فهم رسانه‌ای
مسوولان چگونه از اوضاع اجتماعی باخبر می‌شوند؟
برخی کارشناسان از مسجد و منبر به عنوان رسانه‌های سنتی جهان اسلام و ایران نام می‌برند که بعضی از کارکردهای آنها مشابه کارکردهای رسانه‌های جمعی است. اما گذشته از این دیدگاه زمان زیادی از گسترش رسانه‌های جمعی به معنای مصطلح در جوامع بشری نمی‌گذرد؛ رسانه‌هایی مانند مطبوعات، رادیو و تلویزیون که عموم مردم واژه «رسانه» را برای اشاره به آنها به کار می‌برند.
فاطمه شیرزادی: برخی کارشناسان از مسجد و منبر به عنوان رسانه‌های سنتی جهان اسلام و ایران نام می‌برند که بعضی از کارکردهای آنها مشابه کارکردهای رسانه‌های جمعی است. اما گذشته از این دیدگاه زمان زیادی از گسترش رسانه‌های جمعی به معنای مصطلح در جوامع بشری نمی‌گذرد؛ رسانه‌هایی مانند مطبوعات، رادیو و تلویزیون که عموم مردم واژه «رسانه» را برای اشاره به آنها به کار می‌برند. اما در همین مدت کوتاه جوامع و رسانه‌ها تحولات بسیاری را از سر گذرانده‌اند. در جریان این تحولات سریع امروز شهروندان ایران نیز مانند بسیاری از مردم جهان نمی‌توانند زندگی خود را بدون رسانه‌ها تجسم و تنظیم کنند. رسانه‌ها سطح آگاهی و اطلاعات مردم را تغییر داده‌اند و درک آنها از جهان اطراف به رسانه‌ها گره خورده است. البته نقش رسانه‌ها محدود به آگاهی‌بخشی نیست و مردم نیز نه مخاطب بلکه کاربر رسانه‌ها هستند. مهدی محسنیان‌راد، استاد ارتباطات، می‌گوید: «دهکده جهانی تغییر بنیادی در مخاطب ایجاد کرد. ارتباطات در دهکده جهانی به صورت میان‌فردی است و انسان‌های پراکنده و توده‌وار تبدیل به انسان‌های با عملکردهای متقابل جمعی شده‌اند و سرعت و توسعه اطلاعات از قدرت اقتدارهای سیاسی کاسته است. مشکل ارتباطات در کشور ما این است که مخاطب‌پنداری می‌کند، یعنی همان کسی را که پای تلویزیون است با پا منبری یکسان بدانیم و این خیال‌پردازی است و اشتباه بزرگی است» (ایلنا).
در این شرایط بسیاری از مسوولان همچنان علاوه بر نادیده گرفتن قدرت کاربران و اقتضائات دهکده جهانی از برقراری ارتباط با رسانه‌های جمعی نیز روگردانند و در بهترین حالت زیرنویس‌های شبکه خبر تنها مرجع آنها برای کسب اطلاع از وضعیت اجتماعی، اقتصادی و سیاسی کشور و جهان است. برخی دیگر نیز استفاده نکردن از رسانه‌ها را با افتخار بیان و تبلیغ می‌کنند. اخیراً محسن قرائتی، رئیس ستاد اقامه نماز، با بیان اینکه هیچ‌گاه روزنامه نمی‌خوانم و فیلم نمی‌بینم، اظهار کرده است: «برای اینکه از جامعه عقب نمانم، خلاصه اخبار را گوش می‌کنم، اما وقت بسیاری صرف آن نمی‌کنم.» اما اگر همه مسوولان کشور مانند رئیس ستاد اقامه نماز با رسانه‌ها مواجه شوند، سوالی که مطرح می‌شود این است که این مسوولان چگونه از اوضاع و احوال کشور و مردم باخبر می‌شوند؟ نشریات تا چه حد می‌کوشند با کار حرفه‌ای اعتماد مردم و مسوولان را جلب کنند؟ در آستانه روز قلم می‌خواهیم این مساله را بررسی کنیم که آیا فعالیت روزنامه‌نگاران مولف در ایران رو به افول است؟ چهاردهم تیرماه روز قلم است، اما روز قلم روز روزنامه‌نگاران هم هست؟ چهاردهم تیرماه در سال ۱۳۸۱ پس از پیشنهاد انجمن قلم ایران و تصویب شورای عالی انقلاب فرهنگی، به عنوان «روز قلم» در تقویم ثبت شد. در ایران باستان نیز تیرگان (سیزدهم تیرماه) یکی از مهم‌ترین جشن‌ها بوده که آیین‌های مخصوصی داشته و یکی از آنها پاسداشت قلم بوده است. یکی از دلایلی که برای این جشن ذکر شده این است که در این روز، هوشنگ، پادشاه پیشدادی ایران، نویسندگان و کاتبان را به رسمیت شناخت و آنان را گرامی داشت. امروز رابطه بین مسوولان و روزنامه‌نگاران به عنوان گروهی از اصحاب قلم چگونه است؟
