نشست ریاض
توافق آمریکا و روسیه برای ایجاد سازوکار مشورتی درباره روابط دوجانبه
در ادامه گفت‌وگوی «دونالد ترامپ»، رئیس‌جمهور آمریکا با «ولادیمیر پوتین»، رئیس‌جمهور روسیه در ۱۲ فوریه، «مارکو روبیو»، وزیر امور خارجه آمریکا، سه‌شنبه هفته گذشته با «سرگئی لاوروف»، وزیر امور خارجه روسیه در ریاض، پایتخت عربستان سعودی دیدار کرد. آن‌گونه که ایسنا گزارش داده: براساس اظهارات «تامی بروس»، سخنگوی وزارت امور خارجه آمریکا، «مایک والتز»، مشاور امنیت ملی آمریکا و «استیو ویتکاف»، فرستاده ویژه ترامپ در هیاتی که ترامپ برای برقراری مجدد روابط دوجانبه با روسیه انتخاب کرده است، در این دیدار حضور داشته‌اند. طبق بیانیه منتشرشده در تارنمای وزارت امور خارجه آمریکا، بروس پیرامون نشست مذکور گفت: «ترامپ می‌خواهد کشتار را متوقف کند. ایالات‌متحده خواهان صلح است و از قدرت خود در جهان برای گرد هم آوردن کشورها استفاده خواهد کرد.» او ادعا کرد: «ترامپ تنها رهبر در جهان است که می‌تواند اوکراین و روسیه را به توافق برساند.» بر اساس اظهارات سخنگوی وزارت امور خارجه آمریکا در این نشست توافق شد تا «یک سازوکار مشورتی برای رسیدگی به عوامل مخرب روابط دوجانبه، با هدف برداشتن گام‌های لازم برای عادی‌سازی عملکرد نمایندگی‌های دیپلماتیک مربوطه خود» میان روسیه و آمریکا ایجاد شود. همچنین واشنگتن و مسکو موافقت کردند تا «تیم‌های بلندپایه مربوطه را تعیین کنند تا در مسیری برای پایان دادن به درگیری در اوکراین در اسرع وقت به روشی پایدار و قابل قبول برای همه طرفین تلاش کنند». بروس همچنین اظهار داشت که طرفین «زمینه همکاری‌های آتی را درباره موضوعاتی که روسیه و آمریکا در آنها منافع ژئوپولیتیک متقابل دارند و فرصت‌های اقتصادی و سرمایه‌گذاری تاریخی که پس از پایان موفقیت‌آمیز درگیری در اوکراین شکل خواهند گرفت» ایجاد کنند. طبق بیانیه منتشرشده به نقل از سخنگوی وزارت امور خارجه آمریکا، طرفین همچنین توافق کردند تا به پیشبرد روند سازنده متعهد باقی بمانند. مشابه طرف روس، واشنگتن نیز اعلام کرد که «یک تماس تلفنی به دنبال یک جلسه برای برقراری صلح پایدار کافی نیست». سخنگوی وزارت امور خارجه آمریکا همچنین از عربستان سعودی برای میزبانی نشست مذکور قدردانی کرد.
امیر قطر راهی تهران شد
«تمیم بن‌حمد آل‌ثانی»، امیر قطر، چهارشنبه اول اسفند در صدر هیات بلندپایه سیاسی و اقتصادی و در راستای پیشبرد روابط دوجانبه به ایران سفر کرد. مسعود پزشکیان، رئیس‌جمهور، در نشست مشترک با امیر شیخ تمیم آل‌ثانی، امیر قطر، با بیان اینکه روابط دو کشور همواره از روندی رو به ارتقا برخوردار بوده است، اظهار داشت: اشتراکات دینی و فرهنگی و نیز منافع مشترک پشتوانه‌ای مستحکم برای تقویت و گسترش بیش از پیش روابط تهران و دوحه است. آن‌گونه که ایسنا گزارش داده: رئیس‌جمهور بر ضرورت تسریع در اجرای توافقات مشترک میان دو کشور تاکید کرد و افزود: اجرای این توافقات، علاوه بر ارتقای سطح همکاری‌ها، افق‌های جدیدی پیش‌روی روابط صمیمی و دوستانه ایران و قطر ایجاد می‌کند. پزشکیان همچنین از نقش موثر و سازنده قطر در مسائل منطقه‌ای و جهانی به‌خصوص در برقراری آتش‌بس در غزه قدردانی کرد. امیر شیخ تمیم آل‌ثانی نیز در این نشست خبری مشترک با رئیس‌جمهوری اسلامی ایران گفت: منطقه ما با تحولات و چالش‌هایی روبه‌رو است که نیازمند همکاری و مشورت برای رفع آنهاست. وی افزود: سفر اخیر رئیس‌جمهوری ایران به قطر فرصت مهمی برای گسترش روابط میان ما و ایران بود که براساس حسن همجواری است و مطمئن هستیم که این اقدامات به افزایش همگرایی کمک می‌کند. امیرقطر با ابراز خرسندی از سفر به ایران، گفت: سفر اخیر رئیس‌جمهوری اسلامی ایران به قطر نیز فرصت مهم و خوبی بود تا روابط برادرانه و تاریخی خودمان را گسترش دهیم، روابطی که بر پایه حسن همجواری بین دو کشور است و ما اطمینان داریم که ادامه این‌گونه سفرها می‌تواند به گسترش هرچه بیشتر این روابط کمک کند. شیخ تمیم با اشاره به گفت‌وگوهای خود با رئیس‌جمهوری اسلامی ایران، اظهار کرد: این گفت‌وگوها در زمینه‌های مختلف همکاری بین دو کشور بود و ما تاکید کردیم باید فرصت‌های همکاری احتمالی بیشتری را بین یکدیگر به‌خصوص در زمینه‌های تجاری و اقتصادی ایجاد کنیم. وی تصریح کرد: ما بر اهمیت پیگیری نتایج نشست‌های کمیسیون اقتصادی مشترک بین دو کشور که اخیراً منعقد شد و افزایش حجم تبادل تجاری بین دو کشور تاکید کردیم تا بتواند اهداف ما را محقق کند. علاوه بر آن تاکید کردیم تا همکاری خود را در همه زمینه‌ها گسترش دهیم. امیر قطر ادامه داد: ما درباره شرایط سختی که منطقه ما با آن دست‌وپنجه نرم می‌کند و در خصوص مسائل منطقه‌ای و بین‌المللی که مورد اهتمام مشترک ماست گفت‌وگو کردیم. ما توافق کردیم بهترین راه برای حل نزاع‌هایی که در حال حاضر وجود دارد گفت‌وگوهای سازنده است. شیخ تمیم یادآور شد: ما در این راستا از آنچه جناب پزشکیان در خصوص روابط سازنده با کشورهای شورای همکاری و کشورهای اسلامی مبتنی بر منافع مشترک و حسن همجواری بیان کرد، استقبال می‌کنیم.
همایش اقتصادی خزر؛ همکاری برای منافع متقابل
سومین مجمع اقتصادی خزر در هفته گذشته با حضور نخست‌وزیران و وزیران کشورهای روسیه، ترکمنستان، قزاقستان و جمهوری آذربایجان و تاجیکستان به‌عنوان مهمان ویژه با هدف توسعه همکاری‌های منطقه‌ای به میزبانی محمدرضا عارف، معاون رئیس‌جمهوری در تهران آغاز به کار کرد. این همایش با هدف تقویت تعاملات تجاری و اقتصادی میان کشورهای منطقه برگزار و بستری برای مذاکرات دوجانبه و چندجانبه میان مقامات ارشد اقتصادی این کشورها فراهم می‌کند. آن‌گونه که ایرنا گزارش داده: محمدرضا عارف در نشست مشترک اعضای سومین همایش اقتصادی خزر تاکید کرد که برگزاری سومین همایش اقتصادی دریای خزر، گام مهمی در گسترش همکاری‌های اقتصادی و تجاری است. همچنین، این همایش، بستر مناسبی برای مشارکت بخش‌های دولتی و خصوصی و همکاری بخش‌های تجاری، صنعتی و علمی کشورهای ساحلی فراهم می‌کند. سازوکارهای اجلاس خزر، «اجلاس سران»، «اجلاس وزرای خارجه»، «نشست نمایندگان ویژه» و «مجمع اقتصادی خزر» را شامل می‌شود. مجمع اقتصادی که به ابتکار ترکمنستان ایجاد شد، در سطح نخست‌وزیران کشورهای حاشیه خزر یعنی روسیه، ترکمنستان، قزاقستان و آذربایجان برگزار شد. طبق برنامه‌های اعلام‌شده همایش اقتصادی خزر در هفت پنل تخصصی با حضور وزرا، معاونان وزرا و سایر نمایندگان بخش خصوصی و فعالان اقتصادی شامل چشم‌انداز توسعه همکاری تجاری، صنعتی، کشاورزی، دورنمای همکاری اقتصادی بانکی و گمرکی، همکاری‌های حمل‌ونقلی و ترانزیتی و خدمات فنی-مهندسی، همکاری‌های زیست‌محیطی گردشگری و بهداشتی، همکاری‌های انرژی، همکاری‌های علمی و فناوری و همکاری‌های اتاق‌های بازرگانی در قالب بخش خصوصی برپا شد.
مسیر همکاری‌های راهبردی ایران و روسیه
مسعود پزشکیان، رئیس‌جمهور ایران، در دیدار الکسی اورچوک، معاون نخست‌وزیر روسیه که به منظور شرکت در سومین اجلاس اقتصادی خزر به تهران سفر کرده است، امضای معاهده همکاری جامع راهبردی میان جمهوری اسلامی ایران و فدراسیون روسیه را از مهم‌ترین جلوه‌های همکاری میان دو کشور دانست و افزود: اجرای این معاهده باید به صورت جدی در دستور کار مسئولان دو کشور باشد. آن‌گونه که ایسنا گزارش داده: رئیس‌جمهوری در ادامه روند همکاری‌های دوجانبه میان دو کشور در بخش انرژی، صنعت، حمل‌ونقل و تجارت را بسیار خوب و مثبت ارزیابی کرد و گفت: سازمان‌های منطقه‌ای و بین‌المللی از جمله اوراسیا، بریکس و شانگهای نیز بسترهای جدیدی برای همکاری‌های مشترک گشوده که امیدواریم با بهره‌گیری از این فرصت‌ها هر چه زودتر مردم دو کشور از منافع آن منتفع و بهره‌مند شوند. الکسی اورچوک، معاون نخست‌وزیر روسیه نیز در این دیدار ضمن ابلاغ سلام‌های گرم نخست‌وزیر و رئیس‌جمهور این کشور به دکتر پزشکیان و تقدیر از برگزاری بسیار خوب و موفق اجلاسیه اقتصادی خزر گفت: ما از امضای معاهده همکاری جامع راهبردی با جمهوری اسلامی ایران بسیار خرسندیم. تعاملات و همکاری‌های میان دو کشور پس از امضای این معاهده بسیار فعال‌تر شده و افزایش تبادل هیات‌های دیپلماتیک شاخص مهمی در این زمینه است. معاون نخست‌وزیر روسیه ضمن ارائه گزارشی از مباحث و موضوعات مطرح‌شده در اجلاسیه اقتصادی خزر به دکتر پزشکیان تصریح کرد: این اجلاسیه زمینه بسیار خوبی برای توسعه هدفمند روابط میان کشورهای ساحلی دریای خزر است.
بازتعریف نقش آمریکا در خاورمیانه
مارکو روبیو، وزیر خارجه جدید ایالات‌متحده، سفری مهم را به خاورمیانه آغاز کرده که نتایج آن می‌تواند تا حدی چشم‌انداز راهبرد ترامپ در قبال منطقه را مشخص کند. این سفر که از اسرائیل آغاز شده و قرار است با دیدار از عربستان سعودی و امارات متحده عربی ادامه یابد، بازتاب‌دهنده استراتژی جدید دولت دونالد ترامپ در خاورمیانه است. آن‌گونه که اعتماد گزارش داده: روبیو که برای نخستین‌بار در مقام وزیر امور خارجه به این منطقه سفر می‌کند، حامل پیام‌های مهم و تعیین‌کننده‌ای است که می‌تواند معادلات منطقه‌ای را دستخوش تغییرات اساسی کند. محور اصلی این سفر را باید در تغییر چشمگیر سیاست آمریکا در قبال اسرائیل جست‌وجو کرد. برخلاف دوره جو بایدن که با وجود حمایت از اسرائیل، انتقادهایی را نیز متوجه سیاست‌های نتانیاهو می‌کرد، دولت جدید ترامپ تصمیم گرفته است حمایت بی‌قیدوشرط خود را از اسرائیل اعلام کند. این تغییر رویکرد نه‌تنها در سخنان روبیو و ترامپ، بلکه در اقدامات عملی مانند ارسال محموله بمب‌های سنگین به اسرائیل -که در دوره بایدن تعلیق شده بود- نیز نمود یافته است. همچنین حمایت قاطع روبیو از طرح جنجالی ترامپ برای تصرف غزه و انتقال اجباری ساکنان آن به مصر و اردن نشان می‌دهد که واشنگتن آماده است تا در راستای تامین منافع اسرائیل، حتی طرح‌های بحث‌برانگیز را نیز دنبال کند. در سطح راهبردی، سفر روبیو به خاورمیانه را می‌توان تلاشی برای بازتعریف نقش آمریکا در منطقه دانست. دیدارهای برنامه‌ریزی‌شده با مقامات عربستان سعودی و امارات متحده عربی نشان می‌دهد که واشنگتن به دنبال ایجاد اجماع منطقه‌ای برای پیشبرد سیاست‌های جدید خود است. این سفر همچنین می‌تواند مقدمه‌ای برای تحولات مهم‌تر در آینده، از جمله تغییر در آرایش سیاسی منطقه و شکل‌گیری ائتلاف‌های جدید باشد. حضور روبیو در یادبود هولوکاست و تاکید او بر مبارزه با یهودی‌ستیزی نیز نشان می‌دهد که دولت ترامپ تلاش دارد حمایت خود از اسرائیل را در چهارچوب یک روایت تاریخی و ایدئولوژیک قرار دهد.