رومی‌ها در سرزمین پارس

نیم قرن پیش هنگامی‌که شاه ایران به ایتالیا رفت مسوولان این تمدن قدیمی، سازمانی را به محمدرضا پهلوی معرفی کردند که در آن بدون وجود قوانین و قواعد دست و پا‌گیر، دولت ایتالیا می‌توانست برخی صنایع بزرگ و کوچک این کشور را به وجود آورده یا از آن حمایت کند. دولتمردان آن روز رم، Industrial Renovation Institute را کـه مـخفف آن I.R.I بـود به رخ شاه کشیدند و توضیح دادند که چگونه از این طریق توانسته‌اند صنایع‌شان را گسترش دهند. همین بازدید کافی بود تا پهلوی دوم مسوولان وقت وزارت اقتصاد را بخواهد و الگوی ایتالیایی توسعه صنایع را برایشان توضیح دهد. در همان جلسه وزارت اقتصاد وقت را که شامل چهار وزارتخانه صنایع، معادن، اقتصاد و بازرگانی بود مامور کرد تا راهی ایتالیا شوند و با الگوبرداری از «ایری»، سازمانی مشابه را در ایران به وجود آورند. این شد که در نهایت با اتود اولیه‌ای که ایتالیایی‌ها در اختیار ایران گذاشتند سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران (ایدرو) به وجود آمد و ماموریت یافت تا در عصر جدید صنایع ایران را سر و سامان دهد. برخی تحلیلگران بر این باورند پیوند صنایع ایران و ایتالیا با توجه به الگوبرداری ایدرو از ایری از مقاربتی ریشه‌دار برخوردار است و صنایع کوچک و متوسط دو کشور به لحاظ ساختار تاسیس از یک نوع الگو بهره برده‌اند.
همکاری اقتصادی میان ایران و ایتالیا بعد از تاسیس ایدرو گسترش یافت و به آنجا رسید که ایتالیایی‌ها صنایع پایین‌دستی صنعت نفت خود را با ویژگی‌های نفت ایران طراحی کردند و بر این اساس یکی از مشتری‌های پر و پا قرص نفت ایران بودند. پس از انقلاب همکاری صنعتی میان این دو کشور در صنعت قطعه‌سازی، کیف و کفش، فولاد، سنگ و کاشی و سرامیک ادامه یافت به طوری که روش مدرن استخراج سنگ‌های تزیینی تماماً از ایتالیا الگو‌برداری شد و آنها با قرار دادن تجهیزات مربوط به برش سنگ از دل معادن کمک کردند تا این معادن از روش انفجار که باعث اتلاف منابع سنگی کشور می‌شد، دست بردارند و با بهره‌وری بسیار بالایی اقدام به استخراج این معادن کنند. حال در دور جدید همکاری‌های ایران و ایتالیا این توقع به وجود آمده تا فعالان اقتصادی این کشور که جزو تمدن‌های بزرگ دنیاست، به ایران صرفاً به عنوان بازاری مصرفی نگاه نکنند و به ازای واردات کالاهای خود به کشورمان به انتقال تکنولوژی و کالاهای واسطه‌ای و سرمایه‌ای بپردازند.
شاید با توجه به تغییر ساختار اقتصاد دو کشور ایری و ایدرو در شرایط کنونی نقش تعیین‌کننده‌ای برای توسعه صنایع نداشته باشند اما می‌توان با اتکا به اتاق‌های بازرگانی آنان و همکاری بخش خصوصی ایران و ایتالیا، شرکت‌هایی با مدل جوینت ونچر به وجود آورد تا بتوانند محصولاتی به تولید برسانند که در بازارهای جهانی قابل عرضه باشد. گذشته از توانایی صنایع کوچک و متوسط دو کشور و نقشی که ایتالیایی‌ها می‌توانند در ارتقای این صنایع انجام دهند، صنعت گردشگری اگر جدی گرفته شود، دو کشور می‌توانند کریدور تمدنی از پارس تا رم را طراحی کرده و گردشگران زیادی از دنیا را به سمت آثار تاریخی خود بکشانند و با بازسازی نمادهای تاریخی خود یونان را در نیمه راه همراه خود کرده و تاریخ پرفراز و نشیبشان را پیش روی کشورهای تازه‌تاسیس که ریشه در تاریخ ندارند، بگذارند. به نظر می‌رسد همکاری ایران و ایتالیا در پساتحریم اگر به سمت سرمایه‌گذاری‌های مشترک هدایت شود، پیوند صنعتی دو کشور بیش از گذشته محکم‌تر خواهد شد و در نهایت مصرف‌کنندگان بازار ایران و کشورهای منطقه می‌توانند از کالاهایی که ساخت مشترک دو کشور است، استفاده بهینه ببرند. اما با توجه به وضعیت نامناسب اقتصادی در اروپا پیمودن چنین راهی امکان‌پذیر است؟