انقلاب خلاقیت
سینما چگونه خلاقیت را به تصویر کشیده است؟
اگر بخواهیم خیلی ساده و شفاف خلاقیت را تعریف کنیم باید بگوییم خلاقیت به کاری یا تولید محصولی می‌گویند که شما نخستین‌بار انجامش می‌دهید یا آن را تولید می‌کنید. اما آیا خلاقیت همیشه خوب است و در جهت منفعت انسان‌ها عمل می‌کند؟ پاسخ خیر است. خلاقیت‌ها در موقعیت‌هایی به نفع انسان‌ها و در موقعیت‌هایی به ضرر آنها تمام شده است. در این شماره به موضوع خلاقیت در سینما می‌پردازیم.
1- Joy (2015)
«جوی» یک فیلم کمدی-درام زندگینامهای آمریکایی محصول سال ۲۰۱۵ به نویسندگی و کارگردانی دیوید اُ راسل است. جنیفر لارنس در نقش جوی مانگانو، یک میلیونر خودساخته، که دارد کسب‌وکار خود را راه می‌اندازد در فیلم ایفای نقش می‌کند. در 25 دسامبر 2015 کمپانی فاکس قرن بیستم جوی را اکران کرد. این فیلم 101 میلیون دلار در سراسر جهان فروخت و نقدهای متفاوتی را از سوی منتقدان دریافت کرد. جنیفر لارنس جایزه بهترین نقش اول زن را در جشنواره گلدن گلوب برای بازی در این فیلم از آن خود کرد، علاوه بر این جایزه اسکار بهترین بازیگر زن را برای نقش جوی مانگانو به ارمغان آورد، که دومی باعث شد این جوان ۲۵ساله جوان‌ترین فرد تاریخ باشد که چهار نامزدی جایزه اسکار را دریافت کرده است. این فیلم همچنین نامزد جایزه گلدن گلوب بهترین فیلم موزیکال یا کمدی شد. جوی در واقع سفر دختری خلاق را در حالی به تصویر می‌کشد که او بر موانع غلبه می‌کند تا محصول نوآورانه خود را به بازار عرضه کند. این فیلم شما را به سال 1990 می‌برد. جوی مانگانو، در یک آژانس هواپیمایی کار می‌کند و یک خانواده پرجمعیت ازهم‌گسسته دارد. او با دو فرزندش، خواهر و مادرش و مادربزرگ پیرش در یک خانه زندگی می‌کند. از همسرش جدا شده و پدرش به‌تازگی به آنها پیوسته و در زیرزمین خانه زندگی می‌کند و خواهرش دائم او را بابت ازدواج ناموفقش در مقابل فرزندانش تحقیر می‌کند. جوی روزهای سختی را می‌گذراند. بهترین دوست میمی و جوی، جکی، جوی را تشویق می‌کند ذهن خلاق خود را کار بیندازد. او که از استفاده از جاروی دستی معمولی خسته شده است، می‌خواهد یک جاروی جدید طراحی کند. ترودی، یک بیوه ایتالیایی ثروتمند، با سرمایه‌گذاری روی محصول جوی موافقت می‌کند. آنها با یک شرکت کالیفرنیایی قرارداد می‌بندند تا قطعات جارو را با قیمت پایین تولید کند. حتی اگر جوی به مرحله تولید برسد، باید با ذهن محدود مدیران تجاری در بازاریابی محصول خود مبارزه کند. باید ببینیم جوی با این ذهن خلاق و هوشمند چگونه محصول خود را می‌فروشد و موانع را کنار می‌زند.
2- Arrival (2016)
Arrival یــک فیـلــــم درام
علمی-تخیلی آمریکایی محصول 2016 به کارگردانی دنی ویلنوو است. در این فیلم امی آدامز در نقش لوئیز بنکس، زبان‌شناسی که از سوی ارتش ایالات‌متحده استخدام شده است، می‌خواهد کشف کند چگونه با فرازمینی‌هایی که به جنگ زمین آمده‌اند، ارتباط برقرار کند. جرمی رنر، فارست ویتاکر و مایکل استولبارگ در نقش‌های مکمل ظاهر می‌شوند. Arrival اولین نمایش جهانی خود را در جشنواره فیلم ونیز در تاریخ 1 سپتامبر 2016 انجام داد و در 11 نوامبر 2016 از سوی پارامونت پیکچرز در ایالات‌متحده اکران شد. این فیلم 203 میلیون دلار در سرتاسر جهان فروخت و مورد تحسین منتقدان قرار گرفت، به ویژه بازی آدامز مورد توجه بسیار قرار گرفت. در دنیای امروز انسان‌ها با ملیت‌ها، زبان‌ها و فرهنگ‌های مختلف به سادگی با یکدیگر ارتباط برقرار می‌کنند. آنها زبانی بین‌المللی انتخاب کرده‌اند و می‌توانند به‌سادگی با یکدیگر صحبت کنند و مفاهیمی چون عشق و محبت را به سادگی به یکدیگر انتقال دهند. اما اگر یک موجود فرازمینی پا به این کره خاکی بگذارد باید چگونه با او ارتباط برقرار کرد. فیلم روایت می‌کند که یک استاد زبان‌شناسی چگونه با ذهن خلاق خود با این موجودات فرازمینی ارتباط برقرار می‌کند. در اصل به بررسی زبان، ارتباطات و روش‌های نوآورانه می‌پردازد. در این فیلم دوازده فضاپیمای فرازمینی بر فراز سطح زمین در مکان‌های مختلف شناور هستند. مردم در سراسر جهان وحشت‌زده‌اند. کشورهای پیشرفته کارشناسان نظامی و دانشمندان را برای نظارت و مطالعه درباره آنها به مکان‌های استقرار این فضاپیماها می‌فرستند. در ایالات‌متحده، یکی از سرهنگ‌های ناظر بر پروژه، از فیزیکدانی به نام «ایان دانلی» برای مطالعه درباره این موجودات عجیب‌وغریب دعوت می‌کند. در شرایطی خاص بنکس و دانلی با دو بیگانه هفت‌پا که آنها را «هپتاپود» می‌نامند، تماس برقرار می‌کنند. دانلی به آنها لقب ابوت و کاستلو می‌دهد. بنکس و دانلی در مورد زبان نوشتاری پیچیده هفت‌پاها که از عبارات پالیندرومیک (پالیندروم به عباراتی گفته می‌شود که اگر آنها را از هر طرف که بخوانید مانند حالت اولیه‌اش خوانده می‌شود مانند گرگ) تشکیل شده است و با نمادهای دایره‌ای تشکیل شده است تحقیق می‌کنند و نتایج را با سایر ملل به اشتراک می‌گذارند. هنگامی که مراکز مطالعاتی قادر به تولید واژگان مشترک کافی برای پرسیدن دلیل آمدن هفت‌پاها شدند، استدلال می‌کنند که منظور آنها از چیزی که نوشته‌اند سلاح است. در واقع چین این عبارت را به عنوان «استفاده از سلاح» تعبیر می‌کند، که پژوهشگران را وادار به قطع ارتباطات با موجودات فرازمینی می‌کند و سایر کشورها نیز از آن پیروی می‌کنند. بنکس استدلال می‌کند نمادی که به عنوان «سلاح» تفسیر می‌شود، می‌تواند به طور انتزاعی با مفاهیم «وسیله» یا «ابزار» مرتبط باشد. حال باید ببینیم که بنکس دلایل کافی برای اثبات حرف‌هایش دارد و فرازمینی‌ها تا چه زمانی روی زمین ماندگار هستند؟
3- فورد در برابر فراری (2019)
«فورد در برابر فراری» یک فیلم درام ورزشی بیوگرافی آمریکایی است که جیمز منگولد آن را کارگردانی کرده است. مت دیمون و کریستین بیل در این فیلم به ایفای نقش می‌پردازند و جان برنتال، کیتریونا بالف، تریسی لتس، جاش لوکاس، نوآ ژوپ، رمو جیرون و ری مک کینون در نقش‌های فرعی بازی می‌کنند. داستان این فیلم درباره یک تیم مصمم از مهندسان و طراحان آمریکایی و انگلیسی به رهبری طراح خودرو کارول شلبی و راننده بریتانیایی او، کن مایلز است هنری فورد دوم و لی یاکوکا آنها را استخدام کرده‌اند تا یک ماشین مسابقه بسازند و رقبای همیشه در صحنه را شکست دهند. فورد در برابر فراری اولین نمایش جهانی خود را در جشنواره فیلم تلوراید در 30 آگوست 2019 داشت و در 15 نوامبر کمپانی فاکس قرن بیستم در ایالات‌متحده این فیلم را روی پرده نمایش برد. منتقدان انتخاب بازیگر، کارگردانی منگولد، تدوین، طراحی صدا و سکانس‌های مسابقه را ستودند. این فیلم از سوی هیات ملی بازبینی به عنوان یکی از ده فیلم برتر سال برگزیده شد و در نود و دومین دوره جوایز اسکار چهار نامزدی از جمله نامزدی بهترین فیلم را دریافت کرد و برنده بهترین تدوین فیلم و جایزه نهایی بهترین تدوین صدا شد. کریستین بیل نیز نامزد جایزه گلدن گلوب برای بهترین بازیگر مرد شد. فورد در برابر فراری روایتگر تلاش‌های طراح خودرو کارول شلبی و راننده کن مایلز برای ساخت یک ماشین مسابقه انقلابی برای فورد است. در سال 1963، لی یاکوکا، معاون شرکت خودروسازی فورد، به هنری فورد پیشنهاد داد تا از طریق خرید ماشین فراری که تیمش همیشه در مسابقات 24ساعته لمانز برنده است فروش خودرو‌های خودش را افزایش دهد. مالک فراری این درخواست شرکت فورد را نمی‌پذیرد و به آنها توهین می‌کند. این کار شرکت فراری باعث می‌شود فورد به بخش مسابقه‌ای خود دستور بدهد ماشینی برای رقابت با فراری در لمانز بسازد و یاکوکا، مالک آمریکایی شلبی، کارول شلبی، راننده بازنشسته‌ای را که در لمانز در سال 1959 برنده شد استخدام کند. اما باید ببینیم که فورد تا چه اندازه می‌تواند هوشمندانه عمل کند و چقدر احتمال دارد فراری را از صحنه رقابت به در کند.
4- تسلا (2020)
«تسلا» یک فیلم درام زندگینامهای آمریکایی محصول سال ۲۰۲۰ به نویسندگی و کارگردانی مایکل آلمریدا است. ایتن هاوک در نقش نیکلا تسلا بازی می‌کند. ایو هیوسون، ایبون ماس-باچرچ، جیم گافیگان و کایل مک لاکلان نیز در این فیلم ایفای نقش می‌کنند. همان‌طور که توضیح دادیم خلاقیت به معنای انجام کار یا تولید محصولی است که شما برای اولین‌بار انجامش می‌دهید، بنابراین مخترعان همگی در دسته انسان‌های خلاق قرار می‌گیرند و عملکرد آنها خلاقانه است. می‌توان گفت نیکلا تسلا یکی از خلاق‌ترین افراد تاریخ بشریت است. او کمک بزرگی به جامعه جهانی کرده است پس تماشای فیلم تسلا خالی از لطف نیست. در فیلم شاهد این هستیم که نیکلا که یک نوجوان سرزنده و خلاق است با نوازش کردن گربه‌اش به وجود الکتریسیته ساکن پی می‌برد. 9 سال قبل از این اتفاق، در سال 1884 در نیویورک، تسلا برای توماس ادیسون کار می‌کند و ادیسون پیشنهاد‌های تسلا برای استفاده از جریان متناوب را نادیده می‌گیرد و نمی‌خواهد برای اختراعش به او پولی بپردازد. همکار آنها توضیح می‌دهد که مخالفت ادیسون تا حدی به دلیل مرگ همسرش بود. همچنین در فیلم اطلاعاتی از دوران مدرسه تسلا، تلاش‌هایی که برای راه‌اندازی شرکتش می‌کند و محبوبیت بیشتر ادیسون نسبت به او داده می‌شود. این فیلم نخستین نمایش جهانی خود را در جشنواره فیلم ساندنس در 27 ژانویه 2020 داشت و در سینماهای منتخب در 21 آگوست 2020 آی‌اف‌سی فیلمز این فیلم را به پرده نمایش سپرد.
5- اوپنهایمر (2023)
اوپنهایمر یک فیلم درام هیجان‌انگیز حماسی و بیوگرافی محصول ۲۰۲۳ به نویسندگی، کارگردانی و تهیه‌کنندگی کریستوفر نولان است. این داستان زندگی جی رابرت اوپنهایمر، فیزیکدان نظری آمریکایی، را دنبال می‌کند که به ساخت اولین سلاح‌های هسته‌ای در طول جنگ جهانی دوم کمک کرد. کیلین مورفی در نقش اوپنهایمر در کنار رابرت داونی جونیور در نقش لوئیس استراوس، عضو کمیسیون انرژی اتمی ایالات‌متحده، بازی می‌کند. گروه بازیگران مکمل شامل امیلی بلانت، مت دیمون، فلورانس پوگ، جاش هارتنت، کیسی افلک، رامی ملک و کنت برانا هستند. خبرها درباره ساخت اوپنهایمر از سپتامبر 2021 به گوش می‌رسید. پیش‌تولید این فیلم در ژانویه 2022 کلید خورد و فیلمبرداری از فوریه تا می انجام شد. اوپنهایمر در 11 جولای 2023 در Le Grand Rex پاریس به نمایش درآمد و ده روز بعد یونیورسال پیکچرز در ایالات‌متحده و بریتانیا آن را اکران کرد. اوپنهایمر بیش از 976 میلیون دلار در سراسر جهان فروخت و سومین فیلم پرفروش سال 2023، پرفروش‌ترین فیلم مربوط به جنگ جهانی دوم، پرفروش‌ترین فیلم زندگینامهای و دومین فیلم پرفروش با رتبه R شد. اوپنهایمر با ستایش از دقت تاریخی، فیلمبرداری، موسیقی، کارگردانی و فیلمنامه نولان، و بازی گروه بازیگرانش، به ویژه مورفی، داونی و بلانت، تحسین شد. اوپنهایمر جوایز بسیاری را از آن خود کرد؛ هفت جایزه اسکار از جمله جایزه بهترین فیلم، جایزه بهترین کارگردانی برای نولان، جایزه بهترین بازیگر مرد برای مورفی و بهترین بازیگر نقش مکمل مرد برای داونی به فیلم رسید. در سال 1926، جی رابرت اوپنهایمر، دانشجوی 22ساله دکترا، هنگام مطالعه فیزیک کوانتوم تجربی زیر نظر پاتریک بلکت در دانشگاه کمبریج، با اضطراب و دلتنگی دست‌وپنجه نرم می‌کند. اوپنهایمر با بلکت درگیر می‌شود و یک سیب مسموم برای او باقی می‌گذارد اما وجدانش راضی به از بین بردن او نمی‌شود و سیب مسموم را از او پس می‌گیرد. دانشمند مهمان، نیلز بور، به اوپنهایمر توصیه می‌کند که در دانشگاه گوتینگن در رشته فیزیک نظری تحصیل کند. اوپنهایمر که می‌خواهد تحقیقات فیزیک کوانتومی را در ایالات‌متحده گسترش دهد، در دانشگاه کالیفرنیا، برکلی و موسسه فناوری کالیفرنیا تدریس می‌کند. او با کاترین «کیتی» پوئنینگ، زیست‌شناس و کمونیست سابق ازدواج می‌کند و رابطه‌ای مداوم با ژان تاتلاک، روان‌پزشک کمونیست مشکل‌دار، دارد که بعداً خودکشی می‌کند. هنگامی که شکافت هسته‌ای در سال 1938 پس از موفقیت آلمانی‌ها در شکافتن اتم کشف شد، اوپنهایمر متوجه می‌شود که می‌توان آن را به سلاح تبدیل کرد. در سال 1942، در طول جنگ جهانی دوم، سرهنگ ارتش ایالات‌متحده، لزلی گرووز، مدیر پروژه منهتن، اوپنهایمر را به عنوان مدیر آزمایشگاه لوس آلاموس برای ساخت بمب اتمی استخدام می‌کند. اوپنهایمر نگران است که برنامه تحقیقات هسته‌ای آلمان به رهبری هایزنبرگ ممکن است برای نازی‌ها بمب تولید کند. اوپنهایمر تیمی متشکل از رابی، هانس بث و ادوارد تلر جمع‌آوری می‌کند و با دانشمندان انریکو فرمی، لئو زیلارد و دیوید ال. هیل در دانشگاه شیکاگو همکاری می‌کند. محاسبات تلر نشان می‌دهد یک انفجار اتمی می‌تواند جهان را نابود کند. اوپنهایمر پس از مشورت با آلبرت اینشتین و پس از اینکه بث محاسبات خود را در مورد این موضوع انجام می‌دهد، نتیجه می‌گیرد که شانس «نزدیک به صفر» است. تلر پس از رد پیشنهاد او برای ساخت بمب هیدروژنی، قصد دارد پروژه را ترک کند، اما اوپنهایمر او را متقاعد می‌کند که بماند. اتفاق‌هایی که در این برهه تاریخی رخ می‌دهد نشان می‌دهد خلاقیت همیشه هم خوب نیست، زیرا می‌تواند جهان را به نابودی بکشد.
