قاچاق سیاه
قاچاق انسان با چه انگیزه‌هایی صورت می‌گیرد؟
جواد حیدریان: ماجرای تلخ مرگ یک جوان ایرانی در مرز ترکیه بعد از انتشار خبر مرگ مشکوک چندین شهروند افغان در مرز ایران، شائبه افزایش حجم قاچاق انسان در مرزهای ایران را بر سر زبان‌ها انداخت. پیدا کردن عامل مرگ این انسان‌های بی‌گناه به‌رغم اهمیت و ارزش بالای آن سوژه این پرونده نیست بلکه بررسی علل افزایش قاچاق انسان و رونق این صنعت، سوژه مورد مطالعه این شماره تجارت فردا است. به نظر می‌رسد کشور با وضعیت تازه‌ای در زمینه قاچاق انسان از ایران و به ایران مواجه است. این صنعت چه ویژگی‌ای دارد و درآمد ناشی از آن تا چه اندازه است که عده‌ای حاضرند جانشان را کف دستشان بگیرند و خود را به قاچاقچیان انسان بسپارند؟ با این حال به‌رغم همه فشارهای بین‌المللی و سخت‌گیری‌های جهانی و صرف هزینه‌های بسیار در حوزه‌های امنیتی و نظامی و اجتماعی، چرا همچنان قاچاق انسان رونق دارد؟ بنا به تعاریف مرسوم در همه جای دنیا؛ «قاچاق انسان شامل استخدام، انتقال، پناه دادن و یا اِعمال قدرت، جهت‌دهی یا نفوذ بر روی یک فرد است تا از او، به‌خصوص از طریق جنسی یا کار اجباری، بهره‌برداری شود.» سازمان ملل متحد معتقد است، درآمد بالای قاچاق انسان عامل اصلی استمرار آن است. اگرچه عواملی مثل جنگ، نابرابری اجتماعی و سیاسی، ظلم و ستم دولت‌ها و حکومت‌ها، قاچاق انسان را رونق داده است اما سالیانه این صنعت ۳۲ میلیارد دلار برای عاملان آن سوددهی دارد. با وجود این قاچاق انسان از منظر حقوقی در تمامی دنیا جرم تلقی می‌شود.
با وجود این در تمامی دنیا مجازات قاچاق انسان در قوانین مصرح کشورها لحاظ شده است. در ایران نیز بنا به نص صریح قانون؛ «چنانچه عمل مرتکب «قاچاق انسان» از مصادیق مندرج در قانون مجازات اسلامی باشد مطابق مجازات‌های مقرر در قانون یادشده و در غیر این صورت به حبس از دو تا ده سال و پرداخت جزای نقدی معادل دو برابر وجوه یا اموال حاصل از بزه یا وجوه و اموالی که از طرف بزه‌دیده یا شخص ثالث وعده پرداخت آن به مرتکب داده شده است، محکوم می‌شود. چنانچه فرد قاچاق‌شده کمتر از هجده سال تمام داشته باشد و عمل ارتکابی از مصادیق محاربه و افساد فی‌الارض نباشد، مرتکب به حداکثر مجازات مقرر در این ماده محکوم می‌شود.»
بررسی دلایل افزایش قاچاق انسان به ایران و از ایران به دیگر کشورها، می‌تواند به ناامنی مستمر در منطقه به‌خصوص در افغانستان و البته افزایش تنش‌های اقتصادی و اجتماعی سال‌های اخیر مربوط باشد. افغان‌ها برای یافتن فرصت شغلی از راه‌های غیرقانونی و قاچاق به ایران می‌آیند از سوی دیگر بعضی از آنها به قصد پناهندگی در اروپا و برخی افراد معدود ایرانی نیز بنا به دلایلی دیگر به‌صورت قاچاق به مقصد کشورهای دیگر به عبور از مرزهای غربی می‌پردازند. دلیل افزایش این پدیده سیاه چیست؟
