روز واقعه

جلسه‌ای که می‌رفت مناقشه حضور مرتضوی را به سرانجام برساند خود سرآغاز مناقشات و جبهه‌گیری تازه‌ای شد. در حالی که جلسه علنی مجلس شورای اسلامی در بعد از ظهر یکشنبه 15 بهمن‌ماه با دستور جلسه استیضاح عبدالرضا شیخ‌الاسلامی وزیر کار، تعاون و رفاه اجتماعی به دلیل تعلل در برکناری سعید مرتضوی رئیس سازمان تامین اجتماعی کار خود را شروع کرد. دفاعیات رئیس دولت از وزیرش آن قدر به حاشیه رفت که اصل فراموش شد و باب تازه‌ای در اختلافات دو قوه باز شد. اختلافی که با بازداشت قاضی تعلیق‌شده که خود محور اصلی استیضاح بود، همچنان ادامه‌دار شد.

استیضاح از کجا کلید خورد
جمع‌آوری امضا برای استیضاح عبدالرضا شیخ‌الاسلامی دو دور انجام شد. دور اول پس از انتصاب مرتضوی به ریاست سازمان تامین اجتماعی توسط شخص وزیر بود که چند روز قبل از تعطیلات نوروز 1391 صورت گرفت. اعتراض‌ها به انتصاب مرتضوی در همان تعطیلات شروع شد و بهانه خوبی بود تا پس از تعطیلات توسط نمایندگان پیگیری شود. داستان استیضاح دور اول وزیر قرار بود با پادرمیانی و ریش‌سفیدی حل شود. غلامعلی حدادعادل و احمد توکلی بودند که با سعید مرتضوی دیدار و گفت‌وگو داشتند و او را مجاب کردند برای جلوگیری از استیضاح وزیر خود راساً استعفا دهد و از سازمان تامین اجتماعی کنار رود. در آخرین روزهای فروردین‌ماه غلامعلی حدادعادل با انتشار نامه‌ای خطاب به نمایندگان مجلس اعلام کرد مرتضوی قول شرف داده که از سازمان تامین اجتماعی استعفا کند تا 18 نماینده امضای خود را از پای نامه استیضاح وزیر بردارند. اما مرتضوی همچنان ماند و بعدها حتی قول شرف هم تکذیب شد و شیخ‌الاسلامی بدون اینکه حتی زحمت پاسخ دادن داشته باشد سر به سلامت به در برد.

شیخ‌الاسلامی در راند دوم ناک‌اوت شد
دومین استیضاح اما سفت و سخت‌تر بود. دولت یک‌بار مجلس و دو بار دیوان عدالت اداری را دور زده بود. حکم اول دیوان عدالت اداری با تغییر قانون و تبدیل صندوق تامین اجتماعی به سازمان بی‌اثر شد و حکم دوم دیوان هم با تنفیذ اختیارات وزیر در تامین اجتماعی به معاون اول دور زده شد. نمایندگان مجلس این بار پاشنه‌ها را بالا کشیدند و کمربند استیضاح را سفت بستند تا دیگر هیچ قول شرف و تغییر قانونی نتواند مانع استیضاح شود. وزیر کار در حالی به مجلس آمد که اقدامات دولت هیچ مدافعی برای او باقی نگذاشته بود. اندک موافقان ابقای او هم دلیل مستحکمی در دفاع از او نداشتند و تنها به گفتن استیضاح به صلاح نیست و یا اینکه وزیر از خود اختیاری نداشته سعی کردند از شیخ‌الاسلامی دفاع کنند. اگرچه در نشست مجلس خود وزیر هم حرف زیادی برای گفتن نداشت اما محمود احمدی‌نژاد که به گفته خودش برای توضیح و نه دفاع پشت تریبون قرار گرفت از همه چیز گفت به جز شیخ‌الاسلامی. سخنان احمدی‌نژاد به جز چند جمله کوتاه کوچک‌ترین ارتباطی به استیضاح وزیر کار نداشت و همین باب حاشیه را در نشست مجلس باز کرد تا باز هم احمدی‌نژاد نشان دهد غیرقابل پیش‌بینی است.عبدالرضا شیخ‌الاسلامی در دفاعیه خود روال انتصاب مدیرعامل صندوق را به هیات امنا ارتباط داد و گفت مرتضوی انتخاب هیات امنا بوده است. وزیر با تاکید بر اینکه نام بیش از 10 نفر در جریان انتخاب مدیرعامل صندوق تامین اجتماعی مطرح بوده و با آنان گفت‌وگو شده، اشاره داشت مرتضوی هم در یک جلسه چهار‌ساعته در حضور هیات امنا حاضر شده و برنامه‌های خود را تشریح و به سوالات پاسخ داده است. شیخ‌الاسلامی اما در مورد دور زدن قانون از سوی دولت پس از اعلام حکم دیوان عدالت اداری معتقد بود دیوان خلاف روال گذشته عمل و حکم مرتضوی را ابطال کرده و به همین دلیل بوده که دولت بر اساس اختیارات خود اقدام به تفسیر قانون و تغییر اساسنامه صندوق کرده تا مدیریت مرتضوی در سازمان تداوم داشته باشد. او حتی تغییر صندوق به سازمان را خواست عمومی کارگران و کارفرمایان خواند و از تقدیر160نماینده از این کار خبر داد. شیخ‌الاسلامی اعلام کرد دو بار از وزیر اطلاعات در مورد وضعیت مرتضوی استعلام کرده که در هر دو بار نتیجه این بوده که پرونده مرتضوی دلیلی برای رد صلاحیت او ندارد. او همچنین تاکید کرد حتی از نمایندگان استیضاح‌کننده نیز برای پیگیری مدرک خواسته اما پیگیری‌هایش نتیجه نداشته است. شیخ‌الاسلامی حتی درباره مغایرت انتصاب یک قاضی معلق به منصب دولتی با ماده 124 قانون استخدام کشوری گفت این قانون منسوخ شده است. وزیر کار حتی به خود رئیس دستگاه قضا هم انتقاد کرد که پیش از این حکم مرتضوی در مقام رئیس ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز را تایید و او را مامور به دولت کرده و پرسید چرا وقتی مرتضوی رئیس ستاد مذکور بود هیچ منع قانونی برای مدیریت نداشت اما حالا که ریاست یک نهاد عمومی غیردولتی را بر عهده دارد با اعتراض مواجه شده است؟ شیخ‌الاسلامی با اشاره به اینکه من تابع قانون هستم و در چارچوب قانون عمل می‌کنم اظهار داشت جلسه هیات امنای تامین اجتماعی به صورت فوق‌العاده برگزار شده و نامه رئیس مجلس و حکم دیوان به اجرا درآمده است. او همچنین اضافه کرد در تاریخ دوم بهمن پس از جلسه با نمایندگان دولت تصمیم گرفت اختیار عزل و نصب رئیس سازمان تامین اجتماعی را به معاون اول رئیس‌جمهور بسپارد و معاون اول حکم سرپرستی را صادر کرد و طبق موازین قانونی هیچ شبهه‌ای به آن وارد نیست. وزیر کار اذعان کرد با مسامحه مرتضوی را عزل کرده اما معاون اول طبق قانون می‌تواند هر فردی را در این مسوولیت بگذارد و او هیچ مسوولیتی در قبال آن ندارد. شیخ‌الاسلامی پس از دفاع از رئیس صندوق تامین اجتماعی در دفاع از خود نیز اعلام کرد هیچ‌گاه دنبال پست و مقام نرفته اما زمانی که مسوولیت داشته از زیر بار آن شانه خالی نکرده است. او حتی در جواب نمایندگانی که گفته بودند به خاطر دو روز دنیا به صندلی چسبیده، گفت: «من به دلیل بیماری با هزینه شخصی یک صندلی خریدم و هر مسوولیتی می‌گیرم آن را با خود به محل کارم می‌برم و لذا نگران صندلی‌ام نیستم.»

آنچه احمدی‌نژاد گفت
رئیس دولت که از اولین دقایق شروع نشست علنی مجلس در جلسه حاضر شده بود، تا بعدازظهر مجالی برای صحبت نیافت. احمدی‌نژاد که به همراه خلیلیان، غضنفری، قاسمی، شمس‌الدین حسینی، محمد حسینی، قاسمی و دانشجو از وزرای کابینه و رحیمی، فروزنده و میرتاج‌الدینی از معاونانش در جلسه حضور یافته بود پس از سخنان موافقان و مخالفان استیضاح و دو نوبت دفاع شیخ‌الاسلامی، پشت تریبون ایستاد و در حالی که تا این لحظه نشست با کمترین حاشیه پیش رفته بود، ورق برگشت. محمود احمدی‌نژاد سخنان خود را با اشاره به موفقیت‌های اخیر در حوزه علم و فناوری‌ آغاز کرد و به رونمایی از جنگنده‌ قاهر 313 و ساخت صفر تا صد آن به دست مهندسان و متخصصان داخلی پرداخت. پرتاب موجود زنده به فضا دومین موضوعی بود که احمدی‌نژاد آن را بیان کرد و انجام موفقیت‌آمیز آن را به مردم و نمایندگان تبریک گفت. اولین کنایه رئیس دولت به نمایندگان پس از این سخنان بود. جایی که گفت اگر در این چند ساعت به جای استیضاح در مورد یک طرح مهم اقتصادی با نمایندگان صحبت می‌کرد اکنون به تفاهم رسیده بودند. او برای کاستن از تندی این کنایه خود اذعان کرد استیضاح حق نمایندگان است و او آمده تا در پاسخ استیضاح توضیح بدهد نه اینکه دفاع کند. با این همه باز هم او مستقیم وارد بحث استیضاح نشد و از این گفت که قانون در کشور باید اجرا شود و نمایندگان و دولت باید با هم مشکلات را حل کنند تا قدرت خرید مردم که در اثر فشارهای بیرونی کاهش یافته جبران شود. احمدی‌نژاد اولین اشاره کوتاهش به جریان استیضاح این بود که 27 سال است شیخ‌الاسلامی را می‌شناسد و باز به بحث دولت برگشت و تاکید کرد دولت نخواسته کار خلاف قانون انجام دهد. او اعلام کرد کشور امروز تحت سنگین‌ترین فشارهاست و بعضی عوامل باعث شده تا فشارهای داخلی هم به اندازه فشارهای خارجی باشد چرا که برخی مسائل سیاسی و غیرسیاسی بر این فشارها دخیل هستند که نمایندگان مجلس در جریان آن قرار ندارند. احمدی‌نژاد اعلام کرد سه سال تمام است که دولت تحت سنگین‌ترین تهمت‌ها قرار دارد و در این مدت بولتن‌هایی در چند هزار نسخه منتشر شده که دولت همه آنها را تحمل کرده اما متاسفانه این اقدامات باعث شده تا در روند اداره کشور به جایی برسیم که بن‌بست باشد. احمدی‌نژاد سعی کرد دوباره به موضوع استیضاح برگردد و سازمان تامین اجتماعی را یک نهاد عمومی غیردولتی خواند که متعلق به کارگران و بازنشستگان است، دولت و مجلس نمی‌توانند برای این صندوق تعیین تکلیف کنند چون خلاف شرع است. محمود احمدی‌نژاد به گفته دیوان عدالت اداری در سال 87 اشاره کرد که در پاسخ به شکایت از رئیس سازمان گفته بود این سازمان یک نهاد غیرعمومی غیردولتی است و دیوان صلاحیت رسیدگی به آن را ندارد اما امروز چگونه دیوان این صلاحیت را یافته است. او با اشاره به حکم انفصال رئیس ‌کل بانک مرکزی در دیوان عدالت اداری آن را خارج از قانون عنوان کرد که باعث شده هیبت بانک مرکزی از بین برود و آثار آن نیز در بازار دیده شده است. محمود احمدی‌نژاد که کم‌کم به سمت سخنان جنجالی خود گام برمی‌داشت هدف را از استیضاح‌کنندگان و دیوان عدالت اداری به رئیس قوه مقننه تغییر داد و از ابطال مصوبات دولت توسط رئیس مجلس انتقاد کرد و گفت: «نمی‌شود به دولت گفت چون قانون است دهانت را ببند.» احمدی‌نژاد رئیس مجلس را حاکم بر دولت خواند و اظهار کرد اگر این‌گونه است باید مستقیم مردم رئیس مجلس را انتخاب کنند. رئیس دولت پس از آن در سخنانی به نواری اشاره کرد که بین فردی به نام فاضل لاریجانی و سعید مرتضوی است که ساعت‌ها طول کشیده و حدود 20 دقیقه آن در این جلسه پخش می‌شود. احمدی‌نژاد در حین پخش نوار نیز به دلیل کیفیت بد‌ صدا خود برخی از دیالوگ‌های رد و بدل‌شده را خواند و ادعا کرد در این دیدار فاضل لاریجانی با اشاره به ورودش به فعالیت‌های اقتصادی به مرتضوی می‌گوید می‌تواند از رابطه‌اش برای پیشبرد امور استفاده کند و در مقابل می‌خواهد بدون اینکه بر روی نام او و ارتباطاتش مانور داده شود به جای حقوق ریالی خانه‌ای برای او خریداری شود و به نام یکی از فامیل‌هایش که به چشم نمی‌آید، ثبت شود. رئیس‌جمهور با بازخوانی دیالوگ بخشی از نوار از قول فاضل لاریجانی می‌گوید:‌ «من الان پوست‌کنده بگویم من کار دانشگاهی کرده‌ام تا الان و الان تازه دوزاری من افتاده است. الان نوه دارم و خداییش اموراتم با ماهی دو میلیون نمی‌چرخد. خب یک فرصت ویژه پیش آمده است و چند سالی است که ما به کار اقتصادی ورود داشته‌ایم والا واقعاً خداییش کمتر از دیگران نیستیم از لحاظ اینکه بتوانیم مدیریت کنیم.» او تاکید می‌کند این نوارها 24، 25 ساعت است که اگر رئیس مجلس صلاح بداند در اختیار نمایندگان قرار می‌دهد.پس از این سخنان احمدی‌نژاد و در حالی که جلسه کاملاً به تشنج کشیده شده اشاره کوتاه دیگری به وزیر کار دارد و او را آدم خدومی می‌خواند که در خدمت نمایندگان است و به تصمیم نمایندگان احترام می‌گذارد.

پاسخ لاریجانی به اتهامات احمدی‌نژاد
«محمود احمدی‌نژاد» از پشت تریبون پایین آمد و هنوز بر جایگاه «میهمان» تکیه نزده بود که «علی لاریجانی» میکروفن مقابل خود را روشن کرد. لاریجانی گویی از تمام بخش‌های سخنان رئیس دولت، یادداشت برداشته بود که هنگام دفاع یا پاسخگویی هیچ یک از این اتهامات را از قلم نیندازد. رئیس مجلس سعی داشت، بردباری پیشه کند؛ اما گاه عنان از کف می‌داد. او در ابتدا نمایندگان را به حفظ آرامش جلسه دعوت کرد و در سخنان کوتاهی که با پارلمان‌نشینان داشت، این پیغام را به احمدی‌نژاد رساند که اگر بیانات و اخطارهای نمایندگان را بی‌پاسخ گذاشته به این دلیل بوده است که سخنان او قطع نشود. او در توصیف این نشست و وقایعی که احمدی‌نژاد راوی آن بود، می‌گوید: «اتفاقاً جلسه خوبی بود و برخی از مسائل که در کشور ما مطرح می‌شود از همین سنخ است که باید حل شود.» رئیس مجلس بعد از آنکه از نمایندگان برای تحمل این فضای متشنج قدردانی می‌کند به پخش نوار ویدئویی نیز چنین واکنش می‌دهد: «ایشان گفتند که نواری دارند که خود این هم ژستی است.» اما لاریجانی در این بخش از سخنان خود به بیان همین جمله بسنده می‌کند تا در ابتدا انتقادات و گلایه‌های احمدی‌نژاد را به آنچه او «برهم خوردن تنظیم قوا» خواند پاسخ دهد: «تنظیم قوا برهم نخورده است. آقای رئیس‌جمهور این سلیقه شماست که نظر شورای نگهبان را به عنوان مفسر قانون قبول ندارید.» اما در همین لحظه، گویی احمدی‌نژاد برای گفتن مطالبی، درخواست وقت می‌کند که لاریجانی با اشاره دست خطاب به او می‌گوید: «شما وقت صحبت ندارید. جواب‌تان را می‌دهم. شما در این جلسه اتهاماتی را به من وارد کردید که من مطابق آیین‌نامه جواب‌تان را می‌دهم و شما هم حقی ندارید. چرا که بیش از حد مجاز حرف زده‌اید.» او سپس ادامه می‌دهد: «تمام حرف‌تان اتهام به رئیس مجلس و رئیس قوه قضائیه بود و مطابق آیین‌نامه دو برابر شما فرصت دارم که جواب بدهم.» احمدی‌نژاد در این جلسه، شاید روی تمام نقاط تاریک رابطه دولتش و مجلس‌نشینان دست گذاشت و سیاهه‌ای از گلایه‌هایش را که در این هشت سال از بیان آن چشم‌پوشی کرده بود، رو کرد. لاریجانی نیز اما گویی پاسخ‌هایش از قبل آماده بود. آنجا که رئیس دولت از برهم خوردن تنظیم قوا انتقاد کرد، رئیس مجلس خود او را یکی از عوامل بی‌نظمی معرفی کرد: «این سلیقه شماست. ما قانون می‌گذرانیم و شما ابلاغ نمی‌کنید. بعد می‌گویید، قسم خورده‌ام و من باید تشخیص دهم که این قانون برخلاف قوانین کشور است یا نیست. تنظیم قوا اینجا به هم می‌خورد.» اما واکنش لاریجانی، به این بخش از سخنان احمدی‌نژاد که گفت در سه سال اخیر به دلیل برخی مسائل سیاسی تحت فشار است، چنین بود: «مشکل این است که شما افرادی را به عنوان یاران خود انتخاب کرده‌اید که پرونده‌هایی دارند و نمی‌گذارید رسیدگی شود.» لاریجانی ادامه داد: «از من می‌پرسید همین مطالبی را که اکنون در جلسه در مورد فاضل لاریجانی مطرح کردید به دادگاه می‌دادید تا رسیدگی کنند. حال نزدیک‌ترین فرد ما باشد اگر تخلفی کرده باید رسیدگی شود. اما شما نمی‌گذارید رسیدگی شود. مشکل اینهاست.» جالب اینکه با پایان هر بخش از سخنان لاریجانی، فریاد «احسنت، احسنت» نمایندگان به نشانه پشتیبانی از مواضع رئیس‌شان، فضای هرم بهارستان را پر می‌کرد. لاریجانی، دو برابر احمدی‌نژاد فرصت داشت؛ از این رو برای تنویر افکار رئیس دولت، حوصله به خرج داد. او در واکنش به این باور احمدی‌نژاد که معتقد بود کشور به بن‌بست رسیده است، گفت: « در کشوری که ولایت فقیه وجود دارد، بن‌بستی نیست.» او خطاب به احمدی‌نژاد ادامه می‌دهد: « شما در مورد قانون اصل 138 به رهبری نامه نوشتید که این قانون برخلاف قانون اساسی است. چرا نظر رهبری را نمی‌گویید؟ رهبری هم این موضوع را به هیات حل اختلاف ارجاع دادند. هیات هم نظر شورای نگهبان را جویا شد. در نهایت رهبری این موضوع را ابلاغ کردند. اگر از ولایت فقیه تمکین می‌کنید، ایشان نظر دادند و بن‌بست را تمام کردند. چرا می‌گویید بن‌بست است؟» لاریجانی در ادامه به وساطت‌هایش برای حل و فصل ماجرای استیضاح و ماجرای فیلم ملاقات فاضل لاریجانی و سعید مرتضوی اشاره می‌کند و می‌گوید: « در این نشست تهمت‌هایی را نثار اینجانب کردید که ارتباطی به موضوع استیضاح نداشت و به جای استیضاح آمده‌اند در مورد رئیس مجلس صحبت کنند.» او تهیه این فیلم را توطئه‌ای علیه قوه مقننه خواند. در همین لحظه بار دیگر فریاد احسنت، احسنت نمایندگان بالا رفت. او خطاب به رئیس دولت که رو در روی او نشسته بود، می‌گوید: «مگر شما برای ملاقات به اتاق‌های مجلس می‌آیید ما از شما فیلم می‌گیریم. من نمی‌دانم دستگاه آقای رئیس‌جمهور چگونه است؟ ما که فیلم نمی‌گیریم.» او این اقدام را اقدامی مافیایی توصیف می‌کند و می‌پرسد آیا این اخلاقی و در سطح یک رئیس‌جمهور است؟ رئیس مجلس این را هم گفت که اطلاعات بسیاری از اطرافیان رئیس‌جمهوری دارد که گویا «داوود احمدی‌نژاد» این اطلاعات را در اختیار لاریجانی قرار داده است. اما لاریجانی می‌گوید مصلحت نمی‌دانم با انتشار این اطلاعات جو کشور را متشنج کنم. لاریجانی اما سخنانش را با نقل یک حدیث از پیامبر اعظم به پایان می‌رساند‌: «خداوند می‌فرماید، کسی که به مسلمانی اتهام بزند و او را خوار کند خود را برای جنگ با من آماده کند.» و به این ترتیب رئیس دولت را که در حال بیان مطالبی بود با گفتن «به سلامت، به سلامت» بدرقه کرد.