقامی برساند که آخرین بار در سال‌های 2013 یا 2014 مشاهده شده بود.

تحقیق انجام‌شده از پنج پالایشگاه آسیایی نشان می‌دهد قیمت رسمی نفت عرب لایت عربستان برای ماه دسامبر حداقل 90 سنت بالاتر از متوسط عمان‌ /دوبی است. این بالاترین تفاضل قیمت نفت عرب لایت عربستان با شاخص نفتی عمان /دوبی از سپتامبر 2015 تاکنون است.

از سوی دیگر احساس مثبت حاکم بر بازار ناشی از تلاش‌های اوپک و روسیه برای تداوم کاهش تولید برای برگرداندن توازن به بازار نفت است. در حالی که میزان تبعیت از توافق کاهش تولید در نیمه نخست سال جاری میلادی چندان بالا نبود، میزان عرضه نفت از آن زمان به این طرف به میزان قابل توجهی کاهش یافته است. با تلاش اوپک و روسیه و دیگر تولیدکنندگان برای کاهش تولید در سال جاری، خوش‌بینی در مورد بازار نفت تقویت شده است.

میزان تولید اوپک در ماه اکتبر روزانه 80 هزار بشکه کاهش یافته و به 78 /32 میلیون بشکه در روز رسیده است. میزان پایبندی اعضای اوپک در ماه اکتبر به توافق کاهش تولید به 92 درصد رسیده که از 86 درصد ماه سپتامبر بیشتر است. تحلیلگران و تاجران انتظار دارند که روسیه به توافق خود برای کاهش تولید روزانه 300 هزار بشکه پایبند بماند. عربستان و روسیه در حال بررسی تمدید توافق کاهش تولید برای تمام سال آینده هستند.

تداوم روند صعودی تا سال 2018

در این خصوص نتایج نظرسنجی رویترز نشان می‌دهد، در حالی که تمدید توافق کاهش تولید می‌تواند افزایش تولید نفت آمریکا را خنثی کند، رشد قیمت نفت احتمالاً تا سال ۲۰۱۸ ادامه خواهد داشت.

اشلی پترسن، از موسسه استراتاس ادوایزر گفت: «شایعات در مورد تمدید، گسترش یا تحلیل رفتن (توافق کاهش تولید اوپک) همگی می‌تواند بر قیمت‌ها تاثیر بگذارد و بازارها هر موضعی که از نشست آتی اوپک بیرون بیاید را به دقت رصد خواهند کرد. با فرض اینکه توافق در سال 2018 تمدید شود، سطح واقعی تبعیت یک فاکتور مهم در برقراری توازن در بازار در سال آینده خواهد بود.» متوسط پیش‌بینی انجام‌شده توسط 35 تحلیلگر نشان می‌دهد که قیمت نفت در سال 2017 به طور متوسط 53 دلار و 25 سنت خواهد بود، در حالی که در نظرسنجی ماه گذشته این رقم 52 دلار و 60 سنت پیش‌بینی شده بود. طی دو ماه گذشته قیمت نفت برنت حدود 17 درصد افزایش یافته و به طور متوسط در سال جاری به 53 دلار رسیده است. در این نظرسنجی همچنین پیش‌بینی شده که قیمت متوسط نفت برنت در سال 2018 به 55 دلار و 71 سنت برسد. تحلیلگران همچنین گفتند، چشم‌انداز وضع مجدد تحریم‌های آمریکا علیه ایران و تنش‌ها در عراق به رشد قیمت نفت کمک کرده است. برخی تحلیلگران گفتند، تحریم‌های جدید علیه ایران منجر به کاهش قابل توجه صادرات نفت ایران نخواهد شد زیرا بعید است اروپا و روسیه از این اقدامات حمایت کنند.

روزهای پرنوسان طلا

هفته گذشته، نرخ طلا در بازار جهانی نوسان زیادی را تجربه کرد، اما دامنه این نوسان زیاد است. فلز براق در ساعات ابتدایی صبح دوشنبه از قیمت ۱۲۷۴دلاری تا قیمت ۱۲۶۹دلاری پایین کشیده شد. البته این بازه نوسان پنج‌دلاری در ظهر این روز کوتاه‌تر شد و به تغییر قیمت میان خطوط ۱۲۷۲دلاری و ۱۲۶۹دلاری به ازای هر اونس رسید. اونس طلا که دوشنبه در حدود قیمت ۱۲۷۳دلاری باز شده بود پس از ۱۲ ساعت قفل‌شدگی حول قیمت ۱۲۷۰دلاری، حصار نوسانی خود را با آغاز به کار بازارهای لندن و نیویورک شکست. قیمت هر اونس فلز زرد با رسیدن به آخرین دقایق بازار دوشنبه در ۱۲۷۷ دلار بسته شد.

 زمانی که بازار طلا پرنوسان می‌شود و به‌طور همزمان، رویدادهای اقتصادی و سیاسی موثر بر این بازار اندک هستند، تحلیل‌های زودگذر تکنیکال به‌عنوان مرجع پیش‌بینی تغییرات ارزش فلز زرد به میدان می‌آیند. تحلیل‌های فنی از وجود بازه حرکتی بسیار محدود اونس طلا حکایت دارند. در کنار این موضوع شاخص دلار در آستانه عبور کامل از دوره یک‌ساله فشار ارز اروپایی قرار گرفته است. آینده این ارز در چشم‌انداز بلندمدت برخی از کارشناسان بازار جهانی در جاده افزایشی پیش خواهد رفت. تقویت دلار آمریکا در دو ماه اخیر، پتانسیل این ارز را برای ورود به عصر جدید نشان می‌دهد. اسکناس آمریکایی در دو ماه گذشته نسبت به سبد ارزهای شش‌گانه (ارزهایی که شاخص دلار نسبت به آنها سنجیده می‌شود)، بیش از دو درصد رشد داشته، که موید آغاز کانال افزایشی این ارز است.

حساسیت شدید فلز زرد نسبت به رشد دلار و افزایش بازدهی اوراق بهادار آمریکا، سال‌ها اساسی‌ترین مانع پرش قیمت اونس بوده است. دلار قوی باعث می‌شود طلا برای نگه‌دارندگان ارزهای خارجی (غیرآمریکایی) گران‌تر تمام شود؛ بنابراین خرید فلز زرد با کاهش استقبال مواجه شده و قیمت آن تضعیف می‌شود. تقویت شاخص دلار در هفته‌های گذشته جلوی پیشروی فلز گرانبها را گرفته بود اما روز دوشنبه اتفاقات به نفع اونس زردرنگ رقم خوردند. کاهش مقبولیت دونالد ترامپ، گزارش هزینه مصارف شخصی آمریکا و صدور کیفرخواست علیه «پل مانافورت» مدیر کمپین انتخاباتی ترامپ در زمان انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا، همگی دلار آماده به صعود را به افول کشاندند. در پی افول شاخص دلار در روز دوشنبه، طلا جان تازه‌ای گرفت و توانست گام ابتدای هفته را رو به جلو بردارد. در روز چهارشنبه بازار این فلز در قیمت 1271‌دلاری باز شد اما در ادامه روند صعودی چند دلاری خود را آغاز کرد. در نهایت آخرین قیمت برای طلا در محدوده 1275 دلار ثبت شد.

نوسان افزایشی دلار

هفته گذشته، دلار در بازار تهران روند صعودی را ثبت کرد، اما نوسان آن به شکلی نبود که آن را از کانال چهار هزارتومانی بیشتر ببرد. در ابتدای هفته قیمت دلار در محدوده چهار هزار و 40 تومان قرار داشت که این رقم تا انتهای هفته به سطح چهار هزار و 60 تومان رسید. اولین روز هفته صحنه وقوع دو رفتار مهم در بازار بود؛ اولی، کاهش محافظه‌کاری و قاطعیت بازارساز در تعیین قیمت‌ها و دومی، نوسان‌گیری معامله‌گران با استفاده از تشویش درهمی. در این روز، دلار عمدتاً تحت تاثیر رفتار دوم ۱۹ تومان افزایش را به ثبت رساند و به بهای چهار هزار و ۴۹ تومان رسید. روز یکشنبه، تحرک تقاضا قیمت دلار را به بالاترین سطح در سال ۹۶ رساند. در روزی که تقاضاهای زیاد و متفاوتی در بازار حضور داشت، شاخص بازار ارز نوسان سنگینی را ثبت نکرد و با ۲۱ تومان رشد به بهای ۴۰۷۰ تومان رسید. تجربه دومین روز هفته نشانگر آن بود که تعدیل تدریجی قیمت تا حد زیادی به کاهش ارتفاع نوسان در روزهای پرتقاضا کمک می‌کند؛ چراکه ریسک حضور معامله‌گران غیررسمی برای کسب سود را بالاتر می‌برد. پس از هفت افزایش پیاپی، روز دوشنبه دلار تغییر مسیر داد. در سومین روز هفته، شاخص بازار ارز معاملات خود را باقیمت چهار هزار و ۷۴ تومان آغاز کرد که تنها تغییری چهار تومانی نسبت به‌روز یکشنبه داشت. این اولین تفاوت روز سوم بازار با روزهای ابتدایی هفته بود. در این روز چند عامل در تغییر روند بازار ارز موثر بودند. اولین دلیل مشخص که بیشتر در بازار به چشم می‌آمد، تقویت سمت عرضه بود. روز دوشنبه دلار تحت ‌تاثیر عرضه دو دسته، حقوقی‌ها (بازیگران بازارساز) و حقیقی‌ها (معامله‌گران بازار) قرار گرفت. به گفته فعالان، به‌طور طبیعی هر قدر در طول پاییز به سوی جلو حرکت کنیم، میزان تقاضای واقعی افزایش پیدا می‌کند، ولی آنچه در روز سه‌شنبه بیشتر مشاهده شد، افزایش حجم ارز موجود در بازار بود. به گفته این دسته، دیروز بازارساز عرضه متعارف خود را داشت. در چنین شرایطی عرضه برخی بازیگران حقیقی نیز به بازار افزوده شد تا فشار بر قیمت بالاتر برود. بخشی از بازیگران ارزی باور داشتند، شماری از معامله‌گران پس از برخورد دلار به نقاط مقاومتی تصمیم گرفتند ارز خود را به فروش برسانند. دسته دیگر کسانی بودند که پس از مشاهده نبود روند افزایشی در ابتدای روز ترجیح دادند ارز خود را عرضه کنند و موقتاً از بازار خارج شوند. در چهارمین روز هفته نیروهای محرک افزایشی در بازار حضور داشتند، ولی عرضه مناسب بازارساز یکی از مهم‌ترین عواملی بود که موجب شد قیمت دلار در روزی نسبتاً پرتقاضا نوسان چندانی را تجربه نکند، شاخص ارزی که روز دوشنبه با ۱۰ تومان افت به بهای چهار هزار و ۶۰ تومان رسیده بود، روز سه‌شنبه با دو تومان افت دیگر به قیمت چهار هزار و ۵۸ تومان رسید. در پنجمین روز هفته، دلار از فاز کاهشی خارج شد تا به محدوده جدیدی وارد شود. روز چهارشنبه، شاخص بازار ارز چهار تومان افزایش را تجربه کرد و به قیمت چهار هزار و 62 تومان رسید.

شکاف دودرصدی تا قله تاریخی

در هفته منتهی به 10 آبان سال جاری، شاخص کل بورس تهران به دنبال انتشار گزارش‌های خوب از عملکرد شرکت‌ها در شش‌ماهه نخست امسال و امید به رشد سودآوری آنها در شش‌ماهه پیش رو و همچنین رشد قیمت‌های جهانی نفت، به سقف تاریخی خود نزدیک‌تر شد و با رشد 4 /1‌درصدی به سطح 87 هزار و 845 واحد رسید. این سطح از شاخص از یک‌سو تا بیشترین مقدار تاریخی شاخص که 89 هزار و 500 واحد بوده است فاصله دودرصدی دارد، از سوی دیگر، از ابتدای سال تاکنون بازدهی 7 /13‌درصدی را رقم زده است. علاوه بر این، شاخص کل فرابورس نیز با رشد 3 درصدی به سطح 975 واحدی رسیده است. شاخص کل هم‌وزن نیز در هفته مورد بررسی 3 /0 درصد افزایش یافت.

بررسی شاخص‌های صنایع فعال در بازار سرمایه نشان می‌دهد که در هفته گذشته، شاخص گروه استخراج نفت با رشد 6 /9‌درصدی بهترین عملکرد هفتگی را ثبت کرده است. این گروه که تک‌سهم حفاری شمال را در پورتفوی خود دارد از ابتدای سال تاکنون بازدهی منفی 6 /20‌درصدی را تجربه کرده است. و پس از آن و به دنبال افزایش قیمت جهانی نفت و رشد دلار مبادله‌ای، شرکت‌های پالایشی با رشد هفتگی بیش از 9 درصد بهترین بازدهی را به ثبت رسانده‌اند. صنایع خودرو با رشد هفتگی 9 /7 درصد و فنی مهندسی با رشد 6 /6 درصد بهترین صنایع بوده‌اند. علاوه بر این، بر اساس آمار منتشر‌شده، طی هفت‌ماهه نخست امسال تولیدات ایران‌خودرو 14 درصد نسبت به مدت مشابه سال گذشته رشد داشته است.

 در مقابل، گروه کاشی و سرامیک با افت شاخص هفتگی 3 /4 درصد، بدترین عملکرد هفتگی را ثبت کرده است. گروه انبوه‌سازی نیز در هفته گذشته عملکرد مناسبی نشان نداده است، به طوری که شاخص این گروه 9 /4 درصد کاهش داشته است. علاوه بر این، گروه محصولات کاغذ نیز بازدهی منفی 2 /3 درصد را به دست آورده و جایگاه سوم را در میان بدترین عملکردهای هفتگی صنایع به خود اختصاص داده است.

در هفته منتهی به 10 آبان‌ماه، در میان نمادهای فعال در بازار سرمایه، شرکت کنترل‌خوردگی تکین‌کو با نماد معاملاتی «رتکو»، بهترین بازدهی هفتگی را ثبت و سود 9 /18درصدی را نصیب سهامداران خود کرد. این نماد که در گروه خدمات فنی و مهندسی قرار دارد، در بازار دوم بورس معامله می‌شود. شرکت پالایش نفت بندرعباس در نماد «شبندر» نیز هفته گذشته با رشد 8 /18‌درصدی بازدهی قابل توجهی را به دست آورد و افزایش این سهم سبب رشد شاخص کل نیز شده است. در بازار جهانی نفت، کاهش ذخایر آمریکا در کنار تنش‌های کردستان عراق و ونزوئلا و پیش‌بینی کاهش تولید اوپک، قیمت را در مسیر صعودی قرار داده است. سومین نماد پر‌سود هفته گذشته نیز «غدیس» بوده که 17 درصد سودآوری داشته است.

در بازار پایه نیز شرکت کارخانه‌های صنعتی آزمایش در نماد معاملاتی «آزما» بیشترین سود را نصیب سهامداران خود کرد و حدود 4 /101 درصد بر قیمتش افزوده شد. این نماد که در گروه ماشین‌آلات و تجهیزات قرار دارد، در بازار پایه ج فرابورس معامله می‌شود. علاوه بر این، شرکت تولید سموم علف‌کش در نماد معاملاتی «شسم» نیز هفته پرسودی داشت و 4 /55 درصد افزایش قیمت را تجربه کرد. شرکت پتروشیمی اصفهان نیز در نماد «شصفها» 7 /17 درصد بر ارزشش افزوده شد و جایگاه سوم بهترین بازدهی هفتگی را در میان نمادهای بازار پایه به خود اختصاص داد.

در مقابل، شرکت ایران ارقام در نماد معاملاتی «مرقام» از گروه رایانه در هفته گذشته 2 /13 درصد کاهش قیمت را تجربه و بیشترین ضرر را به سهامداران خود تحمیل کرد. البته «مرقام» در هفته گذشته پس از سه ماه بازگشایی شد و در روز بازگشایی 17 /16 درصد از قیمت خود را از دست داد. اما در روزهای بعد، معاملاتش متعادل شد و در آخرین روز کاری هفته گذشته با صف خرید بسته شد. پس از آن شرکت سرمایه‌گذاری مسکن پردیس در نماد معاملاتی «ثپردیس» 1 /12 درصد افت هفتگی را تجربه کرد و در جایگاه دوم بدترین بازدهی هفتگی قرار گرفت. شرکت موتورسازان تراکتورسازی ایران نیز در هفته منتهی به 10 آبان‌ماه کاهش 12درصدی را تجربه کرد و از نمادهای پرضرر هفته گذشته بود.

در بازار پایه نیز شرکت ایرانیت در نماد «سایرا» بدترین بازدهی را داشت و 4 /12 درصد کاهش قیمت را ثبت کرد. شرکت کیوان از گروه محصولات غذایی به جز قند و شکر نیز در هفته گذشته بازدهی منفی کسب کرد و 11 درصد از ارزشش کاسته شد.

اخبار صنایع

هفته گذشته اعلام شد تولید تجاری فاز سوم پتروشیمی پردیس به زودی آغاز می‌شود. تولید تجاری اوره و آمونیاک در فاز سوم پتروشیمی پردیس در آذرماه امسال آغاز می‌شود. با بهره‌برداری از فاز سوم پتروشیمی پردیس ظرفیت تولید اوره این مجتمع از دو میلیون و ۱۵۰ هزار تن به بیش از سه میلیون و ۲۲۵ هزار تن می‌رسد. فاز نخست پتروشیمی پردیس در سال ۸۰ آغاز شد و در سال ۸۶ به بهره‌برداری رسید و پروژه فاز 2 آن از سال ۸۳ آغاز شده و در سال ۸۹ به بهره‌برداری رسیده است. براساس این گزارش، خوراک اصلی مجتمع پتروشیمی پردیس گاز طبیعی بوده که از فازهای گازی پارس جنوبی تامین می‌شود. ظرفیت اسمی برای فازهای 1 و 2 این مجتمع سالانه یک میلیون و ۳۶۰ هزار تن آمونیاک و دو میلیون و ۱۵۰ هزار تن اوره است. از سوی دیگر، هفته گذشته مدیرعامل شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی در مورد آتش‌سوزی پالایشگاه تهران اعلام کرد که این حادثه تاثیری در فرآیند تحویل بنزین این واحد نداشته و هیچ وقفه‌ای به وجود نیامده است. همچنین، بیمه ایران تمامی خسارت‌های مالی این حادثه را جبران خواهد کرد. علاوه بر این، معاون امور مشتریان شرکت مخابرات ایران، افزایش مبلغ آبونمان را تنها راه فعال شدن خطوط کم‌کارکرد اعلام کرد و گفته برخی مشترکان از خطوط ثابت، فقط برای دسترسی به اینترنت از سایر شرکت‌های عرضه‌کننده استفاده می‌کنند و درآمدی برای مخابرات ندارد. از سوی دیگر، معاون وزیر نیرو از ارائه پیشنهاد افزایش قیمت برق به هیات دولت خبر داده و به شکاف هفت هزار‌میلیاردی میان قیمت‌های تکلیفی و واقعی در این حوزه اشاره کرده است.