یک خوش‌بین محتاط

پل رومر/استاد دانشگاه نیویورک

انگس دیتون کتاب «فرار بزرگ» خود را با گفتن اینکه او نسبت به آینده یک «خوش‌بین محتاط» است، به پایان می‌رساند. در بررسی این کتاب، دیوید لئونهارت روح حاکم بر این اثر را این‌گونه می‌داند: «پیام محوری دیتون به طرز عمیقی و تقریباً به شکل باشکوهی، مثبت است.»
دیتون کارهای بسیاری انجام داده است که او را به انتخابی شایسته برای جایزه امسال تبدیل می‌کند. من خصوصاً از این موضوع خوشحالم که این جایزه تاییدی برای خوش‌بینی دیتون است، نوعی خوش‌بینی که من آن را محتاطانه می‌دانم، نه شکاکانه. این خوش‌بینی بر بنیانی از توجه محتاطانه به داده‌ها و پرداختن محتاطانه به اینکه اندازه‌گیری‌ها چه معنایی دارند، استوار است. در این کتاب، او نگاهی روشن و تسلیم‌ناپذیر برای فهم مشخصات بازدهی منابع تخصیص داده شده به علوم ارائه می‌دهد و لایه‌های درونی اثرات تصمیم‌گیری افراد برای جست‌وجوی مسیرهای مفید و تبعات این تصمیمات بر علوم را بررسی می‌کند: «دلیل نهایی اینکه سلامت مردم در حال بهبود است، این است که مردم این بهبود را می‌خواهند و آماده‌اند که برای آن هزینه بیشتری را صرف علوم پایه، تحقیقات رفتاری، داروها، فرآیندها و دستگاه‌هایی برای حمایت از این هدف کنند. خلاقیت‌ها حذف نمی‌شوند و هر زمان به آنها نیاز باشد، ظاهر می‌شوند. حتی در مورد ایدز نیز با وجود همه پیچیدگی‌ها و دشواری‌های بسیار زیاد و تلفات بسیاری که داشته است، پیشرفت‌ها در دانش پایه و درمان مشهود بوده است و در مقیاس زمانی، نسبت به مقابله با هر اپیدمی دیگری در تاریخ، سریع‌تر بوده است.» سپس دیگر نشانه‌های «پیشرفت» را مورد بررسی قرار می‌دهد، واژه‌ای که او هیچ‌وقت از بیان آن ابایی نداشته است: «بسیاری از بهبودهای دیگر وجود دارد که من در این کتاب به آنها نپرداختم. خشونت کم شده است، احتمال کشته شدن افراد بسیار کمتر از قبل شده است. دموکراسی بیش از پیش در جهان نسبت به 50 سال پیش گسترش یافته است. ظلم یک گروه اجتماعی نسبت به گروه دیگر، کمتر معمول است، و نامعمول‌تر هم می‌شود. مردم فرصت‌های بیشتری برای مشارکت در اجتماع در مقایسه با هر زمان دیگری در گذشته دارند. افراد در سراسر جهان در حال بلندقدتر شدن، و البته باهوش‌تر شدن هستند.» این کتاب توجهی محتاطانه و به میزانی برابر نیز به نابرابری و آسیب‌های ناشی از آن می‌کند. گذشته از همه اینها، استدلالی از سوی یک اقتصاددان، از نوع اسکاتلندی، برای هوشیار کردن «آن دست دیگر» ارائه می‌شود. ولی همان‌طور که لئونهارت اشاره می‌کند، این پیشرفت بسیار چشمگیر بوده است. کار دیتون، به پشتوانه اعتباری که او اکنون دریافت کرده است، به این معناست که بزرگ‌ترین واقعیت در مورد زندگی روی زمین نمی‌تواند دیگر رد یا کتمان شود: «زندگی بهتر شده است و در حال بهتر شدن است، با سرعتی که در حال افزایش است.»