پلاسکوهای زنده

 مجیدرضا منصورخاکی: «حدود 60 درصد بیمارستان‌های کشور فرسوده‌اند»؛ این را ایرج حریرچی قائم‌مقام وزیر بهداشت می‌گوید. با مرور زلزله‌های چند دهه اخیر نیز ملاحظه می‌شود شماری از بیمارستان‌ها براثر زمین‌لرزه با صدمات جدی مواجه شده و امدادرسانی را عملاً مختل کرده‌اند. به بیان دیگر، اینک بیمارستان‌ها خود به پاشنه‌آشیل بلایای طبیعی تبدیل شده‌اند و این در حالی است که بیمارستان جزو نخستین پایگاه‌هایی است که در صورت بروز بحران‌هایی اینچنین، میزبان مصدومان و آسیب‌دیدگان ناشی از حوادث خواهد بود و مرجع امدادرسانی است. اما نه‌تنها در بیمارستان‌های قدیمی، بلکه بعضاً شاهد آن هستیم که بیمارستان‌های نوساز نیز در مواجهه با زمین‌لرزه دچار لطمات شدیدی می‌شوند. بیمارستان امام خمینی اسلام‌آباد غرب که هفت ماه از افتتاح آن می‌گذرد، از جمله این موارد است که به دنبال زلزله اخیر غرب کشور، فروریخت و حتی به شمار مصدومان حادثه اضافه کرد. تخریب بیمارستان نوساز هریس حادثه تلخ دیگری بود که بر اثر زلزله سال 1391 ورزقان به وقوع پیوست؛ بیمارستانی که تنها مرکز درمانی این شهر بود. کارشناسان بر این باورند که ریشه مساله را بعضاً باید در ضعف نظارت حین ساخت‌وساز جست‌وجو کرد. اکنون از 570 بیمارستان دولتی موجود در کشور، متجاوز از 480 بیمارستان قدمتی بیش از 10 سال و حتی چند ده سال دارند. در این میان حتی تعداد 86 بیمارستان همزمان با ساختمان پلاسکو، کلنگ احداث‌شان بر زمین خورده است. حال آنکه مطابق با استانداردهای جهانی، شرایط ایمنی در بیمارستان‌های با عمر بیش از 10 سال رو به کاهش می‌گذارد و نیاز به بهسازی دارند. قائم‌مقام وزارت بهداشت همچنین اذعان کرده اگرچه بودجه بهسازی بیمارستان‌های فرسوده کافی نیست، اما در بسیاری از موارد حتی امر بازسازی اساساً مقرون‌به‌صرفه نیست و احداث بیمارستان جدید هزینه کمتری نیز دارد. افزون بر این از آنجا که اکثر بیمارستان‌ها و مراکز درمانی خدمات 24ساعته ارائه می‌دهند، تعطیلی موقت و مقاوم‌سازی آن منطقی به نظر نمی‌رسد. اما گویا دردسرهای ساخت تنها به مضیقه بودجه‌ای ختم نمی‌شود و تامین زمین مناسب نیز معضل دیگری است. به گفته حریرچی شماری از بیمارستان‌های تهران در حاشیه و حتی خارج شهر بنا شده‌اند که دسترسی را برای مراجعان دشوار ساخته است. از همین‌رو از شهرداری درخواست شده تا با تامین زمین مناسب و نیز ارائه مجوزهای لازم به منظور ساخت بیمارستان مساعدت داشته باشد. برآوردها نشان می‌دهد اکنون 7 /1 تخت به ازای هر هزار ایرانی در کشور وجود دارد که در مقایسه با 5 /2 تخت در کشورهای منطقه و 5 /3 تخت در سایر کشورها، وضعیت نگران‌کننده به نظر می‌رسد. به عبارت دیگر حداقل 100 هزار تخت نو یا احداث 500 بیمارستان جدید مورد نیاز است.

از سوی دیگر، هرچند اکنون تعداد 337 بیمارستان وجود دارد که از سوی بخش خصوصی اداره می‌شوند، اما اختلاف در هزینه‌های درمانی سبب شده بسیاری از تخت‌های این مراکز درمانی خالی بماند و عمده بیماران به بیمارستان‌های دولتی هجوم بیاورند. به نظر می‌رسد اتخاذ سیاست‌هایی با هدف توسعه زیرساخت‌های درمان غیردولتی می‌تواند زمینه‌ساز ورود گسترده‌تر فعالان بخش خصوصی به حوزه سلامت باشد؛ تا جایی که حتی بتوان نوسازی و مقاوم‌سازی بیمارستان‌های کشور را به این بخش سپرد.