عربستان؛ اولویت نخست در میان همسایگان

سخنان آقای روحانی در گفت‌و‌گوی اخیر خود در مورد رابطه با عربستان را از چند بعد می‌توان مورد توجه قرار داد. مهم‌ترین اتفاقی که در 9 ماه گذشته رخ داده، تشنج‌زدایی و اعتمادسازی در روابط خارجی بوده اما باید دید در این بخش چه کشورهایی هنوز از مناسبات مناسبی با ایران برخوردار نیستند و از لحاظ منطقه‌ای هم برای ما دارای اهمیت هستند. سیاست خارجی ما در دولت قبل به گونه‌ای حرکت کرده بود که حتی نزدیک‌ترین دوستان ایران، در روابط با تهران به نوعی بی‌اعتمادی رسیده بودند و روز به روز به سمت کاهش روابط حرکت می‌کردند. در میان همسایگان، ما بیشترین تنش را با عربستان سعودی و برخی دیگر از کشورهای حاشیه خلیج فارس داشتیم و تجلی این تنش در مساله سوریه و عراق متبلور می‌شد.

به همین دلیل هم می‌بینید که آقای روحانی چندباره می‌گوید که مناسبات با عربستان بستگی به رفتار عربستان در مورد تحولات منطقه دارد. شرطی که در مورد عمان یا ترکیه و عراق به کار نمی‌برد. به اعتقاد من، اگر ایران بتواند با عربستان سعودی و کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس رابطه مناسب‌تری داشته باشد، نیمی از راه را برای حل بحران سوریه، ناامنی‌های عراق و تنش‌های لبنان طی کرده است. البته دولت‌های دیگر هم نقش دارند، اما عربستان محور این قضایاست. آقای روحانی برای اینکه افکار عمومی به طور ملموس تغییر سطح روابط خارجی را درک کنند، به این نکته اشاره می‌کند که در غیرهمسایگان، رابطه ایران با کشورهای اروپایی شاهد گشایش‌هایی بوده و سفرهای متعددی از سوی مقامات این کشورها به ایران صورت گرفته و حتی هیات‌های تجاری، شخصیت‌های اقتصادی و سیاسی فراوانی به ایران سفر کرده‌اند. درباره رابطه ایران و آمریکا که 35 سال حرکت تخریبی و واگرایی در آن وجود داشته است، باید بپذیریم که در عرض هشت یا 9 ماه، دولت نمی‌تواند آن را بازسازی کند. یک دیوار بلند بی‌اعتمادی و زیرساخت‌های به هم ریخته در این روابط وجود دارد. البته برای تغییر این مسیر، مقدماتی از سوی دو طرف فراهم شده است. اما تا زمانی که اعتمادسازی شود، دیدگاه‌های دو طرف نسبت به هم بازسازی شود و سوءظن‌ها از بین برود، کار سختی در پیش است. به همین دلیل می‌بینیم که آقای روحانی در متن سخنان خود بر این موضوع تاکید می‌کند که قرار نیست با همه برای همیشه دشمن باشیم و فضای جنگ جای خودش را به تعامل داده است. ایشان به نکته درستی اشاره می‌کند که حتی ممکن است برخی بی‌اعتمادی‌ها در روابط هرگز از بین نرود.