تاریخ انتشار:
نگاه بانک مرکزی به ورود شرکتهای لیزینگ در بخش مسکن مثبت است
باید آزادی عمل داد
«بانک مرکزی بنا دارد با اصلاح نرخ سود به احیای شرکتهای لیزینگ کمک کند.» حمید تهرانفر معاون نظارتی بانک مرکزی با اعلام این خبر میگوید: نگاه بانک مرکزی به طرحهای گشاینده مشکلات اقتصادی مثبت است و در این راه حتی اگر لازم باشد مقررات جدیدی وضع خواهد کرد.
«بانک مرکزی بنا دارد با اصلاح نرخ سود به احیای شرکتهای لیزینگ کمک کند.» حمید تهرانفر معاون نظارتی بانک مرکزی با اعلام این خبر میگوید: نگاه بانک مرکزی به طرحهای گشاینده مشکلات اقتصادی مثبت است و در این راه حتی اگر لازم باشد مقررات جدیدی وضع خواهد کرد.
فعالیت لیزینگها به چه صورت تحت نظارت بانک مرکزی قرار گرفت؟
بر اساس ﻗﻮﺍﻧﻴﻦ ﭘﻮﻟﻲ ﻭ ﺑﺎﻧﮑﻲ ﮐﺸﻮﺭ ﻭ ﻗﺎﻧﻮﻥ ﺗﻨﻈﻴﻢ ﺑﺎﺯﺍﺭ ﻏﻴﺮﻣﺘﺸﮑﻞ ﭘﻮﻟﻲ ﻣﺼﻮﺏ سال 1383 ﻣﺠﻠﺲ ﺷﻮﺭﺍﻱ ﺍﺳﻼﻣﻲ مقرر شد ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺍﻳﻨﮑـﻪ ﻓﻌﺎﻟﻴـﺖ شرکتهاﻱ ﻟﻴﺰﻳﻨـﮓ ﺍﺯ ﻣﺼﺎدﻳﻖ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ در ﺑﺎﺯﺍﺭ ﻏﻴﺮﻣﺘﺸﮑﻞ ﭘﻮﻟﻲ است، «دﺳﺘﻮﺭﺍﻟﻌﻤﻞ ﺍﺟﺮﺍﻳﻲ ﺗﺎﺳـﻴﺲ، ﻧﺤـﻮﻩ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﻭ ﻧﻈﺎﺭﺕ ﺑﺮ شرکتهاﻱ ﻟﻴﺰﻳﻨﮓ» از سوی بانک مرکزی تعریف شود. در این چارچوپ بانک مرکزی عملیات لیزینگ را ﺧﺮﻳﺪ ﺍﻣﻮﺍﻝ ﻣﻨﻘـﻮﻝ ﻭ ﻏﻴﺮﻣﻨﻘـﻮﻝ ﺗﻮﺳـﻂ ﺷـﺮﮐﺖ ﻟﻴﺰﻳﻨـﮓ ﻭ ﺍﻧﺘﻘـﺎﻝ ﻭ ﻭﺍﮔﺬﺍﺭﻱ ﺁﻧﻬﺎ ﺑﻪ ﻣﺘﻘﺎﺿﻴﺎﻥ ﺍﺯ ﻃﺮﻳﻖ روشهاﻱ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻋﻘـﺪ ﺍﺟـﺎﺭﻩ یا ﻓﺮﻭﺵ ﻗﺴﻄﻲ تعریف کرد.
در آییننامه چند نوع لیزینگ تعریف شد؟
در آییننامه فعالیت لیزینگها بر اساس سرمایه اولیه دستهبندی شد. در مجموع لیزینگها بر اساس سرمایه به سه دسته تقسیم شدند. ﺷﺮﮐﺖﻫﺎﻳﻲ ﮐﻪ ﺻﺮفاً دﺭ ﺯﻣﻴﻨﻪ ﮐﺎﻻﻫﺎﻱ ﻣﺼﺮﻓﻲ ﺑﺎدﻭﺍﻡ، ﻟﻮﺍﺯﻡ ﺧﺎﻧﮕﻲ، ﺗﺠﻬﻴﺰﺍﺕ ﺭﺍﻳﺎﻧﻪﺍﻱ ﻭ ﻣﻮﺍﺭد ﻣﺸﺎﺑﻪ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﻣﻲﮐﻨﻨﺪ، ﺣﺪﺍﻗﻞ ٢٠ ﻣﻴﻠﻴﺎﺭد ﺭﻳﺎﻝ سرمایه اولیه نیاز داشتند.
ﺷﺮﮐﺖﻫﺎﻳﻲ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ دﺭ ﺯﻣﻴﻨﻪ ﺧﻮدرﻭ، ﺳﻮﺍﺭﻱ، ﻭﺍﻧﺖ، ﻣﻴﻨﻲﺑﻮﺱ، ﮐﺎﻣﻴﻮﻥﻫﺎﻱ ﺳﺒﮏ، ماشینآلات ﻭ ﺗﺠﻬﻴﺰﺍﺕ ﺭﺍﻫﺴﺎﺯﻱ، ماشینآلات ﻣﻮﺭد نیاز ﮐﺎﺭﺧﺎﻧﺠـﺎﺕ ﻭ ﺍﻣﺜﺎﻟﻬﻢ ﻣﻲﭘﺮدﺍختند ﺣﺪﺍﻗﻞ ٦٠ ﻣﻴﻠﻴﺎﺭد ﺭﻳﺎﻝ باید سرمایه اولیه تامین میکردند. سرمایه اولیه ﺷﺮﮐﺖﻫﺎﻳﻲ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ در ﮐﺎﻻﻫﺎﻱ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺍﻱ ﮔـﺮﺍﻥﻗﻴﻤـﺖ ﻧﻈﻴـﺮ ﻫﻮﺍﭘﻴﻤـﺎ، اﺗﻮﺑﻮﺱ، ﺗﺮﻳﻠﻲ، ﮐﺎﻣﻴﻮﻥﻫﺎﻱ ﺳﻨﮕﻴﻦ، ماشینآلات ﺳﻨﮕﻴﻦ ﻣﻮﺭد ﻧﻴﺎﺯ ﮐﺎﺭﺧﺎﻧﺠﺎﺕ ﻭ ﻏﻴﺮﻩ ﻣﻲﭘﺮدﺍختند ﺣﺪﺍﻗﻞ ١٠٠ ﻣﻴﻠﻴﺎﺭد ﺭﻳﺎﻝ تعیین شد.
اعطای تسهیلات و نرخ سود به چه شکل بود؟
ﺍﻋﻄﺎی ﺗﺴﻬﻴﻼﺕ ﺗﻮﺳﻂ ﺷﺮﮐﺖها نیز دﺭ ﭼﺎﺭﭼﻮﺏ ﻗـﺮﺍﺭدﺍد ﺍﺟـﺎﺭﻩ ﻭ ﻓـﺮﻭﺵ ﻗﺴـﻄﻲ ﺑﺮﺍﻱ ﻭﺍﮔﺬﺍﺭﻱ ﺍﻣﻮﺍﻝ ﻣﻨﻘﻮﻝ ﻭ ﻏﻴﺮﻣﻨﻘﻮﻝ تعریف شد.
در خصوص نرخ سود نیز در آییننامه تصریح شده بود دﺭ ﺻﻮﺭﺗﻲ ﮐﻪ ﻧﺮﺥ ﺳﻮد ﻭ ﻓﺮﻣﻮﻝ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺍﻗﺴﺎﻁ ﺑﺮﺍﻱ ﺷﺮﮐﺖﻫﺎﻱ ﻟﻴﺰﻳﻨﮓ ﺗﻮﺳﻂ ﺷﻮﺭﺍﻱ ﭘﻮﻝ ﻭ ﺍﻋﺘﺒﺎﺭ ﺍﻋﻼﻡ شود، ﻧﺮﺥ ﻣﺬﮐﻮﺭ ﺣﺪﺍﮐﺜﺮ ﻧﺮﺥ ﺳﻮد ﺗﺴـﻬﻴﻼﺕ ﺗﻠﻘـﻲ میشود.
فعالیت لیزینگها در بخش مسکن به چه شکل بود و چرا ممنوع شد؟
لیزینگها در بخش مسکن فعالیتی نداشتند اما وقتی دستورالعمل ممنوعیت خرید اموال غیرمنقول از سوی بانکها ابلاغ شد گرچه فرصت مناسبی برای لیزینگها به وجود آمده بود که در این بازار ورود کنند اما به دلیل مصالحی از فعالیت آنها نیز در بخش لیزینگ جلوگیری شد. بدین ترتیب فعالیت آنها در حوزه مسکن ممکن نشد و لیزنگها هم مانند بانکها از ورود به این عرصه منع شدند.
لیزینگها از سوی چه نهادی منع شدند؟
منع معنای درستی ندارد آزاد عمل داده نشد. نهاد ناظر بر لیزینگها بانک مرکزی بود. بانک مرکزی حق پرداخت تسهیلات خرید مسکن بابت واحدهای ساختهشده را به لیزینگها نداد بنابراین شرکتهای لیزینگ که نمیتوانستند چنین کاری کنند بانکها هم که نمیتوانستند بنابراین بخش تقاضای مسکن از تمام زوایا محدود شد.
چرا بانک مرکزی چنین تصمیمی گرفت؟
دلیلش بیشتر به مصلحتسنجیها در حوزه اقتصاد بازمیگشت. در آن دوره دولت علاقهای نداشت بازار مسکن تحریک شود و تمایل داشت با مدیریت تقاضا مانع از افزایش قیمت در این حوزه شود. به همین دلیل تصمیم گرفته شد از ناحیه تسهیلاتدهی این بخش تحریک نشود.
به هر حال در قالب طرح لیزینگ مسکن میتوان حجم تقاضا را جابهجا کرد. اصولاً لیزینگ در این بخش، شیوهای است که در قالب آن شرکتهای اعتباری با بهکار انداختن سرمایه خود در مسیر تامین مالی متقاضیان خرید آپارتمان مسکونی، بخش زیادی از قیمت ملک را برای خریدار تقبل کرده و در ازای آن، با احتساب سود مشخص و نظارتشدهای، اقساط میانمدت و بلندمدت از خریدار دریافت میکنند. این طرح، عملاً باعث راهاندازی مدل خریدهای اعتباری در بازار مسکن میشود و خلاء وام خرید ناشی از معذوریت بانکها در پرداخت این تسهیلات را برای متقاضیان جبران میکند.
ظاهراً نامهای از سوی دبیرکل شرکتهای لیزینگی برای شما ارسال شده است که درخواست کردهاند در این خصوص بازنگری صورت گیرد؟
بله، نامهای از طرف دبیر کل شرکتهای لیزینگ برای ما ارسال شده است. آنها درخواست دریافت مجوز برای لیزینگ مسکن کردهاند. این درخواست در بانک مرکزی در حال بررسی است و پس از اتمام بررسیها و انجام کار کارشناسی به شورای محترم پول و اعتبار ارسال میشود.
این شرکتها ظاهراً با شما هم جلسه داشتهاند، در مجموع جمعبندی شما در خصوص لیزینگ مسکن چیست؟
در بانک مرکزی معمولاً جمعبندیها پس از انجام کار کارشناسی انجام میشود. باید منتظر ماند تا نظر کارشناسی مشخص شود.
این را قبول دارم؛ از نگاه شما به عنوان یکی از چهرههای قدیمی بانک مرکزی و کسی که در این حوزه مطالعاتی انجام داشتهاید؟
این دیگر نظر شخصی است و نمیتوان به حساب بانک گذاشت اما من اعتقاد دارم که در حال حاضر حداقل برای شرکتهای لیزینگ باید این آزادی عمل به وجود آید تا در بخش مسکن ورود کنند. من فکر میکنم اگر مقداری در این زمینه فضا باز شود میتواند به نفع مردم و کلیت جریان اقتصادی باشد. چون واحدهای زیادی ساخته شده و به بازار عرضه شده است. از این رو با باز کردن فضا میتوانیم به فروش این واحدها قدری کمک کنیم وگرنه عمق رکود موجود در بخش معاملات مسکن بیشتر خواهد شد. به هر حال صلاح نیست از طریق رکود یک بخش را به لحاظ قیمت مدیریت کنیم. میتوان با طراحی درست و سالم روشهای مختلف زمینه را برای افزایش قدرت خرید مردم در زمینه خرید خانه افزایش داد.
با وجود این فکر میکنید گام اول چیست؟
گام اول اتمام بررسیهای کارشناسی است. گزارشی که بر اساس آن بتواند اعضای محترم شورای پول و اعتبار را هم قانع کند که این روش را بپذیرند. اگر اعضا قبول کردند بعد میتوانیم اجازه دهیم لیزینگها وارد فعالیتهای بخش مسکن شوند. اما مادامی که مجوزی صادر نشده این شرکتها حق ورود ندارند. در حال حاضر نیز قرار است جلساتی میان بانک مرکزی، وزارت راه و شهرسازی و شرکتهای لیزینگ برگزار شود تا چارچوپ کار روشنتر شود.
مشکلی که وجود دارد بحث مجوز شرکتهای لیزینگ است که بحث نظارت آن با شماست. ظاهراً از 300 شرکت موجود در بازار فقط 35 شرکت مجوز بانک مرکزی را دارا هستند. به هر حال این موضوع مقداری هم حساسیت دارد، بانک مرکزی در این زمینه با توجه به اهمیت موضوع چه راهبردی برای نظارت دارد؟
بله این حرف شما درست است. اما قبل از پاسخ به سوال شما باید به یک نکته اذعان کرد. نکتهای که باید در این خصوص اشاره کنم ریشه در گذشته دارد. در واقع ما با عملکرد گذشته خود شرکتهای لیزینگ را از بین بردیم.
منظور از ما تصمیمهایی است که در گذشته اتخاذ شده است؟
دقیقاً. تصمیمهایی که در گذشته اتخاذ شد شرکتهای لیزینگ را از کار انداخت.
به طور مشخص چه تصمیمی؟
بحث نرخ سود. چون تصمیمات اتخاذشده در زمینه نرخهای سود به ضرر شرکتهای لیزینگ شد و عملاً شرکتهای لیزینگ را از بین برد. نرخهای سود شرکتهای لیزینگ براساس عقود مبادلهای به 14 و 15 درصد رسید زمانی که اوراق مشارکت بدون ریسک 20 درصد بود. این شرکتها یا باید کار خود را تعطیل میکردند یا در فضایی که کسی انگیزه نداشت به فعالیت خود ادامه میدادند که پایان این راه نیز تعطیلی بود. همین اتفاق هم برای بسیاری از این شرکتها افتاد. یا بسیار بیانگیزه شدند و کنار رفتند یا تعطیل شدند زیرا در فضایی که میتوانستند به راحتی حداقل 20 درصد سود به دست آورند چه دلیلی داشت با نرخ سود 15 درصد حجمی زیاد از سرمایه را به کار بیندازند. اشاره کردم هر شرکت لیزینگی بسته به نوع کالایی که به صورت فروش اقساطی واگذار میکرد باید سرمایه اولیه ثبتی تامین میکرد. به همین
دلیل عده زیادی بیانگیزه شدند و تقاضاهای خود را از بانک مرکزی پس گرفتند و تعداد زیادی به دنبال تمدید مجوز خود نیامدند و برخی هم احساس کردند که در فضای تخلف از مقررات به فعالیت بپردازند. زیرا در این فضا بود که میتوانستند به سودآوری برسند.
پس ریشه این تعداد شرکت بدون مجوز این است؟
دقیقاً. چون نرخهای سود جذابیت ندارد به همین دلیل هم در حال حاضر جدیتی برای تقاضای جدید وجود ندارد. شرکتهای لیزینگ نیازمند بررسی دوباره هستند.
شما برنامهای دارید؟
در راستای کمک به احیای شرکتها تصمیم داریم کمک کنیم چون حضور آنها میتواند کمککننده باشد.
از چه روشی قصد دارید کمک کنید؟
اصلاح نرخ سود. به هر حال شرکتهای لیزینگی در قالب عقود مبادلهای اقدام به فعالیت میکنند. بنابراین ما میتوانیم با اصلاح نرخ سود عقود مبادلهای به اقتصادی کردن این فعالیت کمک کنیم.
در حال حاضر لیزینگ مسکن با این نگاه بررسی میشود؟ چون به نظر میرسد رویکرد شما به این اقدام مثبت است.
بانک مرکزی از هر اقدامی که بتواند به اقتصاد کشور کمک
دیدگاه تان را بنویسید