انتظار آحاد اقتصادی

قیمت‌ها در بازارها نشان‌دهنده متوسط انتظارات آحاد اقتصادی از شرایط آینده است. بازار ارز در ایران نیز در طول چند سال گذشته نشان داده که سریعاً به اخبار واکنش نشان می‌دهد و نوسان آن نشان‌دهنده میزان عدم اطمینان به ثبات درآمدهای ارزی کشور است. نوسان بازار ارز در هفته قبل از جلسه سران در سازمان ملل و ساعاتی بعد از آن نشان‌دهنده این بوده است که مردم به کسب نتایج سریع از سفر ریاست محترم جمهوری بیش از اندازه خوش‌بین بوده‌اند. هرچند که رویکرد جدید سیاست خارجی ایران نوید رفع بخشی از تخاصمات ایران و غرب را می‌دهد ولی به نظر نمی‌رسد در آینده نزدیک تحریم‌های زیان‌بار اقتصادی با سرعتی که مردم انتظار دارند، برطرف شود. مذاکرات و توافقات سیاسی بسیار محتمل است که پروسه‌ای زمان‌بر باشند و آثار خود را در رفع تحریم‌ها به زودی نشان ندهند ولی امید می‌رود حداقل تحریم‌ها از آنچه هست شدیدتر نشود. ضمن اینکه باید توجه داشت که معضلات اقتصادی عمدتاً نه زاییده تحریم‌ها بلکه ناشی از سیاست‌های اقتصادی نامهربان با فضای کسب و کار است و نباید در مورد اثرات مثبت رفع تحریم‌ها مبالغه کرد و با خوش‌بینی بیش از اندازه به آن نگاه کرد. بنابراین با فرض برقرار ماندن تحریم‌ها اجرای اصلاحات اقتصادی که به افزایش کارایی منجر شود بیشتر از گذشته اهمیت پیدا می‌کند و حتی می‌تواند با کاستن اثرات سوء تحریم موجب تقویت موضع ایران در مذاکرات با غرب شود. متاسفانه در طول چند سال گذشته رشد بسیار زیاد مخارج دولت که با پشتوانه دلارهای نفتی و با بی‌انضباطی مالی همراه بوده منتج به رشد حجم پول و اتکای بیش از اندازه به واردات شده است و در نتیجه کشور را در مقابل نوسانات درآمد نفتی آسیب‌پذیرتر کرده است. اقتصاد ایران از نظر حضور نیروی عظیم جوانان و شوک جمعیتی دهه 60 از موقعیت خوبی برخوردار است که بتواند این پتانسیل را به یک جهش اقتصادی تبدیل کند. لازمه این امر نیز توسعه بازارهای پولی و مالی به منظور تامین سرمایه بنگاه‌های اقتصادی (اتکا به پس‌اندازهای مردم نه خزانه دولت) و اصلاح قوانین مربوط به بازار کار، تشکیل شرکت‌ها و به طور کلی ایجاد فضای مناسب برای شرکت‌های تجاری و تولیدی است. یکی از عوامل بازدارنده سرمایه‌گذاری و رشد اقتصادی وجود عدم اطمینان در اقتصاد است. یکی از مولفه‌های مهم ریسک سیاست ارزی اعمال شده توسط بانک مرکزی است. وجود یک سیاست مشخص ارزی (نه تعیین قیمت ثابت) که بتواند با توجه به سناریوهای مختلف درآمد نفتی از نوسانات شدید ارزی جلوگیری کند و در کنار یک سیاست باثبات بازرگانی بین‌الملل می‌تواند باعث کاهش ریسک در اقتصاد شود و بالطبع امکان سرمایه‌گذاری با افق درازمدت را بیشتر کند.