حقیقت بی‌رحمانه

در تصویر مادر جوانی دیده می‌شود که روی تخت بیمارستان دراز کشیده و موهایش صورتش را پوشانده است. اما فنگ جیان‌می 23 ساله هنوز زنده است. کسی که دیگر زنده نیست نوزاد دختر اوست. نوزاد در حالی که هنوز در شکم مادرش بود با تزریقی که مقامات تنظیم خانواده ترتیبش را دادند، کشته شد. آنها خانم فنگ را که هفت ماهه حامله بود بازداشت کردند و وادارش کردند که نوزاد را مرده به دنیا آورد. 

حتی اگر سه سال پیش بود، این امکان وجود داشت که خارج از دهکده دورافتاده محل زندگی او در استان شان‌زی در شمال غربی چین کسی از رنج فنگ آگاه نشود و این رویداد تنها به شکل یک رقم در آمار برنامه تنظیم خانواده چین ثبت شود. اما خویشاوندان او این تصاویر گویا را روی اینترنت گذاشته‌اند و چیزی نگذشت که وبلاگ‌های کوچک آنها را به میلیون‌ها نفر در سرتاسر کشور ارسال کردند. چیزی که دل مردم را به درد آورد تنها نحوه برخورد با فنگ نبود، بلکه خود سیاست تک‌فرزندی در چین بود.  صداهای بلندشده در اعتراض به هم پیوست. لیانگ جیان‌ژانگ در سیناویبو که معادل چینی توئیتر است، نوشت: «این سقط ظالمانه و اجباری جنین در ماه ژوئن به شان‌زی محدود نمی‌شود.» لیانگ مدیرعامل شرکت Ctrip، یکی از موفق‌ترین شرکت‌های مسافرتی در چین است. او در ادامه نوشته است: «لغو سیاست بیهوده تنظیم خانواده تنها راه ریشه‌کن کردن این نوع ظلم است.» کاربران اینترنت این نوشته لیانگ را بیش از 18 هزار بار برای همدیگر ارسال کرده‌اند. 

هه یافو جمعیت‌شناس و یکی از منتقدان این برنامه معتقد است این رسوایی ضربه‌ای به تصویر عمومی از سیاست تک‌فرزندی است. این تصویر هرگز خوب نبوده است، هرچند در سال‌های اخیر بسیاری به زندگی با آن عادت کرده‌اند. در سال 1983 بیش از 14 میلیون زن طبق برنامه توسط کمیته تنظیم خانواده جنین خود را سقط کرده‌اند (بسیاری از آنها وادار به این کار شده‌اند). در سال 2009 این تعداد 6 میلیون بود. این تعداد در سال‌های اخیر کاهش یافته است زیرا انگیزه مقامات محلی برای جریمه کردن تولدهای اضافه بیشتر است تا جلوگیری از تولد این فرزندان. 

جریمه داشتن فرزند اضافه به «هزینه نفقه اجتماعی» معروف است. برآوردهای آقای هه نشان می‌دهد دولت از سال 1980 تاکنون از طریق این جریمه‌ها بیش از دو تریلیون یوان (معادل 314 میلیارد دلار) درآمد کسب کرده است. ناتوانی در پرداخت این جریمه به معنای آن است که دومین فرزند «سیاه‌بخت» نمی‌تواند سند ثبتی خانوار یا هوکو داشته باشد که هر چینی به موجب آن می‌تواند از حقوق پایه‌ای همچون آموزش برخوردار شود. یک زن و شوهر در شانگهای برای داشتن فرزند دوم باید هر کدام 110 هزار یوان (معادل 17300 دلار) پرداخت کنند که سه برابر میانگین درآمد سالانه مالیات‌دررفته در این شهر است. مقدار جریمه با افزایش درآمد افزایش می‌یابد. ثروتمندان باید میلیون‌ها یوان پرداخت کنند. 

برای خانم فنگ که در یک منطقه روستایی زندگی می‌کند مقدار این جریمه کمتر است - 40 هزار یوان. او حق انتخاب داشت که این پول را بدهد و بچه را نگه دارد، اما استطاعت مالی آن را نداشت. شوهرش، دنگ جیوآن، از یک ایستگاه برقابی محلی چهار هزار یوان (معادل 630 دلار) در ماه حقوق می‌گیرد، اما این برای پرداخت جریمه کافی نبود. بنابراین سی‌ام می راهی معادن زغال مغولستان داخلی شد تا پول بیشتری به دست آورد. همان موقع بود که مسوولان برنامه تنظیم خانواده از راه رسیدند. 

در ابتدا نزدیک به 10 مامور سعی کردند فنگ را به زور سوار یک ماشین کنند. او به خانه عمه‌اش گریخت اما آنها دروازه خانه را شکستند و وارد شدند. او به کوهستان‌های مجاور گریخت و در خانه یکی از دوستانش زیر تخت خواب پنهان شد. دنگ می‌گوید: «وقتی او را پیدا کردند همه زیر خنده زدند.» یکی از ماموران وادارش کرد زیر برگه‌ای را امضا کند (در حرف، رضایت فرد لازم است) و خانم فنگ 30 ساعت پس از تزریق به شکمش نوزاد مرده‌ای به دنیا آورد. 

او تنها نیست

عمومی شدن داستان خانم فنگ هنگامی اتفاق افتاد که دیگران از پیش سیاست تک‌فرزندی را مورد هجوم قرار داده‌اند. یانگ ژیژو یکی از معدود افرادی است که این جریمه‌های سنگین را علناً مورد انتقاد قرار داده است. او این جریمه‌ها را «پول وحشت» می‌نامد. یانگ و همسرش حاضر نشدند برای به دنیا آوردن دختر دوم‌شان جریمه پرداخت کنند. این قانون‌شکنی به قیمت از دست دادن شغلش به عنوان یک استاد حقوق برای او تمام شد. در آوریل مبلغ 240300 یوان از حساب همسرش برداشت شد. او در اعتراض به این اقدام یک مبارزه «گدایی» آنلاین از طریق وبلاگش ترتیب داد. 

دلیل دیگر اینکه سیاست تک‌فرزندی تاثیرش را از دست داده این است که پر از راه فرار است. در سال 2007 یک مامور تنظیم خانواده برآورد کرد که سیاست تک‌فرزندی در مورد کمتر از 40 درصد از جمعیت چین اعمال می‌شود. در صورت داشتن روابط می‌توان در پرداخت جریمه تخفیف گرفت. در مناطق روستایی از مدت‌ها پیش به زن و شوهرها اجازه داده شده اگر فرزند نخست دختر بود فرزند دوم داشته باشند. خیلی از قوانین دیگر به نظر کاملاً دلبخواهی می‌رسند. در شانگهای اگر مرد یا زن در صنعت شیلات کار کنند و به مدت پنج سال به دریا رفته باشند، اجازه خواهند داشت فرزند دومی داشته باشند بدون آنکه با مجازات روبه‌رو شوند.  اما هیچ راه فراری نمی‌توانست به کمک فنگ جیان‌می بیاید. در 14 ژوئن استانداری مربوطه از خانم فنگ عذرخواهی و اعلام کرد ماموران تنظیم خانواده در شان‌زی اخراج خواهند شد. اما این کار فقط علاج نشانه‌هاست و نه علت. شوهرش می‌گوید: «پولی نداشتم که برای جریمه بدهم. اما این دلیل می‌شود که ما غم از دست دادن فرزند بکشیم؟» 

The Economist, Jun. 23, 2012