چرا خاورمیانه هدفی ایده‌آل برای سرمایه‌گذاری خواهد بود؟
سرمایه‌گذاری در قلب بحران
تیمور لبیب/رئیس شرکت مدیریت سهام خصوصی در امارات
با سقوط قیمت نفت، و افت شدید درآمد کشورهای وابسته به صادرات نفت، رشد اقتصادی در خاورمیانه در سه‌ماه سوم سال 2015 کاهش داشته است در حالی که اقتصادهایی که وابستگی کمتری به نفت داشتند توانستند رشد خود را حفظ کنند. کل منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا (منا) در سه‌ماهه چهارم سال 2015 رشد 5 /2درصدی را نسبت به مدت مشابه سال گذشته داشته که کمتر از رشد 8 /2درصدی سه‌ماهه دوم بوده است.
با وجود افت شدید قیمت نفت و بالا گرفتن تنش‌های منطقه‌ای توسعه در خاورمیانه همچنان ادامه دارد. عواملی که تاکنون باعث افت قیمت نفت شده‌اند در ادامه سال جاری نیز وجود خواهند داشت. عرضه مازاد از سوی تولیدکنندگان نفتی، به‌‌رغم تصمیم اخیر روسیه و اوپک برای ثابت نگه داشتن سقف تولید، همچنان ادامه خواهد داشت. علاوه بر این، لغو تحریم‌ها علیه ایران پس از اجرایی شدن برجام موجب شدت گرفتن این عرضه مازاد شده است. از طرف تقاضا، آشفتگی در بازارهای ارزی و مالی در چین در سال جدید نگرانی را در مورد سلامت اقتصاد جهانی افزایش داده است. با وجود اینکه زیربناها همچنان ضعیف باقی مانده، قیمت نفت پس از تصمیم روسیه و اوپک اندکی بهبود یافته است ولی هنوز در مقادیر پایین به سر می‌برد.
به‌‌رغم پیشرفت‌هایی در جنگ علیه داعش در عراق و سوریه، تهدیدهای امنیتی در خاورمیانه همچنان افزایش می‌یابد. داعش در حال افزایش حضور خود در بخش‌های دیگر منطقه است. در یمن، در حالی که ائتلاف سعودی در حال نزدیک شدن به صنعاست، درگیری تاکنون صدها قربانی داده و راه‌حل‌های سیاسی نتیجه در‌خور توجهی ندارد. در نهایت به نظر می‌رسد جدال و درگیری دیپلماتیک میان عربستان سعودی و ایران در ماه‌های آینده ادامه خواهد داشت. بیانیه عربستان سعودی در مورد دخالت در بحران سوریه و حمایت از شورشیان علیه داعش و بشار اسد، می‌تواند باعث اختلافات بیشتر در منطقه شود. افزایش تهدیدهای امنیتی و قیمت پایین کالاهای اساسی مانند نفت یک چالش جدی برای اغلب بازیگران اصلی خاورمیانه ایجاد کرده است. علاوه بر این، عدم اطمینان در بازارهای در حال ظهور، به‌طور مثال چین، و آغاز چرخه سیاست‌های سختگیرانه در آمریکا، به‌طور بالقوه رشد اعتبار منطقه منا را محدود کرده و احتمال هرگونه بهبود اقتصادی در این منطقه را کاهش خواهد داد.
چشم‌انداز اقتصادی سال 2016 در خاورمیانه در ماه‌های اخیر بارها و بارها کاهش یافته است که این موضوع ناشی از کاهش قیمت نفت و بالا گرفتن خطرات سیاسی بوده است. بر اساس پیش‌بینی فوکوس‌اکونومیکس میزان رشد اقتصادی منطقه در سال 2016 معادل 8 /2 درصد خواهد بود. این کاهش پیش‌بینی به دلیل چشم‌انداز اکثر کشورهای منطقه بوده است.
انتظار می‌رود قطر بهترین عملکرد را در سال 2016 داشته باشد، به دنبال این کشور حاشیه خلیج فارس ایران قرار خواهد داشت. کشوری که پس از لغو تحریم‌ها از الحاق مجدد به اقتصاد جهانی سود خواهد برد. در انتهای این طیف یمن و عربستان خواهند بود که بدترین عملکرد را در منطقه خواهند داشت و بعد از این دو کشور کویت رتبه بعدی را خواهد داشت.
بعد از سال‌ها تلاش و جدال، ایران و قدرت‌های غربی در مورد برجام به توافق رسیدند. در نتیجه اجرایی شدن برجام، بسیاری از تحریم‌ها علیه ایران برداشته شد. تحریم‌هایی که اقتصاد ایران را در سال‌های گذشته بحرانی کرده بود. این تحریم‌ها شامل ممنوعیت فروش نفت و جریمه کشورهایی بود که با ایران تجارت داشته باشند. علاوه بر این، پس از لغو تحریم‌ها دارایی‌های مسدود‌شده ایران در بانک‌های بین‌المللی نیز آزاد شد. در تلاش برای جذب سرمایه‌گذاری‌های خارجی، رئیس‌جمهور روحانی سفری چهارروزه به اروپا داشت و قراردادهای اقتصادی با ارزش چندین میلیارد دلار به امضا رساند.
چرا باید در خاورمیانه سرمایه‌گذاری کرد؟
سرمایه‌گذاری سهام خصوصی در خاورمیانه با چالش‌های بزرگی روبه‌رو شده است ولی دلایلی برای خوش‌بینی وجود دارد. زمانی که برای اولین بار به عنوان یک تامین‌کننده مالی وارد خاورمیانه شدم، 10 سال پیش بود، در آن زمان در مورد سرمایه‌گذاری در خاورمیانه خوش‌بینی زیادی وجود داشت. بازارهای عمومی خاورمیانه فراتر از انتظار عمل کرده و بانک‌های سرمایه‌گذاری و شرکت‌های سهام خصوصی یک‌شبه سرمایه‌دار می‌شوند. مرکز مالی بین‌المللی دوبی (DIFC) زمانی تاسیس شد که ثبات سیاسی در اوج خود بود بازیگران بخش خصوصی تشنه سرمایه‌گذاری در منطقه خاورمیانه بودند چرا که این منطقه را به عنوان یک منبع سرمایه نگاه می‌کردند.
10 سال بعد، محیط سرمایه‌گذاری در منطقه همانند جو سیاسی تغییر کرد. سهام‌های خصوصی به پشتوانه تنش‌های سیاسی، افت قیمت نفت و هزینه‌های رو به کاهش دولت‌ها پر‌ریسک شدند و فاصله میان کشورها به دلیل افزایش خشونت در منطقه بیشتر و بیشتر شد.
با وجود این، من همچنان نسبت به سرمایه‌گذاری در منطقه خوش‌بین هستم. این منطقه همچنان یکی از سریع‌ترین رشدهای اقتصادی را در سال‌های آینده خواهد داشت، پیش‌بینی می‌شود میزان رشد تولید ناخالص داخلی به‌طور متوسط سالانه 1 /4 درصد باشد. نمودارهای جمعیتی خاورمیانه این منطقه را برای سرمایه‌گذاری‌های خارجی جذاب خواهد کرد، چرا که جمعیت جوان و ثروت این منطقه رو به رشد بوده و تلاش‌های اخیر دولت‌ها به منظور ایجاد تحولات اقتصادی بوده است.
علاوه بر این، خاورمیانه در مراحل اولیه تکامل بازارهای توسعه‌یافته قرار دارد. سرمایه‌های خصوصی در 10 سال اخیر در این منطقه افزایش داشته ولی تنها یک درصد از تولید ناخالص داخلی را تشکیل می‌دهد، این در حالی است که این میزان در آمریکا 11 درصد گزارش شده است. بنابراین این منطقه پتانسیل رو به رشدی را در جذب سرمایه‌گذاری‌ها خواهد داشت.
همچنین نشانه‌هایی وجود دارد که بازارهای خاورمیانه به بلوغ رسیده‌اند. در سال‌های گذشته، تعدادی از شرکت‌های با مالکیت خصوصی با سود زیادی در بورس‌های سهام داخلی و بین‌الملی به خریداران استراتژیک فروخته شده است و ما در آینده شاهد تقاضاهای جدیدی از سوی شرکت‌های بزرگ خصوصی بین‌المللی خواهیم بود.
عامل مهم دیگر که خاورمیانه را به منطقه‌ای جذاب برای سرمایه‌گذاران خارجی تبدیل می‌کند این است که کسب‌وکارهای خانوادگی و کارآفرینی در این منطقه به درجه‌ای از پختگی رسیده است. باید تاکید کنم که تفاوت مشخصی در این بازارها نسبت به روزهای آغازین آن شکل گرفته است، و این موضوع زمانی اتفاق افتاد که کسب‌وکارهای خانوادگی ارزش سرمایه‌گذاری خصوصی را در هیات‌‌مدیره‌های خود کشف کردند.
بنابراین بخش‌های جذابی برای سرمایه‌گذاری وجود دارد، ولی آیا این سرمایه‌گذاری‌ها سودآور خواهند بود؟
چشم‌انداز سرمایه‌گذاری‌های خصوصی در بازار سهام از طریق عرضه عمومی اولیه (IPO) بسیار راحت‌تر شده است، همان‌طور که عربستان سعودی شرکت دولتی نفت خود را به عرضه عمومی گذاشت. این کار باعث جذب سرمایه‌گذاران خارجی خواهد شد. مقامات خاورمیانه قدم‌هایی را به منظور تقویت اعتماد سرمایه‌گذاران خارجی و منطقه‌ای و جذب نقدینگی به بازارهای مالی خود انجام داده‌اند که IPO یکی از آنهاست.
عربستان سعودی به عنوان بزرگ‌ترین اقتصاد خاورمیانه بازار سهامی با ارزش بیش از 600 میلیارد دلار دارد که بزرگ‌تر از روسیه و سه برابر ارزش بازار سهام ترکیه بوده است. این در حالی است که دولت عربستان در نظر دارد با جذب سرمایه‌گذاران خارجی این بازار را بزرگ‌تر از حال حاضر کند. به عنوان جمع‌بندی، خاورمیانه می‌تواند به همه نشان دهد که می‌تواند چه فرصت‌های سرمایه‌گذاری ایده‌آلی را در اختیار سرمایه‌گذاران قرار دهد. شاید منتقدان درگیری‌های موجود در خاورمیانه را مانعی برای رشد این منطقه بدانند ولی در جواب آنها باید گفت آمریکا نیز 150 سال قبل با جنگ‌داخلی درگیر بوده و اروپا نیز 70 سال پیش جنگ جهانی را شاهد بوده است. چالش‌های موجود در خاورمیانه نیز زمانی به تاریخ خواهد پیوست. رشد چشمگیر سرمایه‌گذاری‌های خارجی در خاورمیانه در سال‌های آینده باید به عنوان یک نیروی مثبت برای بالا بردن ارزش شرکت‌ها تلقی شود که موجب کاهش بیکاری و بهبود استانداردهای زندگی خواهد شد. موضوعی که سرمایه‌گذاران خارجی را به کشورهایی نظیر ایران، عربستان و قطر روانه خواهد کرد..
دیدگاه تان را بنویسید